^*kolon/o ^UV

1.

Granda rekta, dika objekto solida, eventuale flueca aŭ gasa: kolono de akvo, de hidrargo; nuba kolono [1]; fajra kolono [2]; lumanta kolono da polvo [3]; kolonoj da fumo leviĝis en la freŝan aeron [4].

a)

Vertikala peco el ligno, ŝtono, fero aŭ alia substanco, ĝenerale finiĝanta per kapitelo, kaj servanta kiel subtenilo aŭ kiel ornamo de konstruaĵo: cilindra, kvarangula, dorika, korinta, ionia kolono; lanterna kolono [5]; la fostoj de la pordo konsistis el kanelitaj kolonoj [6]; (figure) tiuj familioj estis la solida kolono de nia vilaĝa komunumo [7].

b)

Monumento, konsistanta el izolita kolono el marmoro, bronzo ktp: la Trajana kolono; la Herkulaj kolonoj (ĉe la antikvuloj, ambaŭ promontoroj de markolo de Ĝibraltaro); sur la Piazza della Trinitá staras gracia kolono kaj sur ĝi la diino de justeco kun ligitaj okuloj kaj kun pesilo [8]; meze en la salono […] estis starigita malgranda ora kolono, sur kiu devis sidi la najtingalo [9]; lia edzino ekrigardis malantaŭen, kaj ŝi fariĝis kolono el salo [10].

c)

Stako²: kolono da libroj, da fromaĝoj.

fosto, masto²

2.

(figure) Eminenta homo, grava principo aŭ institucio kiu estas fidinda apogo de ideo, movado, organizo ktp: la eklezio de la vivanta Dio, la kolono kaj bazo de la vero [11]; Mi faras vin (pli ĝuste „cin“, Jeremian) … fera kolono [12]; la kvin kolonoj de Islamo ^PIV1 .

3.

(malofte) Kolumno¹: en tiuj du kolonoj [de la „interrilata tabelo“], kiuj finiĝas per „a“ kaj „o“, la finiĝoj estas ne kondiĉe interrilataj, sed pure adjektivaj kaj pure substantivaj [13].

4.

Trupoj laŭlonge ordigitaj dum marŝado: en la centra kolono eksonis la komando, ritma bruo de la tamburoj kaj la murmuro de la paŝoj de la infanterio [14]; la ministro kun siaj oficistoj estis en la komenco de la staba kolono kaj tute ne miksis sin en ĝian kondukadon [15]. kolumno ³

kolono (monunuo)

Vico de kolonoj: en la mezo de tiu lando etendiĝis vastega palaco kun unu fantazia kolonaro super la alia [16]; granda vestiblo, ĉirkaŭita per kolonaro kaj pavumita per mozaiko [17]. portiko

Entablemento: pilastroj kun ionikaj kapetoj kaj rokaĵoj portantaj partojn de surkolonaĵo kaj kornicon [18].

Soklo kun la torso de Hermeso, la greka dio de vojaĝantoj: Juvenal komparas la plej nobelan nenifarulon kun Hermes-kolono, […] tio estas kruda fosto, sur kiu lokiĝas kapo de la dio […] sen manoj kaj piedoj [19]. kariatido

Kolono parte enigita en muro, ofte kvadrata; pilastro: la kelneroj apogiĝis senokupe al la murkolonoj [20].

Koloneto, al kiu oni iam ligis krimulojn por elmontri ilin al popolo; pilorio: servistoj fariĝadis voktoj, kiuj povis kondamni malriĉulon […] al vergoj sub la malhonora kolono [21]; la tuta knaba lernejo, kiu troviĝis ĝuste kontraŭe, leviĝus sur la piedojn […] por vidi lin ĉe la kolono de malhonoro [22].