^*jes

1.

Interjekcio uzata por esprimi konsenton, aprobon, permeson pri la tuto da demando: ĉu vi venos? ― jes, mi venos; ĉu mi povas eliri? ― jes; via parolo estu: jes, jes, ne, ne; ĉio ekster tio estas el malbono [1]; ĉiuj estis jesopiniaj pri tio [2].

Rim.: Sekve, ankaŭ esprimante konsenton pri la tuto da negativa demando, estas logika uzi „jes“ laŭ la kutimo de la lingvoj orientaj (rusa, ĉina, japana): ĉu ŝi ne edziniĝis? demandis Marta — jes, iele tiel fariĝis, ke, kvankam ŝi estis bone edukita kaj bela, ŝi ne edziniĝis ^Marta ; ĉu mi ne kunestas kun vi? diris Ajna kaj poste ridetis kvazaŭ iom surprizite — jes, vi pravas, dum kelkaj semajnoj mi renkontis vin nur okaze kaj en la kunvenoj [3]. Tamen praktike laŭ la kutimo de la lingvoj okcidentaj „jes“ en tiaj okazoj ofte rilatas sole al la verbo (kaj sekve esprimas negon de la tuto). [Sergio Pokrovskij]

2.

Modala vorteto uzata por emfazi aserton de la frazo: proksima estas la tago, jes, proksima estas la tago de la Eternulo [4]; „sed la floroj ja ne povoscias danci!“ diris la malgranda Ida ― „ho jes!“ diris la studento, „[…] ili gaje dancas, preskaŭ ĉiun nokton ili havas balon“ [5]; jes, jes, estis efektive tiel! [6]; ke tian karakteron la lingvo jes havas, tion oni ne povas serioze nei [7]; ene kuŝis bone enpakita griza tajpilo, simpla kaj ĉiutaga, ĝi jes surhavis la nomon „Valentina“ [8]; ci ne komprenis, jes, ne komprenis! [9].

Rim.: Ĉi tian uzon PIV kaj PAG malrekomendas, supozante ke „tio eble devenas el konfuzo inter la germana ja kaj nia jes“ [10]; efektive, tia konfuzo ja okazis ‐ en tio ke la signifojn de la esperanta ja la PIV-PAG-aj aŭtoroj konfuzis kun „jes“. En la reala uzo ekzistas diferenco inter la konceda-kontrastiga mi ja diris... (tamen...) unuflanke, kaj la senrezerve certiga mi jes diris... (ne pridubu tion), aliflanke. [Sergio Pokrovskij]

Konsentanta, aprobanta, permesanta: ĉu li donis al vi jesan respondon aŭ nean? [11]; li sidiĝis denove kaj jese balancis la kapon [12].

(x)

Diri jes, respondi jes: jesi demandon; jes, sinjorino, respondis la administranto per tono jesanta kaj samtempe demanda ^Marta ; ŝajnis al ŝi, ke la ondoj mistere jesas al ŝi [13]; la mortintino klinis sian kapon jesante kaj metis la manon sur la bruston [14].

Ago jesi: li kapbalancis sian jeson [15]; Antef balancis kaj turnis la kapon, kio povis same bone signifi jeson aŭ neon [16].

(tr)

Konfirmi: li jesigis al mi sian alvenon ^PV ; li tutajn tagojn sidas super [la mapoj] kaj kun ĝojo trovas en ili jesigon de liaj teoriaj supozoj ^FK ; ŝia bonegeco estas nur jesigo de la malnova sentenco, ke la virto sin mem rekompencas ^BdV ; kamaradoj, li mensogas [...], inĝeniero Bobrov jesigos tion, ĉu ne? [17]. certigi, aserti.

Homo kiu jesas, aprobas:

a)

Aprobanto, favora voĉdonanto: bombardis jesuloj kaj neuloj unu la alian per veroj, duonveroj, kredoj, esperoj, mensogoj kaj aliaj propagandiloj [18]; mi ne ĝojas pro la rezulto de la referendumo kaj eĉ kaze de venko de la jesuloj mi ne ĝojus [19].

b)

(ironie) Homo, kiu tro facile jesas kaj akceptas senkritike: iama ĝenerala sekretario de la asocio […] diris pli poste, ke la Estraro konsistas el jesuloj [20].

neulo

^PV (malofte)

Nei¹, rifuzi, malaprobi: triono de la Komitato maljesis [21].

(ntr)

Signi sian jesadon per movo de la kapo, ofte per klino de ĝi malsupren kaj supren: al mia demando, li kapjesis ^PV ; la enveninto [...] demandis: „Ĉu vi permesas, ke mi sidiĝu?“, kaj ricevinte kapjeson li okupis la brakseĝon [22].

(ekkrio)

1.

Emfaza konfirmo: do, ĉu ja krizo? jes ja [23]; almenaŭ ili lasis al ŝi akvon, varmaĉan akvon, jes ja, apenaŭ trinkeblan [24]; ni rekonu la teroristojn kiaj ili estas: murdemaj, malhomaj, kaj, jes ja, ofte mem sufiĉe riĉaj [25]. certe, kompreneble.

2.

Malkonfirma respondo al negativa demando aŭ diraĵo: ĉu vi ne volas trinki la malvarman kafon? ― jes ja! (= jes, mi ja volas trinki ĝin) [26]; vi tute ne estis ― jes ja! mi ja tamen estis! [27]. tamen, male.

Rim.: PMEG pri respondoj al negativaj demandoj: „kelkaj uzas ‚tamen!‘ anstataŭ ‚jes ja!‘; eventuale ‚sed jes!‘ povas esti plia eblo.“ [28] La sama paĝo mencias ‚male!‘ kiel eblan alternativon.