*pli

*pli

(adverbo)
En grado aŭ kvanto supera je iu alia: ĉu vi deziras pli da pano? pli da okuloj, pli da certeco PrV ; la papero estas tre blanka sed la neĝo estas pli blanka [1]; lakto estas pli nutra, ol vino [2]; li estas pli stulta ol malica; nu, iru pli rapide [3]! du homoj povas pli multe fari ol unu [4]; li estas la pli aĝa el ambaŭ; plibeligi, plimultigi, pligrandigi; li amas lin pli, ol sin mem [5]; ne estas permesite al mi pli diriZ ; li ne vivos pli, ol unu tagon [6]; mi […] nenion pli postulus, krom ke oni montru al mi sindonecon kaj estimon [7]; [diru] nenion pli pri tio ĉi Hamlet ; mieno lia montris pli (plie1, pli ĝuste) suferon, sed ne koleron Hamlet ; mi pli volas (preferas) iri al [ŝi] BdV ; ne riproĉu vian amikon, ĉar vi mem pli multe meritas riproĉon FK ; li pli (prefere) drinkas ol laboras. VD:plu
afrikanse:
beter
albane:
më mirë
amhare:
የተሻለ
angle:
more
arabe:
أفضل
armene:
ավելի լավ
azerbajĝane:
yaxşı
beloruse:
болей, больш
bengale:
ভাল
birme:
ပိုကောင်း
bosne:
više
ĉeĥe:
víc, více
ĉine:
更加 [gèngjiā], 更 [gèng]
dane:
bedre
estone:
rohkem
eŭske:
hobeto
filipine:
mas mabuti
finne:
enemmän, (komparatiivin merkki, suurempaa määrää ilmaiseva partikkeli )
france:
davantage, plus
galege:
mellor
germane:
mehr
guĝarate:
સારી
haitie:
pi bon
haŭse:
mafi alhẽri
hebree:
יותר, עוד
hinde:
बेहतर
hispane:
más
hungare:
-bb (középfok), több, többet ~ da okuloj, ~ da certeco: több szem többet lát.
igbe:
mma
irlande:
níos fearr
islande:
betur
itale:
più
japane:
良い [よい]
jave:
luwih apik
jide:
בעסער
jorube:
dara
kanare:
ಉತ್ತಮ
kartvele:
უკეთესი
kazaĥe:
жақсырақ
kimre:
gwell
kirgize:
сонун
kmere:
កាន់តែប្រសើរឡើង
koree:
korsike:
megghiu
kose:
ngcono
kroate:
više
kurde:
baştir
latine:
melius
latve:
labāk
laŭe:
ດີກວ່າ
litove:
geriau
makedone:
подобро
malagase:
tsara kokoa
malaje:
lebih baik
malajalame:
മെച്ചപ്പെട്ട
malte:
aħjar
maorie:
pai
marate:
चांगले
monge:
zoo dua
mongole:
сайн
nederlande:
meer
nepale:
राम्रो
njanĝe:
bwino
okcidentfrise:
mear
panĝabe:
ਬਿਹਤਰ
paŝtue:
ښه
pole:
więcej, bardziej
portugale:
mais (comparativo)
ruande:
byiza
rumane:
mai mult, mai
ruse:
более, больше
samoe:
sili
sinde:
ڀلي
sinhale:
වඩා හොඳ
skotgaele:
nas fheàrr
slovake:
viac
slovene:
bolje
somale:
fiican
ŝone:
nane
sote:
molemo
sunde:
leuwih alus
svahile:
bora
svede:
mer
taĝike:
хубтар
taje:
มากกว่า
tamile:
சிறந்த
tatare:
яхшырак
telugue:
మంచి
tibete:
མང་ང་
tokipone:
mute
ukraine:
краще
urdue:
بہتر
uzbeke:
yaxshiroq
vjetname:
tốt hơn
volapuke:
-um
zulue:
kangcono

plia

1.
Pli granda, en pli alta grado: Per tio oni atingas plian internaciecon de la ortografio [8]; de tiu tempo Zamenhof eksentis plian fidon VivZam ; Aliflanke, la plia rekonebleco internacia estas ĉe la landnomoj multe pli grava ol cetere [9].
2.
Aldona, ekstra: unu plia mortis; jen plian komplezon mi petas de vi; sur unu tia kubo staris plia malpli granda, kaj sur tiu tria [10]; akceptinte plian cenzuran oficon, li ĉiuvespere sub la lampo malligis dikan amason da fremdaj gazetoj VivZam ; se vi postulas nenion plian, mi povas facile plenumi vian volon [11]. VD:kroma, plua
8. E. Drezen, tr. N. Hohlov kaj N. Nekrasov: Mondolingvo: Tri jarcentoj da sercado, Leipzig: EKRELO, 1931
9. Kálmán Kalocsay: Waringhien Gaston: Plena Analiza Gramatiko de Esperanto, §344.
10. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XXIV
11. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Fabelo pri iu, kiu migris por ekkoni timon
angle:
extra
beloruse:
1. большы 2. дадатковы
ĉeĥe:
další, navíc
ĉine:
外加 [wàijiā], 額外 [éwài], 额外 [éwài], 另外 [lìngwài]
finne:
lisä-, muu, lisäksi tuleva
france:
additionnel, de plus (supplémentaire), supplémentaire
germane:
weiter, zusätzlich
hebree:
נוסף
hungare:
további, plusz, járulékos, extra
itale:
addizionale, ulteriore, extra, supplementare
japane:
より以上の [よりいじょうの], 追加の [ついかの]
nederlande:
extra, aanvullend
pole:
dodatkowy, kolejny, dalszy
rumane:
alternativ, suplimentar
ruse:
1. больший 2. дополнительный
slovake:
na viac, ďalší
ukraine:
ще такий (же), додатковий

plie

1.
Krom tio: repagu per ĝia plena valoro kaj aldonu plie kvinonon de ĝi [12]; kaj plie, krom ĉio tio, hodiaŭ estas jam la tria tago, de kiam tio okazis [13]; unu paro de manoj plie ne montriĝis superflua por revuo, kiu bezonis vastan kunlaboradon Marta ; li opinias, ke la laboristaro povas emancipiĝi nur se ĝi estas tutmonde organizita, kaj ke plie tiu organiziteco povas esti trafa [14].
2.
Je pli alta grado: mi preĝas, ke via amo abundu ankoraŭ plie kaj plie [15]; multe plie la ŝajne malfortaj membroj de la korpo estas necesaj [16]; mi volas certigi vin, ke miaj aferoj plie efektiviĝis [17].
12. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 6:5
13. La Nova Testamento, Luko 24:21
14. E. Lanti: Vortoj de k-do Lanti, ĉu unue SAT-anoj?
15. La Nova Testamento, Al la Filipanoj 1:9
16. La Nova Testamento, I. Korintanoj 12:22
17. La Nova Testamento, Al la Filipanoj 1:12
angle:
1. additionally 2. more
beloruse:
болей, далей, яшчэ
ĉeĥe:
a pak, dál, kromě toho, mimoto, nadto, navíc
ĉine:
1. 另外 [lìngwài], 还有 [háiyǒu], 還有 [háiyǒu], 此外 [cǐwài], 而且 [érqiě], 加以 [jiāyǐ], 再者 [zàizhě], 再說 [zàishuō], 再说 [zàishuō], 外加 [wàijiā], 抑且 [yìqiě], 並且 [bìngqiě], 并且 [bìngqiě], 其他 [qítā], 再则 [zàizé], 再則 [zàizé], 再加上 [zàijiāshàng], 加之 [jiāzhī], 况复 [kuàngfù], 況復 [kuàngfù]
finne:
1. lisäksi 2. enemmän
france:
1. de plus (en outre), en outre, en plus (en outre) 2. à un plus haut degré
germane:
1. außerdem, zudem, dazu 2. mehr, in höherem Grad(e), in höherem Maß(e)
hebree:
1. בנוסף
hispane:
1. además
hungare:
1. ráadásul, sőt, azonkívül, amellett 2. jobban, inkább
itale:
1. in più 2. di più
japane:
さらに, いっそう, その上 [そのかみ]
nederlande:
1. daarenboven 2. eer
pole:
1. oprócz tego, nadto, ponadto 2. więcej, bardziej
rumane:
1. în plus, în afară de asta 2. mai mult, mai
ruse:
1. ещё, кроме того 2. в большей степени
slovake:
mimo toho, na viac, ďalej
taje:
1. นอกจากนี้ 2. อย่างมากขึ้น
ukraine:
далі, ще, крім того

pliigi

(tr)
Pligrandigi aŭ plimultigi: Vi pliigas mian grandecon kaj denove min konsolas [18]; dua eldono, revidita, korektita, pliigita Ifigenio ; pliigi enspezimpostojn [19]. VD:kreskigi, levi 4
18. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 71:21
19. Donald Rogers: Laborema koalicio, Monato, 2000/03, p. 11
angle:
increase
beloruse:
павялічваць, памнажаць
ĉeĥe:
množit, rozmnožit, zmnožit, zvětšit počet
ĉine:
增長 [zēngzhǎng], 增长 [zēngzhǎng], 增加 [zēngjiā], 增強 [zēngqiáng], 增强 [zēngqiáng], 拉开 [lākāi], 拉開 [lākāi], 茁 [zhuó], 增 [zēng], 添加 [tiānjiā], 加大 [jiādà]
finne:
lisätä, kasvattaa
france:
accroitre, augmenter (tr.)
germane:
vermehren, erweitern
hebree:
להוסיף \יסף\
hungare:
fokoz, növel
itale:
ingrandire (tr.), aumentare (tr.)
japane:
ふやす, 増大させる [ぞうだいさせる]
nederlande:
vermeerderen
pole:
zwiększać, powiększać
rumane:
mări, crește
ruse:
увеличить
slovake:
množiť, rozmnožiť
taje:
ทำให้มากขึ้น
ukraine:
збільшувати, примножувати

pliiĝi

(ntr)
Iĝi pli granda, forta, abunda...: la donacoj multe pliiĝadis Hamlet ; tre malgranda aŭ eĉ tute mankanta pliiĝo de la sekrecio FK ; esprimo de pliiĝanta embaraso aperis sur lia vizaĝo [20].
20. I. Silone, trad. D. Mistretta: La sekreto de Luka, [vidita en 2018]
angle:
increase
beloruse:
павялічвацца, узрастаць
ĉine:
递增 [dìzēng], 遞增 [dìzēng], 增長 [zēngzhǎng], 增长 [zēngzhǎng], 滋 [zī]
finne:
lisääntyä, kasvaa, karttua
france:
augmenter (intr.), croitre
germane:
sich vermehren, sich vergrößern, sich erweitern
itale:
ingrandirsi, aumentare (intr.)
japane:
ふえる, 増大する [ぞうだいする]
pole:
zwiększać się, powiększać się, rosnąć, wzrastać
rumane:
spori, dezvolta, crește
ruse:
увеличиться
taje:
มากขึ้น

pliopo

Plimulto: en la pliopo de la homaj lingvoj (kaj ankaŭ en Esperanto) la konjunkcio „aŭ“ estas plursenca [21]; ASCII: sepbita kodo […] disponebla en la pliopo de la nunaj komputiloj [22].
angle:
majority
beloruse:
большасьць
ĉine:
太半 [tàibàn], 泰半 [tàibàn]
pole:
większość
rumane:
majoritate
ruse:
большинство

*malpli

Adverbo montranta kvanton aŭ gradon malsuperan al iu alia: via pano estas malpli freŝa, ol mia [23]; malpli da havo, malpli da zorgoj PrV ; ju pli da bruo, des malpli da ĝuo PrV ; li estas malpli forta ol vi; mi volus malpli konvinki lin ol pripensigi lin pri tio.
afrikanse:
minder
albane:
më pak
amhare:
ያነሰ
angle:
less
arabe:
أقل
armene:
ավելի քիչ
azerbajĝane:
az
beloruse:
меней, менш
bengale:
কম
birme:
နည်းသော
bosne:
manje
ĉeĥe:
méně
ĉine:
更少 [gèngshǎo], 比較少 [bǐjiǎoshǎo], 比较少 [bǐjiǎoshǎo]
dane:
mindre
estone:
vähem
eŭske:
gutxiago
filipine:
mas
finne:
vähemmän, ei niin (paljon kuin)
france:
moins
galege:
menos
germane:
weniger, minder-
guĝarate:
ઓછી
haitie:
mwens
haŭse:
kasa
hebree:
פחות
hinde:
कम
hispane:
menos
hungare:
kevésbé (középfok), kevesebb, kevesebbet
igbe:
Mpekarị
irlande:
níos lú
islande:
minna
itale:
meno (avv.)
japane:
レス
jave:
kurang
jide:
ווייניקער
jorube:
ti o kere
kanare:
ಕಡಿಮೆ
kartvele:
ნაკლებია,
kazaĥe:
аздау
kimre:
llai
kirgize:
азыраак
kmere:
តិច
koree:
이하
korsike:
menu
kose:
ngaphantsi
kroate:
manje
kurde:
kêmtir
latine:
minor
latve:
mazāk
laŭe:
ຫນ້ອຍ
litove:
mažiau
makedone:
помалку
malagase:
kely kokoa
malaje:
kurang
malajalame:
കുറവ്
malte:
inqas
maorie:
iti iho
marate:
कमी
monge:
tsawg
mongole:
бага
nederlande:
minder
njanĝe:
zochepa
okcidentfrise:
minder
panĝabe:
ਘੱਟ
paŝtue:
لږ
pole:
mniej
ruande:
munsi
rumane:
mai puțin
ruse:
менее, меньше
samoe:
itiiti
sinde:
گهٽ
sinhale:
අඩු
skotgaele:
nas lugha
slovake:
menej
slovene:
manj
somale:
yar
ŝone:
zvishoma
sote:
nyane
sunde:
langkung sakedik
svahile:
chini ya
svede:
mindre
taĝike:
камтар
taje:
น้อยกว่า
tamile:
குறைவான
tatare:
Кимрәк
telugue:
తక్కువ
tibete:
ཉུང་ཉུང་
tokipone:
lili
ukraine:
менше
urdue:
کم
uzbeke:
ozroq
vjetname:
ít
zulue:
esingaphansi

malplia

Malpli granda, en malpli alta grado: Manko de sufiĉa dormado kondukas al malplia sekrecio de leptino [24]; komplekso de malplia valoro [25]; Nenio malplia venigus viron dum tia tago kaj tia horo [26]. ANT:plia1
24. CHO Sung Ho: KOVIMO: Pandemia obezeco, Monato, №012868
25. Dragutin WRANKA: La recenzo, Norda Prismo, 58:1
26. A. Conan Doyle, tr. Trevor Steele: La kvin oranĝsemoj, La aventuroj de Ŝerloko Holmso. Kaliningrado: Sezonoj, 2014
angle:
lesser
beloruse:
меншы, зьменшаны
pole:
pomniejszy
rumane:
mic, minor
ruse:
меньший

malpliigato

1.
Kio aŭ kiu spertas malpliiĝon.
2.
MAT Unua termo en subtraho: ĉe la subtraho: `9-6=3` oni diras, ke `9` estas la malpliigato, `6` estas la subtrahanto, `3` estas la diferenco [27].
angle:
1. thing being reduced, reduct 2. minuend
beloruse:
зьменшыва
ĉeĥe:
menšenec
ĉine:
2. 被减数 [bèijiǎnshù], 被減數 [bèijiǎnshù]
germane:
2. Minuend
itale:
2. minuendo
pole:
1. rzecz zmniejszona, ktoś zredukowany 2. odjemna
rumane:
1.  lucru redus, cineva redus 2. descăzut
ruse:
2. уменьшаемое
slovake:
menšenec
ukraine:
зменшуване (ім.)

malpliigi

(tr)
Malgrandigi la kvanton, la nombron, la intenson...: en kelkaj okazoj la sekrecio, anstataŭ esti pliigita, ŝajnas eĉ malpliigita [28]; inflamo aŭ brulumo estas malbona stato de iu organo de la korpo, karakterizita per plialtiĝo de la temperaturo, ŝvelo, ruĝeco, doloro, malpliigita funkciado [29].
28. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 5, el la vivo kaj sciencoj, kronika katara konjunktivito, (el la libro de profesoro E. Fuchs)
29. Vikipedio, Inflamo
angle:
decrease
beloruse:
зьмяншаць, памяншаць
ĉeĥe:
zmenšit
ĉine:
[jiǎn], 減 [jiǎn], 减小 [jiǎnxiǎo], 減小 [jiǎnxiǎo], 削 [xuē], 削减 [xuējiǎn], 削減 [xuējiǎn], 减削 [jiǎnxuē], 減削 [jiǎnxuē]
finne:
vähentää, supistaa
france:
réduire, restreindre
germane:
verringern
itale:
ridurre, rimpicciolire (tr.)
japane:
減らす [へらす], 弱める [よわめる]
pole:
zmniejszać, pomniejszać, umniejszać
rumane:
micșora
ruse:
уменьшить
slovake:
zmenšiť
taje:
ทำให้น้อยลง
ukraine:
зменшувати, применшувати

malpliiĝi

(ntr)
Iĝi pli kaj pli malforta, malgranda, malmulta: la nombro de la senkleruloj multe malpliiĝis; la akvo konstante malpliiĝadis ĝis la deka monato [30]; iom post iom la rapideco de la ĉevalo malpliiĝis [31]. VD:fali 5, malaltiĝi, malfortiĝi
angle:
decrease
beloruse:
меншыцца, менець, зьмяншацца, памяншацца
ĉine:
减少 [jiǎnshǎo], 減少 [jiǎnshǎo], 减退 [jiǎntuì], 減退 [jiǎntuì], 縮減 [suōjiǎn], 缩减 [suōjiǎn]
finne:
vähetä
france:
diminuer
itale:
ridursi, rimpicciolire (intr.)
japane:
減る [へる], 弱まる [よわまる]
pole:
zmniejszać się, pomniejszać się, kurczyć się
rumane:
scădea, reduce, micșora
ruse:
уменьшиться
taje:
น้อยลง

pli kaj pli, ĉiam pli

Kreske laŭ la paso de la tempo: tiu homo grandiĝis kaj ĉiam pli kaj pli grandiĝadis, ĝis li fariĝis tre granda [32]; la sonado de la korno fariĝadis ĉiam pli kaj pli forta [33]; mi amas vin pli kaj pli [34]; la neĝo falis ĉiam pli dense [35].
32. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 26:13
33. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 19:19
34. Claude Piron: Lasu min paroli plu!, 3 „amdeklaro“
35. C. Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, 1891
angle:
more and more
beloruse:
усё больш, больш і больш
ĉeĥe:
víc a víc
ĉine:
益加 [yìjiā], 益趋 [yìqū], 益趨 [yìqū]
finne:
yhä enemmän
france:
de plus en plus
germane:
immer mehr, mehr und mehr
itale:
sempre più
japane:
ますます
pole:
coraz bardziej, coraz więcej, coraz mocniej
rumane:
mai mult și mai mult, din ce în ce mai mult, din ce în ce mai greu
slovake:
viac
taje:
ค่อย ๆ เพิ่มขึ้น

pli-malpli, pli aŭ malpli

Proksimume, ne tute ekzakte: la lernolibroj, kiujn mi eldonis mem, estas […] faritaj nur por homoj pli-malpli instruitaj DL ; baldaŭ ni havos unuforman pli malpli plenan vortaron DL ; pli aŭ malpli frue la ridantoj venos al ni DL ; la lingvo estos pli aŭ malpli senerara, ĉar ĝis tiu tempo ĝi jam estos trairinta la juĝon de l' tuta mondo DL .
angle:
more or less
beloruse:
больш-менш
ĉine:
多多少少 [duōduōshǎoshǎo], 或多或少 [huòduōhuòshǎo], 大致 [dàzhì], 多少有些 [duōshǎoyǒuxiē], 程度不同 [chéngdùbùtóng], 可多可少 [kěduōkěshǎo]
germane:
mehr oder weniger
hispane:
mas o menos
japane:
多かれ少なかれ [おおかれすくなかれ], 多少とも [たしょうとも], だいたい
pole:
mniej więcej
rumane:
mai mult sau mai putin
ruse:
более-менее
taje:
โดยประมาณ
ukraine:
більш-менш

administraj notoj

~: Mankas verkindiko en fonto.
mal~igato: Mankas dua fontindiko.