*fund/o UV

*fundo

1.
Fina parto de io, plej malproksima de la rigardanto.
a)
Vertikale plej profunda, malsupra parto de io kava: fundo de puto, vazo, barelo; detruita ĝis la fundo de l' fundamento PrV ; sur la fundo de la maro [1]; sur la fundo de la abismo [2]; ĉio transturniĝis la fundo supren [3]; li esploris iom la fundon de la glaso (li estas ebrieta) PrV ; al kavo senfunda ŝtopado ne helpas PrV ; la vojo situis sur la fundo de valo enfermita de [...] altaj rokoj [4].
b)
Horizontale plej malantaŭa parto de io: fundo de ĉambroB , koridoro, scenejo; antaŭ ol ili atingis la fundon de la kavo, la leonoj kaptis ilin [5]; el la fundo de l' ĝardeno eliris homo [6]; en la fundo de l' salono [li] ekvidis brilon [7]; sur la fundo de ŝiaj pupiloj [...] kuŝis nepriskribebla esprimo de moko Marta . VD:horizonto 1
2.
(arkaismo) Fono: longa tabuleto, sur kies malpure-blua fundo grandaj flavaj literoj prezentis [...] surskribon Marta ; antaŭ ili malrapide, de la fundo de l' nokto eliĝis stranga ombro [8]; la mallarĝaj stratoj kaj la senfinaj vojoj kuŝiĝis morte sur la fundo de la mallumo [9].
3.
(figure) Plej intima, kaŝita parto: sur la fundo de via koro sin kaŝas dubo [10]; penetrema rigardo, kiu atingis ĝis la fundo de l' koro [11]; elkoviĝintaj sur la fundo de ŝia ribeliĝinta interno Marta .
4.
(figure) Plej esenca parto de io: la fundo de la homa saĝeco. VD:bazo 2, fundamento 3, kerno 3
5.
(figure) Plej alta grado de malboneco: en la fundo de l' mizero [12]; la fundo de la malvirto. VD:kulmino 2
1. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 38:16
3. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 4, la forgesita pipo
4. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Aĥarajoj
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 6:24
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉapitro 10a
7. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro 14a
8. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro 24a
9. Władysław Reymont, trad. Kazimierz Bein: La Lasta, La Lasta
10. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro 8a
11. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro 9a
12. Ottó Haszpra: REAGO: Supersignoj, pro kiu diabla kaŭzo?, Monato, 2000/03, p. 27
afrikanse:
onderkant
albane:
fund
amhare:
ታች
angle:
1.a bottom 1.b far side, opposite side of something 3. bottom of, heart of, core of 4. foundation, core 5. base
arabe:
أسفل
armene:
հատակ
azerbajĝane:
alt
beloruse:
дно, днішча, фон, тло, глыбіня, глыб
bengale:
নীচে
birme:
အောက်ခြေ
bosne:
dnu
ĉeĥe:
dno, spodek, zadní část
ĉine:
1.a 底
dane:
bund
estone:
alt
eŭske:
behean
filipine:
ilalim
france:
bout, fond (de rivière, récipient, pièce...)
galege:
bottom
germane:
Grund 2. Hintergrund
guĝarate:
નીચે
haitie:
anba
haŭse:
kasa
hinde:
तल
hispane:
fondo 1.a fondo 1. fondo 2. fondo 3. fondo 4. esencia, fundamento 5. profundidad
igbe:
ike
indonezie:
1.a dasar 1.b ujung 2. latar belakang 3. lubuk hati, lubuk jiwa 4. alas, asas, basis, dasar, fondasi, fundamen, inti, landasan, pokok
irlande:
bun
islande:
botn
japane:
ボトム
jave:
ngisor
jide:
דנאָ
jorube:
isalẹ
kanare:
ಕೆಳಗೆ
kartvele:
ბოლოში
katalune:
1.a fons
kazaĥe:
төменгі
kimre:
gwaelod
kirgize:
Жыйынтык
kmere:
បាត
koree:
바닥
korsike:
fondu
kose:
ezantsi
kroate:
dno
kurde:
erd
latine:
imo
latve:
apakšā
laŭe:
ທາງລຸ່ມ
litove:
apačia
makedone:
дното
malagase:
ambany
malaje:
bahagian bawah
malajalame:
അടിത്തട്ട്
malte:
qiegħ
maorie:
raro
marate:
तळ
monge:
hauv qab
mongole:
доод
nederlande:
1.a bodem 2. achtergrond 3. grond 4. kern 5. toppunt
nepale:
तल
njanĝe:
pansi
okcidentfrise:
boaiem
okcitane:
1.a fons
panĝabe:
ਤਲ
paŝtue:
ښکته
pole:
1.a dno, głębia 2. tło 3. dno, głębia 4. głębia 5. dno
portugale:
fundo
ruande:
hepfo
rumane:
abis
ruse:
1.a дно 2. фон 3. глубина 4. основа 5. глубина
samoe:
muli
sinde:
تري ۾
sinhale:
පහළ
skotgaele:
ìosal
slovake:
dno, spodok
slovene:
spodnji
somale:
ugu hooseysa
ŝone:
pasi
sote:
tlase
sunde:
dasar
svahile:
chini
taĝike:
дар қаъри
taje:
ด้านล่าง
tamile:
கீழே
tatare:
аста
telugue:
దిగువ
tibete:
གཏིང་
ukraine:
від низу до
urdue:
نیچے
uzbeke:
pastki
vjetname:
dưới
zulue:
ngezansi

funda

1.
Estanta en la fundo: funda akvo, ŝlimo, feĉo, fiŝo.
2.
(figure) Penetranta la esencon de la afero: fundaj konoj; oni unu fojon ricevu fundan klarigon pri via konduto [13]; lia klara komprenemo trapenetris ĝis la funda vero [14]; funda idealismo [15]; funda reorganizo [16]; mi faru tre fundajn esplorojn pri tio, ĉu […] prave la Romanoj nomis Taĥon ora rivero [17]; por la praveco de tiu ĉi mia funda tezo mi havas multajn evidentajn [...] pruvojn [18]. VD:kerna, profunda3
13. Molière, trad. D-ro L. L. Zamenhof: Georgo Dandin, Akto Tria
14. Edmond Privat: Vivo de Zamenhof, Vivo de Zamenhof
15. Johán Valano: Ĉu li venis trakosme?, 12
16. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Kvara Parto
17. Henri Heine: La Rabeno de Baĥaraĥ, Ĉapitro III
18. Maul Stefan: Malbona venko, Monato, 2000/12, p. 30
angle:
1. bottom 2. piercing
beloruse:
1. донны, глыбінны, на дне 2. глыбокі, грунтоўны
ĉeĥe:
důkladný, jsoucí na dně
france:
2. de fond, du fond, approfondi, essentiel, foncier (essentiel), profond (essentiel)
germane:
Grund-
hispane:
profundo 1. del fondo 2. del fondo
indonezie:
1. dalam
japane:
底の [そこの], 奥深い [おくふかい]
nederlande:
1. diep 2. diep
pole:
1. denny, głębinowy 2. dogłębny
ruse:
1. донный, глубинный 2. глубокий, основательный
slovake:
dôkladný
ukraine:
донний, глибинний, глибокий, ґрунтовний

funde

1.
Ĉe la fundo: fulmofajro zigzaganta, […] disŝiris la nubon, lumigante kiel plentage al la maro kaj al la krutaĵo […] funde aperis blankaĵo kuŝanta, kaj senmova [19]; la kapitano tiel ofte troviĝis en antaŭpostenoj, funde de la dezerto [20].
2.
(figure) Plene, plendetale: kiu ripetas abunde, lernas plej funde PrV ; ĝiaj dentoj la detruon pli funde faris ol skalpel' [21]; funde de sia koro li dubis [22]; oni ĝis nun ne funde komparis tiaman situacion en Germanio kun la nuna en Eŭropo [23].
19. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Deka
20. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Unua
21. Raymond Schwartz: La Stranga Butiko, Nigra Tago
22. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Tria
23. Guido van Damme: BELGIO: Malvuali nigran fantomon, Monato, 2000/04, p. 8
angle:
fully, completely
beloruse:
1. на дне, у глыбі 2. глыбока, грунтоўна
ĉeĥe:
důkladně
france:
à fond, au fond, sur le fond, de manière approfondie
germane:
1. am Grund 2. gründlich
hispane:
1. en el fondo 2. profundamente
indonezie:
1. di dasar, di dalam 2. mendalam, mendasar, menyeluruh
japane:
底で [そこで], 奥で [おくで], 奥深く [おくふかく]
nederlande:
1. in de diepte 2. grondig
pole:
1. na dnie, w głębinach (głęboko - aż na dnie) 2. dogłębnie
ruse:
1. на дне 2.  основательно , досконально
slovake:
dôkladne
ukraine:
ґрунтовно, досконально

funde de

(prepoziciaĵo)
En la malsupra, baza, fundamenta parto de: vi kuŝis sur glacia elstaraĵo funde de la groto [24]; tre malhele estis funde de tiu rokfendo [25]; unu el la esperoj kuŝantaj funde de nia koro [26].
24. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Sesa
25. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Maljunulo de la Migranta Monto
26. Claude Piron: La bona lingvo, p. 107a
angle:
at the bottom of
beloruse:
у глыбі
france:
au fond de
hispane:
en el fondo de
indonezie:
di dasar
pole:
na dnie, w głębinach (głęboko - aż na dnie)
ruse:
в глубине

alfundiĝi

Malsupreniĝi, malleviĝi direkte al la fundo; sinki1: veturiloj, ĉevaloj kaj homoj alfundiĝis kaj malaperis en la ondoj, kiuj tie estis profundaj kaj rapidegaj [27].
VD:surfundiĝi
27. B. von Suttner, trad. A. Caumont kaj F. Luin: For la batalilojn!, 1914, 2001
beloruse:
апускацца на дно, патанаць
france:
sombrer
indonezie:
tenggelam

ĝisfunda

1.
Kiu atingas la fundon, etendiĝas ĝis la fundo; profunda1: ŝi enspiris malrapide, por ke la pulmoj ĝisfunde pleniĝu [28].
2.
(figure) Kiu tute ampleksas, plene travidas; funda2, profunda3: ĝisfunda kompreno de la lingvo Ret .
28. J. Balano: Ĉu ŝi mortu tra-fike?, 1982
beloruse:
1. донны, глыбінны 2. вычарпальны, дасканалы, грунтоўны
ĉine:
深切 [shēnqiè], 毖 [bì], 好好儿 [hǎohāor], 彻底 [chèdǐ], 彻 [chè]

ĝisfunde

1.
Ĝis la fundo: ĉiu glaso estis malplenigita ĝisfunde [29]; kaliko de teruro […], vi eltrinkos ĝin ĝisfunde [30].
2.
(figure) Funde2: esplori ĝisfunde la aferon; tiu ĝisfunde malvirtema homo, memfida, kiel neniu alia […] parte perdadis sian memfidon [31]; la novaĵo, ke Ligia lin amis, ekskuis ĝisfunde lian animon [32]; nenio tiel rapide kaj ĝisfunde ruinigas la fortojn fizikajn kaj moralajn, kiel […] febra serĉado kaj netrovado Marta .
29. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Kolo de botelo
30. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 23:34
31. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro 2a
32. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro 11a
beloruse:
1. да дна 2. грунтоўна, дасканала, вычарпальна
france:
à fond, jusqu'au fond, de manière approfondie
germane:
1. bis zum Grund 2. gründlich
hispane:
hasta el fondo
indonezie:
1. ke dasar, ke dalam 2. mendalam, mendasar, menyeluruh
japane:
徹底的に [てっていてきに]
nederlande:
2. grondig
pole:
1. do dna 2. do dna, dogłębnie
ruse:
1. до дна 2.  основательно , досконально
ukraine:
до дна

senfundaĵo

Abismo: tiam ili rimarkis, ke ili dormis tute proksime de senfundaĵo [33]; la suprojn de l' montoj oni suriras super senfundaĵoj [34]; (figure) forpuŝi homon de la plej altaj suproj en la senfundaĵon de plej granda mizero [35].
33. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Neĝulino kaj Rozulino
34. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro 8a
35. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro 21a
angle:
abyss, bottomlessness, precipice
beloruse:
бездань, прорва
ĉine:
絕壁 [juébì], 阧坎 [dǒukǎn], 深坑 [shēnkēng], 陡坎 [dǒukǎn], 无底洞 [wúdǐdòng], 悬崖 [xuányá]
france:
abime, abîme, précipice
germane:
Abgrund
hispane:
abismo, precipicio
indonezie:
jurang
japane:
深淵 [しんえん], 奈落 [ならく]
nederlande:
afgrond
pole:
bezdenny
ruse:
бездна
ukraine:
безодня, прірва, провалля

surfundaĵo

1.
MIN Ŝlimo el solidaj materioj, kiuj amasiĝas sur la fundo de fluaĵoj. VD:rekremento, sedimento
2.
(arkaismo) (figure) Plej malbona, plej malestiminda parto: ĉio, kio havis facilajn krurojn, elkuris al la komedio, kaj nur la surfundaĵo de la urba loĝantaro restis, por gardi la domojn [36]; VD:feĉo2
36. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua
angle:
2. dredges
beloruse:
1. асадак (на дне) 2. пазадзьдзе (перан.)
ĉine:
2. 渣滓 [zhāzǐ], 滓 [zǐ], 渣 [zhā]
france:
fond (lie), lie, rebut (fig.)
germane:
1. (Boden-)Satz 2. Abschaum
hispane:
sedimento, poso, residuo (fig.)
indonezie:
1. ampas, endapan, residu
japane:
沈殿物 [ちんでんぶつ], 澱 [よど]
nederlande:
sediment
pole:
1. osad denny 2. dno
ruse:
1. осадок 2. отбросы (общества и т.п.)
ukraine:
осад

surfundiĝi

Malleviĝi ĝis la fundo: la ŝipo tuj pleniĝis de akvo kaj surfundiĝis [37]; Dio ĉiopova, kompatu nin kaj lasu ŝipon en tiu ĉi nokto surfundiĝi ĉe nia malriĉa bordo! [38]; ŝlimo […] surfundiĝis en la cisterno [39]. VD:alfundiĝi, droni2, sinki1
37. R. E. Raspe, trad. J. D. Applebaum: [La Vojaĝoj kaj] Mirigaj Aventuroj de Barono Münchhausen, ĉapitro 10a
38. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, Dua Parto
39. B. Traven, trad. Hans Georg Kaiser: Mortula Ŝipo, Rakonto de usona maristo, Ĉapitro 47
angle:
hit bottom, hit rock bottom, bottom out
beloruse:
асядаць (на дно)
ĉine:
创立者 [chuànglìzhě], 创办人 [chuàngbànrén], 沉醉其中 [chénzuìqízhōng], 沉于 [chényú], 逝去 [shìqù]
france:
aller par le fond, toucher le fond
germane:
sinken
hispane:
hundirse hasta el fondo
indonezie:
mengendap, tenggelam hingga dasar
pole:
sięgnąć dna, dojść do dna, dotknąć dna, lec (położyć się) na dnie
ukraine:
осідати, сідати на дно

administraj notoj

pri ~o: 
    Reverkenda. Pluraj sencoj malaperis en PIV1. Cetere
    la kontrastigo kun "fono" ne estas sufiĉe klara.
    [MB]
pri ~o: 
    rearanĝita per senco kaj subsenco. resendo al "fono"
    kun "arkaika". probable ankoraŭ prilaborinda.
    [ĵv]
~o: Mankas verkindiko en fonto.