⁸multiplik/i ^JED

(tr)

1.

^PV (nombron `q` per entjero `n`) Adicii `n` ekzemplerojn de la nombro `q`: multiplikante 5 per 3 oni ricevas 15; se multipliki tiujn 40 cendojn per 3000 miliardoj, ni vidas, ke la kosto estas 1200 miliardoj por la tuta generacio [1]; akumuliĝo de riskaj faktoroj havas ne suman, sed multiplikan efikon [2]; (figure) klimata transformiĝo funkcios kiel „multiplikilo“ aŭ „akcelilo“ de minacoj koncerne al konfliktoj kaj nestabileco [3].

Rim.: En nefaka kunteksto oni povas diri „multobligi“ anstataŭ „multipliki“.

multobligi, obligi.

2.

[4] (pli ĝenerale) Plenumi la operacion multipliko ²: multipliki reelojn, polinomojn, matricojn.

1.

(elementa aritmetiko)[5] La operacio multipliki: `3*7=21` (legu: trioble sep estas dudek unu, aŭ tri multiplikite per sep estas dudek unu); se via filo ne scipovas solvi la multiplikon `6×8`, ne riproĉu lin: tiu estas la plej komplika multipliko por la infanoj [6]. multiplikato, multiplikanto.

2.

Simila operacio, kaj pli precize:

a)

[7] (en ringo) Ĝia dua operacio.

b)

(en modulo aŭ vektora spaco) Ĝia ekstera operacio.

c)

(de (n,p)-matrico `A` super `bb K` per elemento `lambda` de `bb K`) Ekstera operacio, kies rezulto estas `(n,p)`-matrico kun ĝenerala elemento `lambda a_(ij)`: multipliko de matrico de `A` per skalaro `lambda` havas saman rezulton kiel dekstra aŭ maldekstra multipliko per diagonala matrico, kies ĉiuj diagonalaj elementoj egalas al `lambda`; provizite per multipliko per skalaro, la adicia grupo de `(n,p)`-matricoj fariĝas `np`-dimensia vektora spaco, kaj la ringo de `(n,p)`-matricoj fariĝas `n^2`-dimensia lineara algebro.

d)

(de matricoj)matrica multipliko

faktoro, produto

^PIV1

Nombro, per kiu oni multiplikas alian nombron.

^PIV1

Nombro, kiun oni multiplikas per alia nombro. multiplikendo.

Rim.: Laŭ la donitaj difinoj estas malfacile distingi multiplikanton kaj multiplikaton, ĉar ĉiu el ili respondas al la difino de la alia. Pli oportune estas paroli pri „dekstra“ aŭ „maldekstra faktoro“.

(de (n,p)-matrico `A` per `(p,q)`-matrico `B`) Operacio, kies rezulto estas `(n,q)`-matrico `C` kun ĝenerala elemento `c_(ij)=sum_m a_(im)*b_(mj)`, kie `m` varias inter 1 kaj `p`: la matrica multipliko ne estas difinita por ajna paro de matricoj; provizite per matricaj adicio kaj multipliko, la aro de ĉiuj `(n,n)`-matricoj, ricevas la strukturon de ringo, nekomuteca se `n gt 1`, kies unuo estas la unuomatrico.

Dua operacio en polinom-ringo: la ĝenerala termo `bb S_n` de la rezulto de multipliko de `bb P` kun `bb Q` estas `sum_(p+q=n)bb P_p*bb Q_q`; la rezulto de multipliko de `bb X^i` per `bb X^j` estas `bb X^(i+j)`.