*util/a
*utila
- Profite uzebla; produktanta efektive bonan rezultaton: [la] oraj moneroj […] estis por li tre utilaj [1]; la galoŝoj […] en tiu malbona vetero ili povus esti tre utilaj por li [2]; [ili] donos al ni antaŭsciigojn, kaj tiaj ĉiam estas utilaj [3]; [por tiu] halo […] purigo estus tre utila (bezona) [4]; se vi volus trompi viajn malamikojn, ĉu tia homo ne estus utila [5]? por la vojo utila bona vorto konsila: tri vi estas, tri vojojn vi prenu [6]; la eco de la diamantoj, montrita de Kunz, povas doni utilan pruvilon ĉe diferencigado de briliantoj veraj de malveraj [7]; ne ĉia belaĵo estas utila [8]; la geinstruistoj instruas la infanojn pri multaj utilaj aferoj [9]; li faris sian eblon esti utila al ĉiuj siaj samhejmanoj [10]; la du bestoj estis al ni tre utilaj pro la lakto, kiun ili donadis [11]; mi tre volonte legas antikvajn utilajn verkojn [12]; ili ne vortobatalu, kio estas neniel utila [13]. oportuna, taŭgaaplikebla, favora2, praktika, konvena1.a, uzinda
1.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fluganta kofro
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Kora sufero
4. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
5. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro VIII
6. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
7. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
8. L. L. Zamenhof: Dua Libro de l’ lingvo Internacia, Dua Libro de l' Lingvo Internacia
9. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, Unua Parto
10. Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Tria Parto
11. Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Unua Parto
12. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
13. La Nova Testamento, II. Timoteo 2:14
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Kora sufero
4. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
5. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro VIII
6. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
7. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
8. L. L. Zamenhof: Dua Libro de l’ lingvo Internacia, Dua Libro de l' Lingvo Internacia
9. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, Unua Parto
10. Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Tria Parto
11. Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Unua Parto
12. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
13. La Nova Testamento, II. Timoteo 2:14
- angle:
- useful, handy
- beloruse:
- карысны
- ĉeĥe:
- prospěšný, užitečný
- finne:
- hyödyllinen
- france:
- utile
- germane:
- nützlich, brauchbar
- hispane:
- útil
- hungare:
- hasznos
- ide:
- utila
- indonezie:
- berguna, bermanfaat, berfaedah
- japane:
- 有用な [ゆうような], 有益な [ゆうえきな], 役に立つ [やくにたつ], 便利な [べんりな], 実用的な [じつようてきな]
- nederlande:
- nuttig, handig
- portugale:
- útil
- ruse:
- полезный, пригодный
- slovake:
- užitočný
- svede:
- nyttig
- tibete:
- ཕན་ཐོག་
- turke:
- gerekli, yaralı
- ukraine:
- корисний, придатний
utili
(ntr)
- Esti utila; liveri utilon: iliaj ŝildoj, kvankam fortikaj, ne multe utilos, ĉar la soldato estas mallerta [14]; se vi scias pentri, tio povas iom utili al vi Marta ; se ĉio en la mondo statas kiel eble plej bone, ne utilus do penadi por plibonigi la sorton de l' homaro [15]; ĉu fakte utilas starigi belajn sistemojn, kiujn la racio ne povas ĉiurilate pravigi [16]? malnova ĉifonaĵo, kiu ne povas plu utili [17]; kiamaniere mi povas vin utili [18]? ne iom utilis al ili ilia diligenteco, kiom malutilis al ili ilia troriskemo [19]; kion utilos mia sango, se mi iros en la tombon [20]? ne ĉio utilas, kio brilas PrV . servi
14.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XIII
15. Volter, trad. Eugen Lanti: Kandid aŭ la optimismo, Antaŭparolo
16. Volter, trad. Eugen Lanti: Kandid aŭ la optimismo, Antaŭparolo
17. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Unua
18. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Dektria
19. Don Miguel de Cervantes Saavedra: Don Kiĥoto de la Manĉo en Barcelono (5 ĉapitroj), Ĉapitro LXIII
20. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 30:9
15. Volter, trad. Eugen Lanti: Kandid aŭ la optimismo, Antaŭparolo
16. Volter, trad. Eugen Lanti: Kandid aŭ la optimismo, Antaŭparolo
17. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Unua
18. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Dektria
19. Don Miguel de Cervantes Saavedra: Don Kiĥoto de la Manĉo en Barcelono (5 ĉapitroj), Ĉapitro LXIII
20. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 30:9
- angle:
- be useful, be of use, avail, benefit (be of use)
- beloruse:
- быць карысным
- ĉeĥe:
- být užitečným, prospívat, prospět, přinášet užitek
- finne:
- olla hyödyksi, hyödyttää
- germane:
- nützlich sein
- hispane:
- ser útil
- hungare:
- használ (hasznos), hasznos
- japane:
- 役に立つ [やくにたつ], 有用である [ゆうようである]
- nederlande:
- nuttig zijn, van pas komen, baten
- portugale:
- ser útil
- ruse:
- быть полезным, приносить пользу
- slovake:
- byť užitočný, osožiť, prospievať
- ukraine:
- бути корисним, приносити користь
utilo
- Profito, avantaĝo ricevita per eluzo de io: ni devas nin demandi, kian utilon la ŝanĝo alportus al la lingvo mem, kaj ĉu la utilo de la ŝanĝo kovrus la malutilon LR ; bona gazeto […] alportas utilon kaj enhavas ĉion, kion homo bezonas scii [21]; la ŝtrumpa rubando […] servas kiel por utilo, tiel ankaŭ por ornamo [22]; Fenicianoj estas verdiraj kaj fidelaj, kiam tion postulas ilia propra utilo [23]; kia estas la utilo de tia laboro [24]? la urbestroj kaj oficistoj zorgas pli pri sia propra utilo, […] ne ekzistas alia celado krom tio [25]; post morto kuracilo jam estas sen utilo PrV ; fremda spesmilo estas sen utilo PrV .
21.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Bona humoro
22. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Kolumo
23. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XII
24. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XXIV
25. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto tria
22. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Kolumo
23. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XII
24. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XXIV
25. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto tria
- angle:
- advantage, benefit, use
- beloruse:
- карысьць
- ĉeĥe:
- prospěch, užitek, zisk
- finne:
- hyöty, etu
- france:
- utilité
- germane:
- Nutzen
- hispane:
- utilidad
- hungare:
- haszon
- indonezie:
- faedah, kegunaan, manfaat, maslahat, keuntungan
- japane:
- 効用 [こうよう], 有用 [ゆうよう], 実益 [じつえき], 有益 [ゆうえき]
- nederlande:
- nut, baat, voordeel
- ruse:
- польза
- slovake:
- osoh, prospech, úžitok
- svede:
- nytta
- turke:
- yaralılık, gerklilik
- ukraine:
- користь
utileco
- Eco de io aŭ iu utila; la fakto, konstato, ke io estas utila: mi do estas plene konvinkita pri la utileco de via Asocio Paroloj ; tio estas malgranda plendeto kompare al la ĝenerala bona kvalito kaj utileco de la vortaro [26].
26.
Lernado kaj
laboro, Michael Farris: La Ondo de Esperanto, 2003:10
- angle:
- usefulness, handiness
- beloruse:
- карыснасьць, зручнасьць, прыдатнасьць
- indonezie:
- kebergunaan, kebermanfaatan
- japane:
- 有用性 [ゆうようせい], 効用 [こうよう], 便利さ [べんりさ], 実用性 [じつようせい]
- nederlande:
- nuttigheid
- ukraine:
- корисність
utiligi
- 1.
- Fari utila aŭ uzebla (ion senutilan aŭ ne destinitan por la koncerna uzo): ili konstruis fabrikon por utiligi la rubaĵojn; se la urbo havus plurajn lumbrikbredejojn, ĝi povus utiligi ĉirkaŭ trionon de sia rubaĵo kaj ricevi bonan sterkon [27]. recikligi
- 2.
-
Uzi, apliki, ekspluati ion, profiti el io por sia utilo
(precipe se temas pri io ne speciale destinita por la
koncerna uzo):
li sciis utiligi eĉ la malvirtojn de siaj kolegoj
[28];
ventmuelejo, ventmuelilo: Konstruaĵo, kie oni
utiligas ventan energion
HejmVort
;
la esperantistoj apenaŭ utiligis por siaj celoj
la Eŭropan Jaron de la Lingvoj
[29].
Rim.: En la literaturo troveblas multe da okazoj, kie la vorto utiligi aperas anstataŭ la pli konvena kaj simpla „uzi“, ekz-e: oni ofte povas utiligi la riĉan vortfaran sistemon de Esperanto por mem krei taŭgajn vortojn [30] ‐ ĉi tio ŝajnas implici, ke per si mem la vortofara sistemo de Esperanto ne estas utila por la indikita celo (kion la aŭtoroj probable ne celis). [Sergio Pokrovskij]
27.
L. Stražnickas: LumbrikojMonato
28. La Nova Plena Ilustrita Vortaro, artikolo „utila“
29. A. Korĵenkov: Esperanto en 2001, La Ondo de Esperanto, 2002:1
30. Jouko Lindstedt: k.a.: Hejma Vortaro, Antaŭparolo
28. La Nova Plena Ilustrita Vortaro, artikolo „utila“
29. A. Korĵenkov: Esperanto en 2001, La Ondo de Esperanto, 2002:1
30. Jouko Lindstedt: k.a.: Hejma Vortaro, Antaŭparolo
- angle:
- make use of, utilise (brite), utilize (nordamerike), put to use
- beloruse:
- карыстацца, выкарыстоўваць
- ĉeĥe:
- použít, uplatnit, upotřebit, využít, využívat, zužitkovat
- finne:
- käyttää hyödyksi, hyödyntää
- france:
- utiliser
- germane:
- nutzen
- hungare:
- hasznosít
- indonezie:
- menggunakan, memanfaatkan
- japane:
- 利用する [りようする], 使用する [しようする], 役立てる [やくだてる], 活用する [かつようする]
- portugale:
- utilizar
- ruse:
- 1. утилизировать 2. использовать, воспользоваться
- slovake:
- uplatniť, zužitkovať
- svede:
- nyttja, använda
- turke:
- kullanmak
- ukraine:
- використовувати, скористатися, утилізувати
utilismo
- Doktrino, kiu rigardas la utilon kaj profiton kiel nuran principon de konduto: malvarm-racia politiko de utilismo [31]; oni deziros gloron, kaj en la scienco aperos ĉarlataneco, strebo al efektoj, kaj precipe utilismo [32].
31.
Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Kvina Parto
32. La Ondo de Esperanto, 2001, №10
32. La Ondo de Esperanto, 2001, №10
- angle:
- utilitarianism
- beloruse:
- утылітарызм
- ĉeĥe:
- pragmatismus, utilitarizmus, utilizmus
- finne:
- utilitarismi, hyötymoraali
- germane:
- Utilitarismus
- hungare:
- haszonelvűség, utilitarizmus
- ide:
- utilismo
- indonezie:
- utilitarianisme
- japane:
- 功利主義 [こうりしゅぎ]
- ruse:
- утилитаризм
- slovake:
- prospechárstvo, utilitarizmus
- ukraine:
- утилітаризм
*malutila
- Malprofite uzebla; produktanta domaĝon aŭ difekton: malutila birdo, vermo, konsilo. malutila influo [33]; tro rapida agado povas esti malutila [34]; ili opinias la militon malutila [35]; lia regado estas tiel malutila por [la lando] [36]; mi ankaŭ pensis […ke] la junuloj estas neutilaj al ni, eĉ malutilaj [37]; ĉiu ekscito estas malutila por vi [38].
33.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro IV
34. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VI
35. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro III
36. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XI
37. Cezaro Rossetti: Kredu min, sinjorino!, 39. Ni Forton Pli Freŝan Akiras.
38. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, XXIV
34. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VI
35. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro III
36. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XI
37. Cezaro Rossetti: Kredu min, sinjorino!, 39. Ni Forton Pli Freŝan Akiras.
38. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, XXIV
- angle:
- harmful, disadvantageous
- beloruse:
- шкодны
- ĉeĥe:
- neužitečný, obtěžující, škodlivý
- finne:
- haitallinen, vahingollinen
- france:
- nuisible
- germane:
- nachteilig, abträglich
- hispane:
- perjudicial
- hungare:
- káros, ártalmas
- ide:
- desutila
- indonezie:
- berbahaya, merugikan
- japane:
- 有害な [ゆうがいな], 不利益をもたらす [ふりえきをもたらす]
- nederlande:
- nadelig
- ruse:
- вредный
- slovake:
- neužitočný, obťažujúci, škodlivý
- turke:
- zararlı
- ukraine:
- шкідливий
malutili
(ntr)
- Esti malutila: la afero[…] dependas de diversaj cirkonstancoj, antaŭ kiuj mi devas min klini, se mi ne volas malutili al ni [39]; ambaŭ partioj, malgraŭ la bolantaj pasioj, ne malutilis, ne atakis unu la alian [40]; la lanco ne malutilos tiun, kiu scias ĝin rebati [41]; [li] estas virseksulo, kaj la malbeleco sekve ne tiom multe malutilas [42]; kiu servas al ĉiu, al si mem malutilas PrV ; ju pli oni babilas, des pli oni al si malutilas PrV . damaĝi, perturbi
39.
L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Kvina Kongreso Esperantista en Barcelona en la 6a de septembro
1909
40. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XV
41. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VIII
42. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malbela anasido
40. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XV
41. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VIII
42. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malbela anasido
- beloruse:
- шкодзіць
- ĉeĥe:
- neprospívat, ublížit, uškodit, způsobit škodu, škodit
- finne:
- tehdä haittaa, haitata
- france:
- nuire
- germane:
- nachteilig sein
- hungare:
- árt, káros
- japane:
- 有害である [ゆうがいである], 害になる [がいになる], 不利益をもたらす [ふりえきをもたらす]
- ruse:
- вредить
- slovake:
- uškodiť, škodiť
- turke:
- zarar vermek
- ukraine:
- бути шкідливим, шкодити
malutilo
- Io malutila: neakurateco […] alportas grandan malutilon al la laborejo Marta ; tion via sankteco ne povas fari, sen plej granda malutilo [43]; miaj vortoj estas ne sufiĉe kredigaj, [sed] malutilon la promesoj en ĉia okazo ne portas [44]; mi vidis […] riĉecon konservatan por la malutilo de ĝia propra mastro [45]. averio, damaĝo, difekto, malprofito, vundo
43.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XXIII
44. L. L. Zamenhof: Dua Libro de l’ lingvo Internacia, Dua Libro de l' Lingvo Internacia
45. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto 5:13
44. L. L. Zamenhof: Dua Libro de l’ lingvo Internacia, Dua Libro de l' Lingvo Internacia
45. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto 5:13
- angle:
- disadvantage, detriment
- beloruse:
- шкода
- ĉeĥe:
- úhona, újma, škoda
- finne:
- haitta, vahinko
- france:
- nuisance
- hungare:
- kár, ártalom
- indonezie:
- bahaya, mudarat, kerugian, kerusakan
- japane:
- 害 [がい], 有害 [ゆうがい], 不利益 [ふりえき]
- ruse:
- вред
- slovake:
- škoda
- turke:
- zararlılık
- ukraine:
- шкода, втрата, збиток
neutila, senutila
- Produktanta nenian utilon: vi disputas per vortoj senutilaj [46]; elĵetu la senutilan serviston [47]; en okazoj en kiuj la kuraĝo estis senutila aŭ eĉ malutila, li ne ŝanceliĝis kaj uzis la ruzon [48]; la homoj […] okupas sin je ĉia plej sencela kaj senutila sensencaĵo, se ĝi nur estas en modo [49]; la kuracado […] ne estis neutila [50]; [mi volas] esti certa, ke mia ofero ne estis neutila [51]; tute neutilaj pensoj kirliĝis en mia kapo [52]. balasta, senfrukta, superflua, vana
46.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 15:3
47. La Nova Testamento, Mateo 25:30
48. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Kvara
49. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, I
50. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Unua
51. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Dua
52. Cezaro Rossetti: Kredu min, sinjorino!, 36. Sorto Ofte Alsendas Kion Ni Ne Atendas.
47. La Nova Testamento, Mateo 25:30
48. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Kvara
49. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, I
50. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Unua
51. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Dua
52. Cezaro Rossetti: Kredu min, sinjorino!, 36. Sorto Ofte Alsendas Kion Ni Ne Atendas.
- angle:
- useless
- beloruse:
- бескарысны
- ĉeĥe:
- marný, neužitečný
- finne:
- hyödytön, joutava
- france:
- inutile
- germane:
- nutzlos, unbrauchbar
- hispane:
- inútil
- hungare:
- haszontalan
- ide:
- neutila
- indonezie:
- tidak berguna, sia-sia, percuma
- japane:
- 役立たない [やくだたない], 無用な [むような], 無益な [むえきな], 無駄な [むだな]
- nederlande:
- nutteloos
- portugale:
- inútil
- ruse:
- бесполезный
- slovake:
- neosožný, neprospešný, neužitočný
- turke:
- gereksiz, lüzumsuz
- ukraine:
- некорисний, непотрібний, марний, даремний
administraj notoj
~eco:
Mankas verkindiko en fonto.