*17alfabet/o JED

alfabeto

GRA Listo da ĉiuj literoj de iu lingvo, aranĝita laŭ norma ordo: la Esperanta alfabeto enhavas 28 literojn, de A ĝis Z; la literojn de nia alfabeto mi proponas nomi en la sekvanta maniero: a, bo, co, ĉo, do, e, fo, go, ĝo, ho, ĥo, i, jo ,ĵo, ko, lo, mo, no, o, po, ro, so, ŝo, to, u, ŭo, vo, zoLR ; Kiel rezulto de evoluo de la hieroglifaj skriboj, meze de la 2ª jarmilo a.K. aperis la fenica alfabeto [1]; Ĝi (Unikodo) ampleksas ankaŭ la alfabetojn cirilan, araban, hebrean, armenan, kartvelan, [2]; li neniam venkis la alfabeton PrV ; li ŝvitas ankoraŭ super la alfabeto PrV . VD:aboco1
manalfabeto de Esperanto
CC BY-SA 4.0  [3]
1. M. Korotkov: Skribsistemoj: Interesaj paralelismoj inter alfabetoj, Monato, №012670
2. J.C. Wells: Supersignoj, trasignoj kaj subsignoj, Internacia Kongresa Universitato, Prago 1996-07-26
3. Irvdel, propra verko: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Manalfabeto.png
angle:
alphabet
beloruse:
альфабэт, абэцэда
bretone:
lizherenneg
ĉeĥe:
abeceda, alfabeta
france:
alphabet li neniam venkis la ~on: il ne sait ni a ni b, c'est un ignorant. li ŝvitas ankoraŭ super la ~o: il ne sait ni a ni b, c'est un ignorant.
germane:
Alphabet, Alfabet, Abc, Buchstabenfolge li neniam venkis la ~on: er ist niemals über die Grundlagen hinaus gekommen, er ist niemals über das Abc hinaus gekommen. li ŝvitas ankoraŭ super la ~o: er lernt noch die Grundlagen, er kennt noch nicht einmal die einfachsten Dinge.
hebree:
אלף בית
hispane:
alfabeto, abecé, abecedario
hungare:
ábécé, alfabétum
indonezie:
alfabet
japane:
アルファベット, 字母 [じぼ]
malaje:
huruf
nederlande:
alfabet
pole:
abecadło, alfabet
portugale:
alfabeto
rumane:
alfabet
ruse:
алфавит
slovake:
abeceda
svede:
alfabet
tibete:
ཀ་ཁ་
ukraine:
абетка, алфавіт, азбука

alfabeta

Rilata al alfabeto: por reeldono estus bonvena alfabeta indekso je la fino de la teksto [4]; jen la respondoj (en alfabeta ordo de la ĉefnomoj) [5].
4. W. Klag: Facile legebla, Monato, 1994:2, p. 22a
5. -: Gravaj opinioj, Monato, 2004:3, p. 7a
angle:
alphabetic
beloruse:
альфабэтны
ĉeĥe:
abecední
france:
alphabétique
hispane:
alfabético, alfabética
hungare:
betűrendes, ábécé-
indonezie:
alfabetis
japane:
アルファベットの [あるふぁべっとの]
pole:
alfabetyczny
portugale:
alfabético
rumane:
alfabetic
ruse:
алфавитный ~a indekso: алфавитный указатель. ~a ordo: алфавитный порядок.
slovake:
abecedný

alfabetigi

(tr)
1.
Fari ion alfabeta, igi alfabeta:
a)
Aranĝi laŭ la ordo alfabeta: alfabetigi liston; tiel en la germana, ekzemple, ä estas alfabetigata kvazaŭ ĝi estus simpla a, dum en la sveda ĝi viciĝas kiel aparta litero je la fino de la alfabeto [6]; ĉu tiam ni alfabetigu reĝojn antaŭ la litero 'A' (ĉar mankas familia nomo), ĉu laŭ ilia persona nomo, aŭ ĉu ĉiujn sub 'R' ...? [7].
b)
Transformi skribon ideograman en skribon alfabetan (per kelkdeko da literoj): Alfabetigi la japanan“ [8]; kvankam la movado por Esperanto tuŝis plurajn gravajn intelektajn fluojn de la dudeka jarcento (de strukturismo ĝis la movado por alfabetigi la ĉinan lingvon), ĝi ne sukcesis havigi al si multan internacian influon [9].
2.
(evitinde) Malanalfabetigi, legopovigi, instrui al iu legi (kaj, kutime, ankaŭ skribi): kursoj por alfabetigi en la nacia lingvo afganajn analfabetajn rifuĝintojn [10].
Rim.: Tiu senco estas plurrilate malkonvena al la vorto alfabetigi. Unue, ĝi malkonvenas al la senco de la sufikso -ig: la homo ne iĝas „alfabeta“. En analogia okazo oni ne diras „evangeliigi“ por la senco „prediki evangelion“, sed uzas apartan radikvorton „evangelizi“. Due, eĉ se akcepti la neekzistantan sencon „instrui“ ĉe -ig, ankaŭ la radiko alfabet- malkonvenas por esprimi la ideon pri legopovo. Oni povas scipovi legi sen scii la alfabeton; kaj eĉ plej bona scio de la latina-franca alfabeto neniom helpus onin voĉlegi la francan vorton „eau“ kiel [o], aŭ la anglan kvarliteraĵon „-ough“ (kiu ne havas fiksitan legomanieron). Krome, por legopovigi ĉinon oni entute ne bezonas alfabeton ‐ tiu vorto prezentas eŭropcentrisman pensmanieron. Plej klare mallogikeco de la latinida paŭsaĵo alfabetigi videblas el analogio kun la vorto „ciferigi“, kiu neniel povas signifi „instrui al iu kalkulon“. [Sergio Pokrovskij]
6. J. C. Wells: Supersignoj, trasignoj kaj subsignoj, Internacia Kongresa Universitato, Prago 1996-07-26
7. Vikipedio-diskuto:Nomoj de titoloj
8. Ĉeĥiĝu Ŝaŭmaĵo: Artikoltitolo en „Monato“, 2001:3, p. 4a.
9. H. Tonkin: Esperanto: Lingvo preta por la internacia vivo, Kontribuo al la 89-a Universala Kongreso de Esperanto kaj la 3-a Nitobe-Simpozio, Pekino, julio 2004
10. R. Corsetti: Lingvo de paco, La Ondo de Esperanto, 2002:1
angle:
alphabetize
beloruse:
1.a упарадкаваць паводле альфабэту 1.b перавесьці на альфабэт 2. вучыць грамаце
ĉeĥe:
2. učit číst
france:
2. alphabétiser
hispane:
1.a alfabetizar 1.b transliterar 2. alfabetizar
hungare:
1.a betűrendbe szed, ábécérendbe szed 1.b latinbetűsre átír
japane:
識字教育を施す [しきじきょういくをほどこす], 読み書きを教える [よみかきをおしえる]
pole:
1.a ustawiać w porządku alfabetycznym 2. uczyć czytać
portugale:
2. alfabetizar
rumane:
1.a să fie în ordine alfabetică
ruse:
1.a расположить по алфавиту 1.b перевести на буквенное письмо 2. учить грамоте
slovake:
2. učiť čítať
ukraine:
2. навчати грамоти, навчати читати

alfabetigo

Ago alfabetigi:
a)
alfabetigo (= alfabeta ordigo) kun cx...ux okazas preskaŭ senerare [11];
b)
alfabetigo de unu analfabeta afgana rifuĝinto kostas 15 usonajn dolarojn [12].
angle:
alphabetization
beloruse:
1.a упарадкаваньне паводле альфабэту 1.b навучаньне грамаце
france:
alphabétisation
hispane:
alfabetización
pole:
alfabetyzacja
portugale:
alfabetização
rumane:
alfabetizare
ruse:
1.a алфавитное упорядочение 1.b обучение грамоте

alfabetumo

Libro por lernigi alfabeton al infanoj. SIN:abocolibro, aboco 1.
angle:
primer, alphabet book
beloruse:
лемантар, азбука
bretone:
levr deskiñ lenn
ĉeĥe:
slabikář
france:
abécédaire, ABC (abécédaire)
germane:
Abc-Buch, Fibel
hebree:
ספר לימוד לאלף-בית
hispane:
abecé
hungare:
ábécéskönyv
japane:
初歩読本 [しょほとくほん]
nederlande:
ABC-boek
pole:
elementarz
portugale:
cartilha de alfabetização
rumane:
abecedar
ruse:
букварь, азбука
slovake:
šlabikár

administraj notoj

~o: Mankas verkindiko en fonto.
~igi: Mankas verkindiko en fonto.
~umo: Mankas dua fontindiko.
~umo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.