*fund/o PV

*fundo

1.
Fina parto de io, plej malproksima de la rigardanto.
a)
Vertikale plej profunda, malsupra parto de io kava: fundo de puto, vazo, barelo; detruita ĝis la fundo de l' fundamento PrV ; sur la fundo de la maro [1]; sur la fundo de la abismo [2]; ĉio transturniĝis la fundo supren [3]; li esploris iom la fundon de la glaso (li estas ebrieta) PrV ; al kavo senfunda ŝtopado ne helpas PrV ; la vojo situis sur la fundo de valo enfermita de [...] altaj rokoj [4].
b)
Horizontale plej malantaŭa parto de io: fundo de ĉambroB , koridoro, scenejo; antaŭ ol ili atingis la fundon de la kavo, la leonoj kaptis ilin [5]; el la fundo de l' ĝardeno eliris homo [6]; en la fundo de l' salono [li] ekvidis brilon [7]; sur la fundo de ŝiaj pupiloj [...] kuŝis nepriskribebla esprimo de moko Marta . VD:horizonto 1
2.
(arkaismo) Fono: longa tabuleto, sur kies malpure-blua fundo grandaj flavaj literoj prezentis [...] surskribon Marta ; antaŭ ili malrapide, de la fundo de l' nokto eliĝis stranga ombro [8]; la mallarĝaj stratoj kaj la senfinaj vojoj kuŝiĝis morte sur la fundo de la mallumo [9].
3.
(figure) Plej intima, kaŝita parto: sur la fundo de via koro sin kaŝas dubo [10]; penetrema rigardo, kiu atingis ĝis la fundo de l' koro [11]; elkoviĝintaj sur la fundo de ŝia ribeliĝinta interno Marta .
4.
(figure) Plej esenca parto de io: la fundo de la homa saĝeco. VD:bazo 2, fundamento 3, kerno 3
5.
(figure) Plej alta grado de malboneco: en la fundo de l' mizero [12]; la fundo de la malvirto. VD:kulmino 2
1. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 38:16
3. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 4, la forgesita pipo
4. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Aĥarajoj
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 6:24
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉapitro 10a
7. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XIV
8. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XXIV
9. Władysław Reymont, trad. Kazimierz Bein: La Lasta, La Lasta
10. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VIII
11. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro IX
12. Monato, REAGO: Supersignoj, pro kiu diabla kaŭzo?
afrikanse:
 onderkant
albane:
 fund
amhare:
 ታች
angle:
 bottom
arabe:
 أسفل
armene:
 հատակ
azerbajĝane:
 alt
bengale:
 নীচে
birme:
 အောက်ခြေ
bosne:
 dnu
ĉeĥe:
 dno, spodek, zadní část
ĉine:
1.a 底
dane:
 bund
estone:
 alt
eŭske:
 behean
filipine:
 ilalim
france:
 bout, fond (de rivière, récipient, pièce...)
galege:
 bottom
germane:
 Grund 2. Hintergrund
guĝarate:
 નીચે
haitie:
 anba
haŭse:
 kasa
hinde:
 तल
hispane:
 fondo 1. fondo 2. fondo 3. fondo 4. esencia, fundamento 5. profundidad 1.a fondo
igbe:
 ike
irlande:
 bun
islande:
 botn
japane:
 ボトム
jave:
 ngisor
jide:
 דנאָ
jorube:
 isalẹ
kanare:
 ಕೆಳಗೆ
kartvele:
 ბოლოში
katalune:
1.a fons
kazaĥe:
 төменгі
kimre:
 gwaelod
kirgize:
 Жыйынтык
kmere:
 បាត
koree:
 바닥
korsike:
 fondu
kose:
 ezantsi
kroate:
 dno
kurde:
 erd
latine:
 imo
latve:
 apakšā
laŭe:
 ທາງລຸ່ມ
litove:
 apačia
makedone:
 дното
malagase:
 ambany
malaje:
 bahagian bawah
malajalame:
 അടിത്തട്ട്
malte:
 qiegħ
maorie:
 raro
marate:
 तळ
monge:
 hauv qab
mongole:
 доод
nederlande:
2. achtergrond 3. grond 4. kern 5. toppunt 1.a bodem
nepale:
 तल
njanĝe:
 pansi
okcidentfrise:
 boaiem
okcitane:
1.a fons
panĝabe:
 ਤਲ
paŝtue:
 ښکته
pole:
2. tło 3. dno, głębia 4. głębia 5. dno 1.a dno, głębia
portugale:
 fundo
ruande:
 hepfo
rumane:
 abis
ruse:
2. фон 3. глубина 4. основа 5. глубина 1.a дно
samoe:
 muli
sinde:
 تري ۾
sinhale:
 පහළ
skotgaele:
 ìosal
slovake:
 dno, spodok
slovene:
 spodnji
somale:
 ugu hooseysa
ŝone:
 pasi
sote:
 tlase
sunde:
 dasar
svahile:
 chini
taĝike:
 дар қаъри
taje:
 ด้านล่าง
tamile:
 கீழே
tatare:
 аста
telugue:
 దిగువ
tibete:
 གཏིང་
ukraine:
 від низу до
urdue:
 نیچے
uzbeke:
 pastki
vjetname:
 dưới
zulue:
 ngezansi

funda

1.
Estanta en la fundo: funda akvo, ŝlimo, feĉo, fiŝo.
2.
(figure) Penetranta la esencon de la afero: fundaj konoj; oni unu fojon ricevu fundan klarigon pri via konduto [13]; lia klara komprenemo trapenetris ĝis la funda vero [14]; funda idealismo [15]; funda reorganizo [16]; mi faru tre fundajn esplorojn pri tio, ĉu […] prave la Romanoj nomis Taĥon ora rivero [17]; por la praveco de tiu ĉi mia funda tezo mi havas multajn evidentajn [...] pruvojn [18]. VD:kerna, profunda3
13. Molière, trad. D-ro L. L. Zamenhof: Georgo Dandin, Akto Tria
14. Edmond Privat: Vivo de Zamenhof, Vivo de Zamenhof
15. Johán Valano: Ĉu li venis trakosme?, 12
16. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Kvara Parto
17. Henri Heine: La Rabeno de Baĥaraĥ, Ĉapitro III
18. Monato, Maul Stefan: Malbona venko
ĉeĥe:
 důkladný, jsoucí na dně
france:
2. de fond, du fond, approfondi, essentiel, foncier (essentiel), profond (essentiel)
germane:
 Grund-
hispane:
 profundo 1. del fondo 2. del fondo
nederlande:
1. diep 2. diep
pole:
1. denny, głębinowy 2. dogłębny
ruse:
1. донный, глубинный 2. глубокий, основательный
slovake:
 dôkladný
ukraine:
 донний, глибинний, глибокий, ґрунтовний

funde

1.
Ĉe la fundo: fulmofajro zigzaganta, […] disŝiris la nubon, lumigante kiel plentage al la maro kaj al la krutaĵo […] funde aperis blankaĵo kuŝanta, kaj senmova [19]; la kapitano tiel ofte troviĝis en antaŭpostenoj, funde de la dezerto [20].
2.
(figure) Plene, plendetale: kiu ripetas abunde, lernas plej funde PrV ; ĝiaj dentoj la detruon pli funde faris ol skalpel' [21]; funde de sia koro li dubis [22]; oni ĝis nun ne funde komparis tiaman situacion en Germanio kun la nuna en Eŭropo [23].
19. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Deka
20. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Unua
21. Raymond Schwartz: La Stranga Butiko, Nigra Tago
22. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Tria
23. Monato, Guido Van Damme: BELGIO: Malvuali nigran fantomon
ĉeĥe:
 důkladně
france:
 à fond, au fond, sur le fond, de manière approfondie
germane:
1. am Grund 2. gründlich
hispane:
1. en el fondo 2. profundamente
nederlande:
1. in de diepte 2. grondig
pole:
1. na dnie, w głębinach (głęboko - aż na dnie) 2. dogłębnie
ruse:
1. на дне 2.  основательно , досконально
slovake:
 dôkladne
ukraine:
 ґрунтовно, досконально

funde de

(prepoziciaĵo)
En la malsupra, baza, fundamenta parto de: vi kuŝis sur glacia elstaraĵo funde de la groto [24]; tre malhele estis funde de tiu rokfendo [25]; unu el la esperoj kuŝantaj funde de nia koro [26].
24. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Sesa
25. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Maljunulo de la Migranta Monto
26. Claude Piron: La bona lingvo, p. 107a
france:
 au fond de
hispane:
 en el fondo de
pole:
 na dnie, w głębinach (głęboko - aż na dnie)
ruse:
 в глубине

ĝisfunde

1.
Ĝis la fundo: ĉiu glaso estis malplenigita ĝisfunde [27]; kaliko de teruro […], vi eltrinkos ĝin ĝisfunde [28].
2.
(figure) Funde2: esplori ĝisfunde la aferon; tiu ĝisfunde malvirtema homo, memfida, kiel neniu alia […] parte perdadis sian memfidon [29]; la novaĵo, ke Ligia lin amis, ekskuis ĝisfunde lian animon [30]; nenio tiel rapide kaj ĝisfunde ruinigas la fortojn fizikajn kaj moralajn, kiel […] febra serĉado kaj netrovado Marta .
27. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, kolo de botelo
28. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 23:34
29. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro II
30. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro XI
france:
 à fond, jusqu'au fond, de manière approfondie
germane:
1. bis zum Grund 2. gründlich
hispane:
 hasta el fondo
nederlande:
2. grondig
pole:
1. do dna 2. do dna, dogłębnie
ruse:
1. до дна 2.  основательно , досконально
ukraine:
 до дна

senfundaĵo

Abismo: tiam ili rimarkis, ke ili dormis tute proksime de senfundaĵo [31]; la suprojn de l' montoj oni suriras super senfundaĵoj [32]; (figure) forpuŝi homon de la plej altaj suproj en la senfundaĵon de plej granda mizero [33].
31. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Neĝulino kaj Rozulino
32. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VIII
33. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XXI
france:
 abime, abîme, précipice
germane:
 Abgrund
hispane:
 abismo, precipicio
nederlande:
 afgrond
pole:
 bezdenny
ruse:
 бездна
ukraine:
 безодня, прірва, провалля

surfundaĵo

1.
MIN Ŝlimo el solidaj materioj, kiuj amasiĝas sur la fundo de fluaĵoj. VD:rekremento, sedimento
2.
(arkaismo) (figure) Plej malbona, plej malestiminda parto: ĉio, kio havis facilajn krurojn, elkuris al la komedio, kaj nur la surfundaĵo de la urba loĝantaro restis, por gardi la domojn [34]; VD:feĉo 2
34. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua
france:
 fond (lie), lie, rebut (fig.)
germane:
1. (Boden-)Satz 2. Abschaum
hispane:
 sedimento, poso, residuo (fig.)
nederlande:
 sediment
pole:
1. osad denny 2. dno
ruse:
1. осадок 2. отбросы (общества и т.п.)
ukraine:
 осад

surfundiĝi

Malleviĝi ĝis la fundo: la ŝipo tuj pleniĝis de akvo kaj surfundiĝis [35]; Dio ĉiopova, kompatu nin kaj lasu ŝipon en tiu ĉi nokto surfundiĝi ĉe nia malriĉa bordo! [36]; ŝlimo […] surfundiĝis en la cisterno [37]. VD:droni2, sinki1
35. R. E. Raspe, trad. J. D. Applebaum: [La Vojaĝoj kaj] Mirigaj Aventuroj de Barono Münchhausen, ĉapitro 10a
36. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, Dua Parto
37. B. Traven, trad. Hans Georg Kaiser: Mortula Ŝipo, Rakonto de usona maristo, Ĉapitro 47
france:
 toucher le fond
germane:
 sinken
hispane:
 hundirse hasta el fondo
pole:
 sięgnąć dna, dojść do dna, dotknąć dna, lec (położyć się) na dnie
ukraine:
 осідати, сідати на дно

administraj notoj

pri ~o: 
    Reverkenda. Pluraj sencoj malaperis en PIV1. Cetere
    la kontrastigo kun "fono" ne estas sufiĉe klara.
    [MB]
pri ~o: 
    rearanĝita per senco kaj subsenco. resendo al "fono"
    kun "arkaika". probable ankoraŭ prilaborinda.
    [ĵv]
~o: Mankas verkindiko en fonto.