*en UV

I.

*en

1.
Prepozicio; uzate kun nominativo, indikas fizikan aŭ abstraktan lokon, staton aŭ cirkonstancon, kie io estas:
a)
(kun nominativo:) Indikas la lokon, interne de kiu io aŭ iu estas, kie io okazas: [ili] loĝas en la valo [1], en tendoj [2]; Amalek loĝas en la suda parto de la lando [3]; sent[i s]in tute sana […] kiel fiŝo en akvo [4]; mia koro tremas en mi [5]; ili troviĝis en malproksimeco de apenaŭ kelke da paŝoj Marta ; la suno rebrilas en la klara akvo [6]; (figure) konservi dekjaran pacon […] tio estas en la limoj de via povo [7]; (figure) en la Esperanta gramatiko oni preskaŭ nenion povas ŝanĝi [8]; (figure) en tiu propono kuŝas la solvo de la problemo. staras la morto jam en la korto PrV . VD:interne de
b)
(kun nominativo:) Indikas la tempon, kiam okazas (aŭ okazis, aŭ okazos) la ago: mi parolos al vi en tempo pli oportuna [9]; en la venonta jaro mi veturigos mian fileton al la ĉefurbo [10]; ankoraŭ hodiaŭ mi estas tiel forta, kiel en la tago, kiam Moseo min sendis [11]. VD:ĉe, je, dum
c)
(kun nominativo:) Indikas kiom da tempo daŭris aŭ daŭros la ago ĝis sia plena plenumiĝo: Mi povas detrui la sanktejon de Dio, kaj rekonstrui ĝin en la daŭro de tri tagoj [12]; en unu vespero, mi ĉion verkis [13]; en la daŭro de unu monato aŭ du mi trovus la vojojn en Labirinto [14].
d)
(kun nominativo:) Indikas la staton de objekto: danĝere estas lasi lin plu en tia libereco Hamlet ; la forto grandiĝas en premateco [15]; li mortis […] en granda mizero Kandid ; ili estis en granda nombro [16] (grandnombre); oni ne povas lernigi al vi la manieron, en kiu oni devas vivi inter personoj de bona deveno GDn ; mi en tiu ĉi rilato estas trankvila [17]; post kelkmonata brua vivo fali en tian silenton […] kaj izoleco[n…] [18]; en granda kolero li […] forpelis la filon [19]; ĝi estis en konsento kun liaj propraj pensoj [20]; en longaj girlandoj pendis mirindaj kreskaĵoj [21]; ŝiaj nigraj haroj estis kunvolvitaj en pezaj plektoj super la kapo [22]; puntoj kaj bantrozetoj […] kuniĝis en mirinda bonordigita senordeco FK .
e)
(kun nominativo:) Indikas cirkonstancon karakterizantan la agon: kelkaj leonoj […] rondkuris en (per) frenezaj saltoj tra la areno [23]; en (ĉe) la ŝvito de via vizaĝo vi manĝados panon [24]; postulu paroladon en la lingvo de lia popolo [25]; [kiam] vi mem havos infanon, tiam vi parolos en alia maniero InfanTorent2 ; fremdan lokon li vizitas nur en akompano [26]; mia pulso en takto batas [27]; ilia tuta kulpo konsistis nur en tio, ke [ili] alpaŝadis al la prijuĝado kun antaŭe jam preta konvinko [28]; mi estos en liaj okuloj (laŭ lia juĝmaniero, opinio) kiel trompanto [29]; la homo efektive mortis en turmentoj [30]; oni parolas al la homoj en (laŭ) instruita formo kaj en (je) la nomo de leĝoj sciencaj [31]. VD:ĉe, je, laŭ, per
2.
Prepozicio; uzate kun akuzativo, indikas direkton per finpunkto, t.e. fizikan aŭ abstraktan lokon, situacion aŭ staton, internen de kiu io aŭ iu moviĝas, celas, strebas, evoluas:
a)
(kun akuzativo:) Indikas lokon, en1.a kiu situas la celo aŭ finpunkto: la birdo flugas en la ĉambron (= ĝi estas ekster la ĉambro kaj flugas nun en ĝin) [32]; vi povas iri […] en teatron [33]; „Vi devas nepre veturi en banlokon!“ diris la ombro [34]; la pastroj eniris en la internon de la domo [35]; morgaŭ mi veturos Parizon (aŭ en Parizon) [36]; anseroj diskuradis en ĉiujn direktojn [37]; sablero enfalis en mian okulon [38]; tiufoje [ŝi] ne forgesis meti la ŝlosilon en sian poŝon [39]; [ŝi] enigis la manon en sian ledan sakon [40]; Samuel […] skribis tion en libron [41]; mi malfermas la pordon en la dormoĉambron (t.e. la pordon kiu kondukas en la dormoĉambron, per kiu oni transiras en la dormoĉambron) Metrop ; eĉ plej ruza vulpo en kaptilon falas PrV . VD:al
b)
(kun akuzativo:) Indikas la finan staton, situacion ktp de evoluo, aliiĝo, ŝanĝo: la idolojn li disbatis en pecetojn [42]; montrante per unu mano la infanon kaj la duan manon kunpreminte en pugnon [43]; traduki el unu en alian lingvon [44]; la dek naŭ provincoj, en kiujn Ĥinujo estas dividita [45]; la malharmonio aliformiĝas en harmonion [46]; nia aristokrataro falis en mizeron [47]; [lia] malkaŝemeco […] aliformiĝis en arogantecon [48]; ŝiru vin en du partojn, la mondo trian postulos PrV . VD:al, el2
1. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 14:25
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 4:20
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 13:29
4. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 55:4
6. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 42
7. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XX
8. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, VII
9. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
10. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto kvina
11. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Josuo 14:11
12. La Nova Testamento, S. Mateo 26:61
13. N.V. Gogol, tr. Zamenhof: La revizoro, 3:6
14. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉap. 13
15. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
16. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Kroniko 5:23
17. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto unua
18. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro I
19. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Tablo , la orazeno kaj bastono el sako
20. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Sub la saliko
21. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ĝardeno de la paradizo
22. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
23. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro LVI
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 3:19
25. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ester 1:22
26. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Sonorilo
27. William Shakespeare, trad. L. L. Zamenhof: Hamleto, Reĝido de Danujo, Hamleto
28. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, I
29. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 27:12
30. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XIX
31. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Dua Parto – Gramatiko
32. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, §26.
33. Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Unua Parto
34. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, La ombro
35. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 29:16
36. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, §28.
37. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XI
38. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 41
39. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Kvina
40. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XIX
41. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Samuel 10:25
42. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 34:7
43. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
44. Don Miguel de Cervantes Saavedra: Don Kiĥoto de la Manĉo en Barcelono (5 ĉapitroj), Ĉapitro LXII
45. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
46. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Dorna vojo de la honoro
47. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro IV
48. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
afrikanse:
in
albane:
amhare:
ውስጥ
angle:
1. in 2. into
arabe:
في
armene:
– ին
azerbajĝane:
da
beloruse:
у, ва
bengale:
মধ্যে
birme:
တွင်
bosne:
u
ĉeĥe:
do, na, v, ve
dane:
i
estone:
aastal
filipine:
sa
galege:
en
germane:
1. in, im
guĝarate:
માં
haitie:
nan
haŭse:
a
hebree:
1.a בתוך 1. ב- 2.a לתוך 2.b ל-
hinde:
में
hispane:
1. en
igbe:
na
irlande:
i
islande:
í
japane:
jave:
ing
jide:
אין
jorube:
ni
kanare:
ರಲ್ಲಿ
kartvele:
წლის
katalune:
1. a
kazaĥe:
жылы
kimre:
yn
kirgize:
боюнча
kmere:
នៅក្នុង
koree:
korsike:
in
kose:
e
kroate:
u
kurde:
li
laŭe:
ໃນ
litove:
matyti
makedone:
во
malagase:
amin’ny
malaje:
dalam
malajalame:
ലെ
malte:
fil
maorie:
i roto i te
marate:
मध्ये
monge:
nyob rau hauv
mongole:
нь
nepale:
मा
njanĝe:
mu
okcidentfrise:
wy
okcitane:
1. a
panĝabe:
ਵਿੱਚ
paŝtue:
په
pole:
1. w 2. w
portugale:
1. em, dentro de
ruse:
в 1.c за
samoe:
i
signune:
1. n@40 2. n@40~
sinde:
۾
sinhale:
දී
skotgaele:
ann an
slovake:
na, vo, za 1. v 2. do
slovene:
1. v
ŝone:
mu
sote:
a
sunde:
dina
svahile:
katika
taĝike:
дар
taje:
ใน
tamile:
உள்ள
tatare:
.әр сүзнең
telugue:
లో
tibete:
ནང་ལ་
ukraine:
в
urdue:
میں
uzbeke:
ichida
vjetname:
trong

al en

(malofte)
Direkte al la interno de io.
Rim.: Pri la prepoziciaj kunaĵoj kun al, vidu rimarkon sub al ĉe.
angle:
into
beloruse:
у (куды, унутр)
france:
dans, en, à
hispane:
a dentro
pole:
w, do wewnątrz
II.
Memstara vortero kun la senco de en:

ena

Interna: sur la ena plasta ujo troviĝis fingropremaĵoj nur de la junulo ChC ; ŝi bone konis la signojn de psika ena lukto, kaj tiujn ŝi legis el lia vizaĝo CKv ; li sciis en sia plej ena interno, ke [tio] neniam plu timigos lin VRA ; la kunagado de enaj ŝanĝofortoj kaj de la neceso adaptiĝi al ekstera evoluo estigas malsamajn lingvoformojn [49]; la enan militon […] en Kolombio oni povas spuri ĝis la Sendependiga Milito Kon11 ; la konkaj jarringoj mem ne nur indikas la aĝon de la ena besto, sed ja enhavas multe da informoj pri klimato en la pasinteco [50].
49. Claude Piron: La bona lingvo, 6. Ies Malfido, Fido Mia
50. Monato, Oliver Kim: Rekorda konkulo, 2014
angle:
inside (inner), inner
beloruse:
унутраны, нутраны
ĉeĥe:
vnitřní
ĉine:
在裡面 [zàilǐmiàn]
france:
(de) dedans (interne), intérieur (interne), interne
germane:
innen, darinnen, drinnen
hebree:
פנימי
hispane:
interior, interno
japane:
内部の [ないぶの], 中の [ちゅうの]
pole:
w, wewnątrz
ruse:
внутренний
slovake:
vnútorný
tokipone:
insa
ukraine:
внутрішній

ene

Interne: la ŝrankopordoj skuiĝis kvazaŭ ene eksplodus grenado ChB ; li apenaŭ troviĝis ene, kiam envenis du fiuloj [51]; pastaĵo kun farĉo ene Kon11 ; miaj aĵoj estis tute malordigitaj ene kaj ekster la valizoj Kon11 .
angle:
inside (adv.)
beloruse:
унутры
ĉeĥe:
uvnitř
france:
dedans, à l'intérieur
germane:
innen, innerhalb
hebree:
בפנים
hispane:
hacia dentro (adv.)
japane:
内部で [ないぶで], なかで
pole:
w środku, wewnątrz
ruse:
внутри
slovake:
vnútri
tibete:
ནང་ལ་
ukraine:
усередині

eno

Interno: ili trapasis la enon de la templego [52]; neeltenebla dolorego ekplenigas ŝian tutan enon [53]; Potifar ekhavas en la libro fian eksteraĵon kaj eĉ pli abomenindan enon [54].
HOM:eno (monuuo)
52. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Eĉ se ĉiuj devenis el diversaj landoj...
53. Monato, Julia Sigmond kaj Sen Rodin: La malĵaluzo de Klorinda, 2010
54. La Ondo de Esperanto, 2004, № 2 (112)
angle:
interior
france:
intérieur
germane:
Inneres

enigi

(tr)
1.
Penetrigi: ŝi […] enigis la manojn en siajn densajn harojn Marta ; ekstremdekstruloj en la aŭstria registaro enigis Eŭropan Union […] en maloportunan situacion [55]; terorista organizaĵo siatempe elpelita […] Libano kaj enigita en la teritoriojn [56]; (figure) la verkinto enigas vin eĉ en la cerbon de la farmbestoj [57].
2.
KOMP Transmeti datumon en komputilon: enigu la pasvorton!
55. Evgeni Georgiev: Ĉu veneno en Vieno?, Monato, 2000/03, p. 6
56. Monato, Aleksandro Gofen: Misinforma komento, 2003
57. Stefan MacGill: "Knaba maturiĝo, Monato, 2000/10, p. 31
angle:
2. enter (on a keyboard), type in
beloruse:
устаўляць, уводзіць, укладаць
ĉeĥe:
dát dovnitř, vetknout, vložit, vnést, vpravit, vstrčit, vsunout, zavést
ĉine:
2. [yuè], 鑰 [yuè], 戒烟糖 [jièyāntáng], 鑰 [yào], 鍵入 [jiànrù], 献出 [xiànchū], 股票下跌 [gǔpiàoxiàdié]
france:
faire entrer, entrer (quelque chose), introduire, mettre dedans
germane:
1. hineintun, hineinschieben, reintun 2. eingeben
hebree:
1. להחדיר
hispane:
hacer entrar, entrar (algo), introducir, meter dentro
japane:
入れる [いれる], 入れこむ [いれこむ], 入力する [にゅうりょくする]
pole:
1. wkładać, wsadzać, wtykać, pogrążać 2. wprowadzać, wsadzać (pot.)
ruse:
ввести
slovake:
vniesť, votknúť, zastrčiť
ukraine:
вносити, вводити, вкладати

enigaĵo

KOMP
Enigata datumo. SUP:donitaĵo
angle:
input data (n.)
beloruse:
зьвесткі ўваходныя
ĉine:
輸入端 [shūrùduān]
france:
entrées (info.), inputs (info.)
germane:
Eingabe
hebree:
קלט
hispane:
entradas (info.), insumos, aportes
pole:
dane wsadowe, wsad (pot.)
ruse:
входные данные

enigo

1.
Penetrigo: procedo de enigo de iu objekto en la liston de Unesko pri la Monda Heredaĵo [58]; redukti la laboristaron […] per enigo de pli alta teknologio [59].
2.
KOMP Enigado aŭ enigaĵo: post enigo de tiuj informoj aperas detalaj klarigoj [60]; [laŭ] ĉi tiu enigmetodo mi tajpas la esperantajn literojn per antaŭa punktokomo [61].
58. Monato, Anna kaj Mati Pentus: Lingvo, Interreto kaj ... alio, 2008
59. Bardhyl Selimi: Vojaĝimpresoj, somero 2000, Monato, 2001/01, p. 26
60. Monato, Roland Rotsaert: Transnacie bonfari, 2005
61. E. Grimley Evans: Interreto: uniksulo ekspertas Unikodon, Monato, 2000/02, p. 20
angle:
1. introduction, insertion 2. input (act of entering data)
beloruse:
увод, унясеньне, укладаньне
ĉeĥe:
vnesení, vsunutí, založení, zařazení
france:
2. saisie (info.), introduction (action d'introduire)
germane:
1. Einführung 2. Eingeben
hebree:
2. קליטה
hispane:
2. introducción (acto de introducir datos)
pole:
2. wejście
ruse:
2. ввод
slovake:
vsunutie
ukraine:
ввід

enigilo

KOMP
Aparato por enigi datumojn: klavaro kaj skanilo estas enigiloj; grafika enigilo, funkcianta per tuŝoj kaj strekoj [62]. TUT:aparataro
62. La Ondo de Esperanto, 2002, № 10
angle:
input device
beloruse:
прылада ўводу
ĉeĥe:
vstupní zařízení
ĉine:
輸入設備 [shūrùshèbèi], 入口通道 [rùkǒutōngdào]
france:
périphérique d'entrée
germane:
Eingabegerät
hebree:
התקן קלט, יחידת קלט
hispane:
periférico de entrada
japane:
入力装置 [にゅうりょくそうち]
pole:
wejście, urządzenie wejściowe
ruse:
вводное устройство
slovake:
vstupné zariadenie
ukraine:
пристрій вводу

eniĝi

Penetri, enprofundiĝi: kiam fratoj batalas, fremdulo ne eniĝu (interveni, sin miksi, ŝovi la nazon.) PrV ; la gazetoj ne trovas necesa eniĝi en tion, pri kio ili skribas EE .
beloruse:
уваходзіць, уступаць
france:
entrer, pénétrer, s'introduire
germane:
hineingehen, eindringen
hebree:
לחדור
hispane:
meterse, introducirse
japane:
中に入る [ちゅうにはいる], 入りこむ [はいりこむ]
pole:
wchodzić, wtykać się, wtrącać się, pogrążać się
ruse:
войти, встрять

ene de

(prepoziciaĵo)
1.
En1.a, en la interno de, sine de: ene de la arbaro ŝi renkontas tiun kiun ŝi pli amas ol iu ajn estaĵo [63].
2.
Dum tiu daŭro, post ĝia komenco kaj antaŭ ĝia fino: la invado konkeris Irakon ene de unu monato Kon11 ; kontraŭ disciplinaj decidoj de la akademia senato la koncernatoj povas protesti ene de 90 tagoj [64].
63. M. de France, trad. R. Rius: La Lajo pri la Lonicero, 2003
64. AIS San-Marino: Statuto, 1986
beloruse:
1. у, унутры 2. падчас, за пэрыяд
ĉeĥe:
uvnitř
france:
1. à l'intérieur de 2. dans un délai de
germane:
1. im Inneren von 2. innerhalb von
hispane:
1. en el interior de 2. en un plazo
japane:
~の内部で [のないぶで]
pole:
1. wewnątrz 2. w czasie (czegoś), podczas (czegoś)
slovake:
vnútri
III.

en-

Prefikso kun iu el la sencoj de en:
1.a:
la libro enhavas 30 ĉapitrojn; la ĉambro entenis 40 personojn.
2:
engluti, enskribi, enblovi, enbrakigi, envicigi, enkasigi, enterigi, enloĝiĝi, enŝipiĝi, endormiĝi.
france:
2:  en- (préfixe), in- (préfixe), intro- (préfixe)
germane:
1.a:  ein-, ent-, in-, bein-
hispane:
2:  en- (prefijo), in- (prefijo), intro- (prefijo)
ruse:
2:  в-, во-

administraj notoj

al ~: Mankas dua fontindiko.
al ~: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~igaĵo: Mankas dua fontindiko.
~igaĵo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~-: Mankas dua fontindiko.
~-: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.