*fos/i
*fosi
↝ 
(tr)
- 1. ↝
-
Fari kavaĵon eltirante teron:
ili fosis antaŭ mi foson
[1];
ĝardeno [...], kie ŝi povis laŭ sia plaĉo kaj bontrovo fosi kaj planti
[2];
ŝi ĵetiĝis sur la teron kaj fosis per siaj manoj tombon en la malmola tero
[3];
la armeo plenŝutis lian kanalon, kiun li fosis en la dezerto dum dek jaroj
[4];
li komencis fosi per ambaŭ manoj la teron
[5].
bori, kavigi, plugi
- 2. ↝
- (figure) Profunde esplori demandon: filozofie fosi en teorioj [6].
1.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 57:6
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Anneto
4. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro V
5. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Urbo de Imperiestroj
6. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Akcento ― Pri la reguloj de la akcento
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Anneto
4. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro V
5. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Urbo de Imperiestroj
6. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Akcento ― Pri la reguloj de la akcento
- angle:
- dig
- ĉeĥe:
- hloubit (jámu), kopat, přehrabávat, šťourat se
- france:
- creuser, approfondir (examiner à fond), foncer (creuser), fouiller (creuser pour trouver qc), retourner (la terre)
- germane:
- graben
- hispane:
- excavar 1. cavar, excavar 2. profundizar (en el conocimiento)
- hungare:
- ás
- nederlande:
- graven
- portugale:
- esquadrinhar, escarafunchar, fuçar 1. cavar, escavar, fossar, minar, revolver
- ruse:
- копать, рыть
- slovake:
- kopať, ryť, rýľovať
fosado
- Ago fosi: por la fosado ŝi povis uzi nur fortan branĉon de arbo kaj siajn manojn [7]; fosado de kanalo inter Ruĝa kaj Meza maro [8]; (figure) sen konstanta fosado (esplorado) de ĵurnalistoj la diversaj skandaloj eble ne tiel rapide, detale kaj komplete evidentiĝus Monato .
7.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
8. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XII
8. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XII
- angle:
- digging
- ĉeĥe:
- kopání
- france:
- creusage, creusement
- germane:
- Graben, Grabung
- hispane:
- excavación
- hungare:
- ásás
- nederlande:
- graafwerk
- ruse:
- рытьё
- slovake:
- kopanie
fosaĵo ↝
-
Fosita, ordinare longa kavaĵo:
se blindulo kondukos blindulon, ambaŭ falos en fosaĵon
[9];
profunda akvofosaĵo (kanalo1)
limas kun ĝardeno kaj najbara tereno nordflanke
[10];
[burgo] ĉirkaŭita de tri fosaĵoj
[11].
galerio, minejo, puto, sulko, ŝakto, tombo, tranĉeo
9.
La Nova Testamento, Mateo 15:14
10. Monato, DOMMASTRUMO: Ĝardenumi
11. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, Drako por Heroo Hinreko
10. Monato, DOMMASTRUMO: Ĝardenumi
11. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, Drako por Heroo Hinreko
- angle:
- ditch, hole, trench
- france:
- fosse, tranchée
- germane:
- Graben
- hispane:
- foso, hoyo, zanja
- hungare:
- árok
- nederlande:
- kuil, greppel
- ruse:
- яма, траншея
*fosilo

- Ĉia ilo por fosi: per fosilo ni fosas [12]; en la unua vico staris la fosistoj kun pintohakiloj, en la dua kun pioĉoj, en la tria kun fosiloj [13]; fosileton vi devas havi ĉe vi sur rimeno; kaj kiam vi sidos ekstere, fosu per ĝi kaj reen kovru vian elirintaĵon (fekaĵon) [14].
12.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 34
13. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XXIV
14. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 23:13
13. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XXIV
14. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 23:13
- angle:
- digging implement, shovel, spade
- ĉeĥe:
- nástroj na obdělávání půdy
- france:
- pelle
- germane:
- Grabwerkzeug, Schaufel, Spaten
- hispane:
- pala
- hungare:
- ásó
- nederlande:
- schop, spade
- ruse:
- лопата
- slovake:
- nástroj na obrábanie pôdy
ĉirkaŭfosi
(tr)
- france:
- creuser (de toutes parts), défoncer (creuser de toutes parts), retourner (la terre) ĉirkaŭ~aĵo: fossé (circulaire), douves (fossé)
- germane:
- umgraben, mit einem Graben umgeben
- hispane:
- excavar (por todas partes), voltear (la tierra)
- hungare:
- körbeás ĉirkaŭ~aĵo: körárok, várárok
disfosi
(tr)
- Malferme fosi, difektante la surfacon: li kunkunŝovelis per la piedo velkintajn foliojn sur la disfositan teron [17]; duone disfosita pavimo el brikoj [18].
17.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Elfo de la rozo
18. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
18. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
- ĉeĥe:
- rozkopat, rozrýt
- france:
- défoncer (creuser profondément), éventrer (en creusant)
- hispane:
- abrir una excavación
- hungare:
- szétás
- ruse:
- раскопать, разрыть
- slovake:
- rozkopať, rozryť
enfosi
(tr)
- Fosi por enterigi: Jakob enfosis [la ringojn] sub la kverko [19]; la skarabo tre oportune povis englitigi sin kaj sin enfosi en la freŝan sterkon [20].
19.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 35:4
20. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Sterkskarabo
20. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Sterkskarabo
- angle:
- bury
- ĉeĥe:
- hrabáním zakrýt, zahrabat, zakopat
- france:
- enfouir, ensevelir
- germane:
- eingraben
- hispane:
- enterrar
- hungare:
- beás, beleás
- nederlande:
- begraven
- ruse:
- вкопать, закопать, зарыть
- slovake:
- zakopať
elfosi
(tr)
- Elterigi, eltiri per fosado: kanalo, elfosita en la sabloj [21]; ili elfosis en sia lando reton de kanaloj, kelkmilojn da mejloj longan [22]; putoj, rapide elfositaj [23]; ŝi elfosis kavon en la tero, tiel profunde, kiel ŝi povis, ŝi volis fari por ili tombon [24]; li elfosis al si longan trairejon tra la tero de sia loĝejo ĝis ŝia [25].
21.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VI
22. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Antaŭparolo
23. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XXIV
24. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
25. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Elinjo-fingreto
22. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Antaŭparolo
23. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XXIV
24. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
25. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Elinjo-fingreto
- angle:
- dig out, dig up, excavate
- ĉeĥe:
- nakopat, vydobýt, vyhrabat, vykopat
- france:
- découvrir (qc d'enfoui), dégager (qc d'enfoui), exhumer, extraire (qc d'enfoui)
- germane:
- ausgraben
- hispane:
- desenterrar
- hungare:
- kiás
- nederlande:
- opgraven, uitgraven
- ruse:
- откопать, выкопать
- slovake:
- vykopať
elfosado
Elmeto de subteraĵoj trovitaj per foso: la grandskalaj elfosadoj postulas la kunlaboron de pluraj arkeologoj kaj aliaj fakuloj [26]; la ekonomio centriĝas krom la turismo, en la produktado de sukero kaj en la elfosado de baŭksito [27]; 1859, 25-a de aprilo: unua elfosado por la konstruo de la Sueza Kanalo [28].
- angle:
- excavation
- ĉeĥe:
- exhumace
- france:
- exhumation
- germane:
- Ausgrabung, Abbau
- hispane:
- extracción
- hungare:
- kiásás, ásatás
- ruse:
- выкапывание, раскапывание, раскопки
- slovake:
- exhumácia
prifosado
- ĉeĥe:
- vykopávky (práce)
- france:
- fouille (d'un terrain)
- germane:
- archäologische Ausgrabung
- hispane:
- excavación (para explorar un terreno)
- hungare:
- megkutat (ásatással)
- ruse:
- раскопки
- slovake:
- vykopávky (práce)
subfosi ↝
(tr)
- 1. ↝
- Fosi sube de io: akvo silenta subfosas la bordon Prv ; se iu trovos ŝtelanton ĉe subfosado kaj batos lin kaj tiu mortos, tiam oni ne juĝu lin pro la sango [31].
- 2.
- (figure) Kaŝe prepari la ruinigon, la malsukceson de; perfide malutili al, nevideble iom post iom difekti: tia metio subfosas la sanon; la trolaboro, la ĉagreno subfosas lin; subfosi per kalumnioj la reputacion de iu; kelkaj personoj komencis subfosadi la aŭtoritaton de niaj kongresojZ ; tiaj komplotoj subfosis la potencon de la regno.
31.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 22:2
- angle:
- undermine
- ĉeĥe:
- podkopat, podkopávat, vymílat
- france:
- affouiller, miner (saper), saper
- germane:
- untergraben
- hispane:
- minar (socavar), socavar
- hungare:
- aláás
- nederlande:
- ondermijnen
- ruse:
- подкопать, подкапываться, делать подкоп
- slovake:
- podkopať, podryť
trafosi
(tr)
- Bore fosi kaj esplori, truigante la materialon: ne provizu al vi trezorojn sur la tero, ... kie ŝtelistoj trafosas kaj ŝtelas [32]; se la domomastro scius, je kioma horo la ŝtelisto venos, li maldormus kaj ne lasus sian domon trafosiĝi [33]; mi trafosis la muron, kaj jen estas ia pordo [34].
32.
La Nova Testamento, S. Mateo 6:19
33. La Nova Testamento, Luko 12:39
34. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 8:8
33. La Nova Testamento, Luko 12:39
34. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 8:8
- angle:
- dig through
- ĉeĥe:
- prokopat
- france:
- percer en creusant
- hispane:
- perforar
- hungare:
- (ásással) átkutat
- slovake:
- prekopať
pikfosilo ↝
- angle:
- pick, pickaxe
- ĉeĥe:
- krumpáč
- france:
- pioche
- germane:
- Spitzhacke, zweizinkige Hacke, Kreuzhacke
- hispane:
- pico
- hungare:
- kapa
- nederlande:
- houweel
- ruse:
- кирка, мотыга, заступ
- slovake:
- krompáč, čakan
platfosilo ↝
- angle:
- spade
- beloruse:
- рыдлёўка, лапата, жалязьняк
- ĉeĥe:
- rýč
- france:
- bêche
- germane:
- Spaten
- greke:
- σκαπάνι
- hispane:
- pala
- hungare:
- ásó
- nederlande:
- spade
- portugale:
- enxada
- ruse:
- лопата, заступ, сошник
- slovake:
- rýľ
serĉfosi
(tr)
- angle:
- excavate
- france:
- fouiller (chercher qc)
- hispane:
- excavar
- hungare:
- túr, kutat, keresgél
- nederlande:
- wroeten (zoekend graven)
- ruse:
- копать, копаться, рыться
urĝa prifosado
Esplorado de grundo por trovi savindaĵojn, antaŭ ol oni detruos pro konstruado: de la 21a ĝis la 25a de decembro, 2002, ĉinaj arkeologoj faris urĝan prifosadon de tombaro Jiuliandun, Hubei-provinco [37].
37.
Ĉina Radio Internacia: Brilaj arkeologiaj
elterigaĵoj en provinco Hubei, 2005-01-19
- angle:
- excavate
- france:
- fouille de sauvetage
- hispane:
- excavar con rapidez
- hungare:
- leletmentő ásatás
administraj notoj
pri
ĉirkaŭ~i:
pik~ilo: Mankas dua fontindiko.
plat~ilo: Mankas fontindiko.
plat~ilo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
serĉ~i: Mankas verkindiko en fonto.
urĝa pri~ado: Mankas dua fontindiko.
La ekzemplo kun "cxirkaux~aĵo" suspektigas, ke "ĉirkaŭ~i" povus signifi ankaŭ "~i ĉe la ĉirkaŭo de". Indus serĉi ekzemplojn. [MB]pri serĉ~i:
Precizigi la nuancojn inter ~i 2, sercx~i 1/2, pri~i ktp. Se oni sercxas ion kasxitan en cxambro, cxu eblas diri, ke oni sercx~as la cxambron / en la cxambro? [MB]sub~i: Mankas verkindiko en fonto.
pik~ilo: Mankas dua fontindiko.
plat~ilo: Mankas fontindiko.
plat~ilo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
serĉ~i: Mankas verkindiko en fonto.
urĝa pri~ado: Mankas dua fontindiko.