1baz/o PV

bazo

1.
Malsupra subportanta parto de objekto: bazo de turo, de vazo, de statuo, de monto, de vegetaĵo; deklivo, ĉe kies bazo brue fluis torento [1]; ili stariĝis antaŭ la bazo de la monto [2]; ĉiuj kolonoj [havu] bazojn el kupro [3]; arĝentajn bazojn li faris sub la dudek tabuloj [4]; ĉe la bazo de la altaĵo, sub la ŝirmo de altaj arboj, staris malgranda domo [5]; el malnova bazo plantidoj novaj ĉarme kreskis supren Ifigenio . VD:fondo, fundo, fundamento, grundo, piedo3SUB:piedestalo, soklo
2.
(figure) Spirita fundamento de io; io, sur kiu estas konstruita verko, argumentado, organizo ktp: justeco estu la bazo de socio; Carl Jung […] uzis la filozofion de Kantio kiel bazon por Analiza Psikologio Rsp ; ne ekzistas […] fakto sen bazo PrV ; tiu parto […] en la dirita verko estas prenita kiel bazo PrV ; rakontitaj faktoj – oni scias neniam, kion oni aldonis kaj deprenis – ne prezentas sufiĉan bazon por seneraraj konkludoj IKr ; homoj ĉiugentaj frate kunvivantaj sur neŭtrala bazo VivZam ; konstanta komunikiĝado ilin edukos sur la bazo de neŭtrala lingvo, neŭtralaj moroj kaj principoj religiaj VivZam ; „unueco inter la esperantistoj“ […] ŝajnas al mi ebla nur sur la bazo de la Bulonja Deklaracio [6]; virino povas tiome perdi la moralan bazon, ke ŝi preferu la korpajn instinktojn al la animaj celoj VaK ; mi ne povas kompreni ĝis hodiaŭ, sur kiu bazo ili tamen povas diskuti pri ĝi dum tagoj VaK . SIN:esenco, fundo, kerno, kvintesenco
3.
MIL Fortikigita loko uzata kiel operacia centro en iu regiono: tie […] la usonaj trupoj havas sian bazon MortulŜip ; ne multaj ĉukĉoj loĝis en la bazo mem aŭ apude, sed ili ofte venis tien jen al la bazmalsanulejo, jen por ion aĉeti Ĉukĉoj . VD:fortikaĵo
4.
KEM Kombinaĵo, kiu naskas salon per kombiniĝado kun acido: molekuloj po unu de ribozo, de organika bazo kaj de fosfata acido kombiniĝas kemie por fari tiel nomatan nukleotidon [7]; ekzistas kvin nitrogenaj bazoj: adenino, guanino, timino, citozino kaj uracilo [8].
5.
MAT
a)
KOMPPIV1 (de pozicia nombrosistemo) Nombro de eblaj valoroj por ĉiu cifero, uzata en prezentado de nombro: la bazo de nia kutima nombrosistemo estas 10 (la ciferoj alprenas unu el la dek valoroj de 0 ĝis 9); la komputikistoj uzas la nombrosistemojn kun la bazoj 2, 8, 16 (duuman, okuman kaj deksesuman nombrosistemojn). VD:-um.
b)
PIV1 (de logaritmo aŭ eksponencialo) La nombro, kies logaritmo egalas 1, aŭ la bildo de 1 per eksponencialo: la nombro `e`, bazo de naturaj logaritmoj MatVort . VD:-um.
c)
[9] (de geometria figuro) Konvencie elektita latero aŭ faco, kiu limas la figuron; la longo de tia latero aŭ la areo de tia faco: ĉi tiu triangulo, nomata Delta de Nilo, havas kiel bazon la bordon de Mediteraneo [10]; bazo de triangulo, piramido, cilindro, konuso; bazoj de prismo (ĉiu el ĝiaj du paralelaj kaj samareaj facoj); areo de paralelogramo egalas al la produto de unu ĝia bazo per la responda alto.
d)
[11] (de modulo aŭ vektora spaco) Libera subaro, kiu naskas la tutan spacon: se vektora spaco havas finian bazon, ĉiuj ĝiaj bazoj havas samtiom da elementoj; se naskanta subaro `bb N` de vektora spaco inkluzivas liberan subaron `bb L`, ekzistas bazo inkluzivanta `bb L` kaj inkluzivata de `bb N`; bazvektoro (ĉiu elemento de la bazo).
Rim.: Kelkaj aŭtoroj preferas difini bazon kiel familion. Tio fontas el la fakto, ke por kelkaj aplikoj estas oportune uzi indican skribaĵon de la tipo `sum alpha_i*e_i` kaj tio ebligas ordigi la bazvektorojn.
VD:dimensio, orta, ununorma.
e)
(de topologio `bb T`) Tia subaro de `bb T`, ke ĉiu elemento de `bb T` estas kunaĵo de elementoj el la bazo: en metrika spaco, la aro da ĉiuj malfermitaj globoj estas bazo.
1. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Sovaĝaj cignoj
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 19:17
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 27:17
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 36:24
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ib kaj malgranda kristino
6. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 3. Lingvaj Institucioj
7. Monato, Vivo: Riboj
8. Vikipedio, Nitrogena bazo
9. Raoul Bricard: Matematika Terminaro kaj Krestomatio, p. 7, p.p. triangulo
10. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Antaŭparolo
11. R. Hilgers: Yashovardhan: k.a.: EK-Vortaro de matematikaj terminoj, §45
afrikanse:
 basis
albane:
 bazë
amhare:
 መሠረት
angle:
 base 5.a radix ~o de naturaj logaritmoj: base of natural logarithms. 5.b base (of logarithm) 5.c base (of a polygon) ~vektoro: base vector, basis vector. 5.d basis 5.e basis
arabe:
 قاعدة
armene:
 բազա
azerbajĝane:
 baza
bengale:
 ঘাঁটি
birme:
 အခြေစိုက်စခန်း
bosne:
 baza
ĉeĥe:
 báze, opěrný bod, panel, základna
dane:
 basen
estone:
 alus
france:
 base 5.a base (de numération) ~o de naturaj logaritmoj: base des logarithmes naturels. 5.b base (d'un logarithme) 5.c base (d'un polygone) ~vektoro: vecteur de base. 5.d base 5.e base
germane:
1. Fuß, Basis 2. Grundlage, Basis 3. Stützpunkt 4. Base 5.a Basis ~o de naturaj logaritmoj: Basis der natürlichen Logarithmen. 5.b Basis 5.c Basis (von einem Vieleck) ~vektoro: Basisvektor. 5.d Basis 5.e Basis
guĝarate:
 આધાર
haitie:
 baz
haŭse:
 tushe
hebree:
 בסיס
hinde:
 आधार
hispane:
 base
hungare:
1. alap, tő, bázis, talp 2. alap 4. bázis, lúg 5.a alapszám ~o de naturaj logaritmoj: természetes logaritmus alapja. 5.b alap (logaritmusé) 5.c alap (sokszögé) ~vektoro: alapvektor.
igbe:
 isi
irlande:
 bonn
islande:
 stöð
japane:
 ベース
jave:
 dasar
jide:
 באַזע
jorube:
 mimọ
kanare:
 ಮೂಲ
kartvele:
 ბაზა
kazaĥe:
 база
kimre:
 sylfaen
kirgize:
 база
kmere:
 មូលដ្ឋាន
koree:
 기본
korsike:
 suttastratu
kose:
 isiseko
kroate:
 baza
kurde:
 bingeh
latine:
 basi
latve:
 bāze
laŭe:
 ຖານ
litove:
 bazė
makedone:
 база
malagase:
 fototra
malaje:
 asas
malajalame:
 അടിത്തറ
malte:
 bażi
maorie:
 turanga
marate:
 बेस
monge:
 paus
mongole:
 үндсэн
nepale:
 आधार
njanĝe:
 m’munsi
okcidentfrise:
 basis
panĝabe:
 ਅਧਾਰ
paŝtue:
 اډه
pole:
1. baza, podstawa 2. podstawa 4. zasada 5.a podstawa (systemu liczbowego) ~o de naturaj logaritmoj: podstawa logarytmu naturalnego. 5.b podstawa (logarytmu lub potęgi) 5.c podstawa (wielokąta) ~vektoro: wektor bazowy. 5.d baza (przestrzeni wektorowej) 5.e baza (topologii)
ruande:
 shingiro
rumane:
1. bază 2. bază 5.a bază
ruse:
1. основание, основа, подножие, база 2. основа 4. основание (хим.) 5.a основание (системы счисления) ~o de naturaj logaritmoj: основание натуральных логарифмов. 5.b основание (логарифма) 5.c основание (многоугольника) ~vektoro: базисный вектор. 5.d базис (линейный) 5.e база
samoe:
 muli
sinde:
 بنيادي طور
sinhale:
 පදනම
skotgaele:
 bunait
slovake:
 podklad, základ
slovene:
 baza
somale:
 saldhig
ŝone:
 hwaro
sote:
 botlaaseng
sunde:
 dasar
svahile:
 msingi
taĝike:
 база
taje:
 ฐาน
tamile:
 அடிப்படை
tatare:
 нигез
telugue:
 బేస్
tibete:
 རྨང་གཞི་
ukraine:
 база
urdue:
 بنیاد
uzbeke:
 asos
vjetname:
 cơ sở
zulue:
 isiza

baza

1.
Rilata al bazo: la baza tavolo de epidermo [12]; en la baza komunmanĝejo ili staradis kontraŭ ni kaj fikse rigardante niajn buŝojn Ĉukĉoj . VD:funda1, fundamenta1, malsupra
2.
Kiu konsistigas bazon, unuan ŝtupon, kiu estas elementa: la bazaj principoj de la lingvo [13]; la gramatiko konsistas el 16 mallongaj bazaj reguloj EeP ; bazaj motivoj LGA ; lia baza tezo sonis jene […] VaK ; la animo estas la baza kaŭzo de la senĉesa rabado kaj batalo VaK . VD:esenca, fundamenta2, kerna, origina, radika2
12. Vikipedio: Efelido
13. Ivo Lapenna: Por pli efika informado
afrikanse:
 basiese
albane:
 themelore
amhare:
 መሰረታዊ
angle:
2. basic
arabe:
 الأساسية
armene:
 հիմնական
azerbajĝane:
 əsas
beloruse:
 базавы, асноўны, ключовы
bengale:
 মৌলিক
birme:
 အခြေခံပညာ
bosne:
 osnovni
ĉeĥe:
 bazální, bázový, elementární, klíčový, kmenový, základní
dane:
 grundlæggende
estone:
 põhi
eŭske:
 oinarrizko
filipine:
 pangunahing
france:
 de base 1. basal 2. basique
galege:
 básico
germane:
1. Basis- 2. grundlegend
guĝarate:
 મૂળભૂત
haitie:
 debaz
haŭse:
 na asali
hebree:
 בסיסי
hinde:
 बुनियादी
igbe:
 isi
irlande:
 bunúsach
islande:
 undirstöðu
japane:
 基本
jave:
 dhasar
jide:
 יקערדיק
jorube:
 ipilẹ
kanare:
 ಮೂಲ
kartvele:
 ძირითადი
kazaĥe:
 негізгі
kimre:
 sylfaenol
kirgize:
 негизги
kmere:
 មូលដ្ឋាន
koree:
 기본
korsike:
 funnamintali
kose:
 ezisisiseko
kroate:
 osnovna
kurde:
 bingehîn
latine:
 prima
latve:
 bāzes
laŭe:
 ຂັ້ນພື້ນຖານ
litove:
 pagrindinis
makedone:
 основните
malagase:
 fototra
malaje:
 asas
malajalame:
 അടിസ്ഥാനപരമായ
malte:
 bażiku
maorie:
 taketake
marate:
 मूलभूत
monge:
 yooj yim
mongole:
 үндсэн
nepale:
 आधारभूत
njanĝe:
 zoyambirira
panĝabe:
 ਬੁਨਿਆਦੀ
paŝtue:
 د اساسي
pole:
 bazowy, elementarny, kluczowy
ruande:
 shingiro
rumane:
 cheie
samoe:
 faavae
sinde:
 بنيادي
sinhale:
 මූලික
skotgaele:
 bunaiteach
slovake:
 kľúčový, základný
slovene:
 osnovni
somale:
 aasaasiga ah
ŝone:
 zvinokosha
sote:
 tsa motheo tsa
sunde:
 dasar
svahile:
 msingi
taĝike:
 асосӣ
taje:
 ขั้นพื้นฐาน
tamile:
 அடிப்படை
tatare:
 төп
telugue:
 ప్రాథమిక
ukraine:
 основний
urdue:
 بنیادی
uzbeke:
 asosiy
vjetname:
 cơ bản
zulue:
 eziyisisekelo

bazi, surbazigi

(tr)
Apogi sur, fundamenti sur, doni kiel bazon al io: ŝi ekvidis grandegan, sur dika nuko bazitan kapon QuV ; grekaj astronomoj ne sukcesis interakordigi lun-bazitan kaj sun-bazitan kalendarojn Rsp ; mia scio estas bazita sur mia propra pensado [14]; la tuta esenco de lingvo estas bazita antaŭ ĉio sur interkonsento [15]; religia ŝovinismo […] bazita sur malvero [16]; la religioj sin bazas sur fabeloj porinfanaj Lanti ; la mondo bazas sin sur trompo, kaj la vivo estas iluzio QuV ; ili ne konas la ordon, do mi bazis sur tio miajn kalkulojn, kaj mi ne eraris VaK ; por ili la tuta vivo estas bazita sur la mona profito [17]. VD:fondi, starigi3
14. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
15. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 2. Vortuzo
16. L. L. Zamenhof: Homaranismo, Homaranismo
17. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap. 18
angle:
 base
beloruse:
 асноўваць, базаваць, грунтаваць
ĉeĥe:
 nechat založit, podložit, podstavit
france:
 baser
germane:
 gründen (auf), basieren (auf)
hebree:
 לבסס
hungare:
 alapoz
pole:
 bazować (na czymś), opierać (coś na czymś), brać (za podstawę)
rumane:
 baza
ruse:
 основать, основывать, базировать
slovake:
 nechať založiť, postaviť, založiť
ukraine:
 засновувати, базувати

baziĝi

(ntr)
Havi kiel bazon: viaj suspektoj baziĝas sur la diraĵoj de viro kun malpreciza memoro CKv ; la germana eldono el la jaro 1926 baziĝas sur tiu teksto MortulŜip ; Leibniz ankaŭ atentigis, ke la prilingvaj esploroj kaj teoriaj konkludoj devus baziĝi sur la faktoj Ret ; la rusa lingvo baziĝas sur la dialekto de Moskvo Ret ; tia akompano baziĝas ne nur sur simpatio, multe pli sur atendeblaj karameloj […] en la butiko KKr . la ŝogrena alfabeto baziĝis sur la cirila, sed enhavis plurajn specialajn simbolojn [18]. VD:apogiĝi
18. Monato, Vjaĉeslav (Slavik) Ivanov: La oseta lingvo, 2003
angle:
 be based (upon)
beloruse:
 асноўвацца, базавацца, грунтавацца
france:
 se baser
germane:
 sich gründen (auf)
hebree:
 להתבסס
hungare:
 alapul
pole:
 bazować (na czymś), opierać się (coś na czymś)
ruse:
 основаться, основываться, базироваться
slovake:
 zakladať sa
ukraine:
 ґрунтуватися на..., базуватися на..

senbaza

Al kiu mankas bazo, fundamento, pravigo: li sentis, ke lia opinio estis antaŭjuĝo kaj ke lia malamikeco estis senbaza [19]; piramido de kulpigoj […] senbazaj [20]; vi ne plu havos senbazajn viziojn kaj ne faros antaŭdirojn [21]; sub influo de senbazaj kredoj Lanti . VD:aera, nepravigita, neserioza, senfonda, senkaŭza
19. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XXIV
20. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XV
21. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 13:23
angle:
 baseless
beloruse:
 беспадстаўны
ĉeĥe:
 bez podkladu (být), bezdůvodný, neopodstatněný, planý
france:
 en l'air, infondé, injustifié, immotivé
germane:
 grundlos, unbegründet, ohne Grund
hungare:
 alaptalan
pole:
 bezpodstawny
ruse:
 безосновательный
slovake:
 neopodstatnený, nepodložený
ukraine:
 безпідставний, необґрунтований, голослівний

surbaze de, baze de

(prepoziciaĵo)
Laŭ4, uzante kiel bazon, kiel modelon: vi havas etan terpecon kaj vi volas havi prunton baze de tiu, vi deziras hipotekon KKr ; surbaze de tiu ĉi dokumento, oni povus […] elverki specifajn planojn [22]; la meritplena lingvisto faris multajn vere sciencajn konkludojn surbaze de objektive esploritaj faktoj Ret ; certe troviĝis, baze de tiu reago, ia geedza konflikto BonaLingvo . VD:funde de
22. Strategia Plano de Universala Esperanto-Asocio, Esperanto, 1988:10 (994), p. 168a
beloruse:
 на базе, на аснове
ĉeĥe:
 na základě (čeho)
france:
 à partir de (en prenant pour base), sur la base de
germane:
 auf der Basis von, auf Grundlage von
slovake:
 na základe
ukraine:
 на базі, на підставі, згідно з

duala bazo

MAT
(de bazo `(e_i)` de vektora spaco E) Tia bazo 5.d `(e^i)` de la dualo de `bb E`, ke `bb e^i(bb e_j)` egalas al 1, se `i=j`, kaj al 0 aliokaze.
angle:
 dual basis
france:
 base duale
germane:
 duale Basis
pole:
 baza dualna
ruse:
 дуальный базис, двойственный базис, сопряжённый [взаимный] базис

kanona bazo

MAT
(de vektora spaco `bb K^n`) Bazo konsistanta el la opoj, kies ĉiuj termoj egalas al la nulo de `bb K`, krom unu, kiu egalas al ĝia unuo: la `p`-a komponanto de vektoro laŭ la kanona bazo egalas al ĝia `p`-a termo.
angle:
 canonical basis
france:
 base canonique
germane:
 kanonische Basis
pole:
 baza naturalna, baza kanoniczna
ruse:
 канонический базис

administraj notoj

pri ~o 5.e: 
         Mi ne trovis fonton por "~o de topologio",
         sed sxajnas, ke gxi estas suficxe internacia. [MB]
pri duala ~o: 
     Fonto trovenda. [MB]
pri kanona ~o: 
     Fonto trovenda. [MB]
duala ~o: Mankas dua fontindiko.
duala ~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
kanona ~o: Mankas dua fontindiko.
kanona ~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.