^*kial

1. ↝: Demanda adverbo signifanta „pro kia kaŭzo?“: kial vi ne respondas al mi ― ĉu vi estas surda aŭ muta? [1]; kial vi tion faris [2]? kial vi koleras [3]? kial vi ne diris al mi, ke ŝi estas via edzino [4]? kial ŝi ne decidiĝas paroli ^FK? ĉiu tial havas sian kial ^PrV.
2. ↝: Demanda dependiga konjunkcio, kun sama signifo: li diris al mi, kial li tiam ne volis respondi; la kaŭzo, kial mi faris tion, estas...; ŝia patrino insultis ŝin, (demandante) kial ŝi revenis tiel malfrue de la fonto [5]; jen kial li denove venas Lisabonon […] ^FK ĉar

1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 20
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 3:13
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 4:6
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 12:18
5. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 17

beloruse:: чаму, навошта
ĉeĥe:: proč
france:: pourquoi, pour quelle raison
germane:: warum, wieso, weshalb
hebree:: 1. למה, מדוע
hispane:: ¿por qué?
hungare:: 1. miért 2. miért, amiért
indonezie:: mengapa
kurde:: çima
nederlande:: waarom
pole:: 1. dlaczego, czemu, po co 2. dlaczego, czemu, po co
portugale:: Por que?
rumane:: de ce
ruse:: почему, отчего, зачем
slovake:: prečo
svede:: varför
volapuke:: 1. kikod 2. kikod

kialo ↝

: Kaŭzo: jen la kialo de tiu decido; en ĉi tiu kialo kuŝas ĉiuj aliaj; doni al iu evitkialojn; akvo minacas fariĝi kialo de konfliktoj [6]; foje iuj malabonas sen indiki kialon aŭ motivon [7]; loĝantoj de Sarajevo havas multajn bonajn kialojn por interesiĝi pri mondpolitiko nun [8];

6. Monato, Evgeni Georgiev: La blua „oro“ ĉiam malsufiĉos
7. Monato, Stefan Maul: http://steloj.de/esperanto/monato2/006825.html
8. Monato, La fino de la mondo komenciĝas en Sarajevo, 93/10

beloruse:: прычына
ĉeĥe:: důvod, motiv, příčina
france:: raison, pourquoi (subst.)
germane:: Grund
hebree:: סיבה, עילה
hispane:: causa, motivo
hungare:: ok, (a) miért
indonezie:: alasan
nederlande:: reden
pole:: powód, motyw, przyczyna
portugale:: causa, motivo
rumane:: temă, cauza
ruse:: причина
slovake:: dôvod, príčina
svede:: skäl, orsak

kialigi ↝

: Komprenigi ion montrante ĝiajn kialojn: estis akceptita propono de la unujara volontulo trinki laŭ la alfabeto, kion li kialigis tiel, ke tio estas jam certa antaŭdestino, kian nomon ĉiu el ili havas [9]; via egoisma naturo kialigis ke mi amu vin eĉ plie [10].

9. Aventuroj de la brava soldato Švejk dum la mondmilito - šek Jaroslav...
10. Sitio multilingüe para el aprendizaje del idioma internacional Esperanto

beloruse:: растлумачыць , вытлумачыць
ĉeĥe:: zdůvodnit
france:: donner les raisons (de), expliquer (donner les raisons de), motiver (donner les raisons de)
germane:: begründen
hebree:: לנמק
hispane:: explicar, motivar
hungare:: megindokol, megokol
pole:: uzasadniać, dawać powód, dawać przyczynę, tłumaczyć, wyjaśniać, objaśniać
ruse:: объяснить
slovake:: zdôvodniť

senkiala

: Ne havanta kialon, ne havanta pravigon: vivi en angoro kun teruroj senkialaj [11]; senkiala timo [12]; senkiala alarmo [13]; la karmoprincipo […] certigas, ke nenio okazas senkiale [14].

11. C. Piron: Tien, 1997
12. Monato, Roberto Pigro: Ĝis la tero tremas, 2013
13. Monato, Roberto Pigro: Ĝis la tero tremas, 2013
14. Monato, Hokan Lundberg: Spirita scienco ĉu tio eblas?, 2005

beloruse:: беспрычынны, беспадстаўны
france:: injustifié (sans cause), irraisonné (sans justification)
germane:: grundlos, unbegründet
pole:: bezpodstawny
portugale:: imotivado, injustificado (sem motivo)

administraj notoj

pri ~:

    La relativa senco mankas, ĉar ĝin transprenis "ĉar" aŭ
    "tial ke", sed nur ĝi povas kialigi la esprimon "kial ajn"
    (kial ajn vi venis al mi, tuj reiru hejmen!)
    [MB]