^*potenc/o

1.  ↝

Kapablo, povo forte efiki: la potenco de maŝino, de teleskopo; (figure) la potenco de elokventeco, de konvinkaj paroloj; mia forto kaj la potenco de mia mano akiris al mi ĉi tiun grandan havon [1]; la maro, kies potenco rompiĝadis sur la digo [2]; la forto de la preĝo kaj la potenco de la kantoj [3]; plej granda potenco kuŝas en la komenco ^PrV ; laboro kaj pacienco kondukas al potenco ^PrV ; utiligi la potencon de novaj procesoroj [4].

2.  ↝

Jura aŭ politika kapablo obeigi al sia volo: la organoj kaj branĉoj de la ŝtata potenco; leĝodona potenco de la parlamento; plenuma potenco de la ministroj; milita potenco; la tera potenco de la papoj; en „Julio Cezaro“ ekzistas do tensio inter, unuflanke, la nocio de regado de elito, kiu, eĉ se ĝi misuzas la potencon, tamen reprezentas kontinuecon de valoroj, kaj, aliflanke, la nocio de renverso de tiraneca reĝimo [5]; en tiu ĉi situacio vekiĝis la potencinstinkto de la kanceliero [6].

3.  ↝

Regno sufiĉe forta por influi la situacion en konsiderinde granda parto de la mondo: regiona, granda, monda potenco; superpotenco; la dilemo de UN estas, ke la mondorganizaĵo povas esti nur tiom forta, kiom permesas la gvidaj ŝtatoj, precipe la potencoj kun veto-rajto ^Monato ; la eksa kolonia potenco Britio [7].

4.

Kapablo, forto supernatura de Dio kaj de tiuj, kiuj agas en lia nomo, konduki la sorton, la estontecon: turnu vin al la Eternulo kaj al Lia potenco [8]; Lia potenco kaj Lia kolero estas kontraŭ ĉiuj, kiuj Lin forlasas [9]. Li regas per Sia potenco eterne [10]; la tuta homamaso volis tuŝi lin, ĉar potenco eliris el li kaj sanigis ĉiujn [11]; reĝo Salomono […] havis potencon super la fortoj de la naturo kaj super potencaj spiritoj, eĉ la morto mem devis ĉiumatene prezenti al li la liston de tiuj, kiuj devis morti en tiu tago [12].

5.

a)  ↝

[13] (de reelo `x` per entjero `n`) Ĝia n-a potenco: ĉiu pozicio[j] de duuma nombroprezento […] formas vicon de potencoj de 2: 1, 2, 4, 8, 16, … [14].

b)  ↝

[15] (de pozitiva reelo `x` per reelo `y`) La eksponencialo de `y` kun bazo `x`; alidire: `e^(y*ln x)`.

c)  ↝

inversigo.

Grafikaĵoj de diversaj potencoj

1.

Havanta grandan efikon: potenca maŝino, rimedo; (figure) potencaj kverkoj [16] [17]; barbo potenca sed kapo sensenca ^PrV ; la belan peton, pli potencan ol glavo kaj lanco, vi forpuŝas ^Ifigenio ; li ekmigris pluen trans la altajn potencajn montojn [18].

2.

Havanta grandan politikan aŭ juran influon: potenca reĝo, regno; potenca reĝino [19]; ruinoj de potencaj urboj ĉe la larĝa Danubo [20]; la potenca reĝurbo Kopenhago [21]; riĉa potenca sinjoro [22]; la altepotenca imperiestro de Japanujo [23]; la loto decidas inter potenculoj [24]; antaŭ tima okulo potenciĝas eĉ kulo ^PrV .

(tr)

1.

Havi potencon super: la tutan Mediteraneon iam potencis Romo; vidis neniam mi kaj ne ekvidos jam virojn similajn, kiel Pirito kaj Drio, kiu potencis popolojn ^FK ; kvardek falsistoj sendepende unu de la alia prezentis sin kiel Petro la 3-a kaj provis potenci en iuj provincoj de Rusio [25].

2.  ↝

^PIV1 (evitinde) Potencigi: eksponento, per kiu oni devas potenci b por ekhavi a [26].

(tr)

1.

Igi pli potenca: la fantomoj flugos en la mondon, korpiĝos kaj potenciĝos, kaj niaj filoj kaj nepoj ilin vidos, ilin sentos kaj ĝuos [27].

2.  ↝

(reelon `x` per entjero `n` aŭ reelo `y`) Kalkuli ĝian potencon ^5.a aŭ ^5.b: `2^3=8` (legu: du potencigite per tri estas ok, aŭ du alt tri estas ok); divido per `p` de la entjeroj `m`-potencigitaj liveras restojn `m`-umajn [28]. radikigi.

Rim.: En ^PIV1 kaj [29] troveblas ĉi-sence la rekta verbigo „potenci“. Tio malagrable kolizias kun la politika senco de la sama verbo, nome „havi potencon super“. Ŝajnas, ke „igi potenca“ estas pli bona metaforo por la matematika nocio, kaj cetere ĝi ekzistas de longe kaj troveblas ankaŭ en ^MatVort .

1.

Transdono de potenco al iu aŭ io: li proponis ekzilregistaron post la faligo kaj senpotencigo de Hitler [30]; (en homeopatio, plifortigo per diluo) pere de tiu teknika aplikado (sukusiado aŭ pistado) la kuraca povo kaŝita en la kruda substanco riveli[ĝ]as, oni ankaŭ nomas ĉi tiun teknikon „potencigo“ [31].

2.

[32] Ago potencigi: oni povas fari ĉi tion per trovo de ĝia k-a potenco kiel entjero kaj tiam trovo [de] la resto post divido per p ‐ ĉi tiu procezo estas la diskreta potencigo [33].

[34]

La nombro, per kiu oni potencigas: enkonduko de potenco je frakcia potenciganto [35]. eksponento

La nombro, kiun oni potencigas. bazo de eksponencialo.

(evitinde)

Elektroprovizilo: ventumiloj ofte multas en komputiloj: normale oni havas almenaŭ unu ĉe la potencilo, kiu ne plene efike konvertas elektran povon al la malalta tensio uzata de elektronikaj cirkvitoj [36]; ĝi tute ne rilatas al komputilaj retoj, do „retadaptilo” ne ŝajnas tre taŭga esperantigo ‐ ĉu estu „elektroprovizilo” aŭ „potencilo” [37]? potencialo²

(de reelo `x`) La produto de `n` faktoroj egalaj al `x`: la `n`-an potencon de `x` oni signas per `x`; la kvina potenco de du estas tridek du: `2^5=2*2*2*2*2=32`; se n estas natura nombro, la n-a potenco de matrico en jordana normala formo estas direkta sumo de supraj triangulaj matricoj, sekve de bloka multipliko [38]. kvadrato, kubo.

Rim.: Tiu difino estas vastigebla al elementoj de ajna monoido kun multiplike signata operacio: n-a potenco de entjero, de matrico, de endomorfio (konsiderante la operacion kunligo)...

(p.p. nenula elemento `x` de ringo) Tia, ke iu n-a potenco de ĝi egalas al la nulo: ĉiu nulpotenca elemento estas ankaŭ nuldivizoro; ajgeno de nulpotenca endomorfio estas nepre nula; nulpotenca matrico; la sumo de du komutiĝantaj nulpotencaj elementoj estas ankaŭ nulpotenca; kristalografia grupo povas esti kunkompakta diskreta subgrupo de nulpotenca aŭ solvebla Grupo de Lie [39]; G estas la originala grupo kaj N estas la normala subgrupo, se G estas komuta (abela), nulpotenca aŭ solvebla, do ĉi tia estas ankaŭ G/N [40]. nilpotenta.