^*ben/i

(tr)

1.

Alvoki dian favoron sur iun aŭ ion: la avo ne volis beni sian nepon, sed li ankaŭ lin ne malbenis [1]; la brako kvazaŭ konscie ĉirkaŭprenis ŝin [komprenigante]: Dio vin benu! ^BdV ; Mi preĝas // Dio vin savu! // Dio benu vin, sinjoro! [2]; oni devas beni la junan paron [3]; ŝi ĉirkaŭprenis lin kaj kaŝe, post lia dorso, trifoje benis lin per la signo de la kruco [4]; surprizita pro la malavara donaco [li] plenigis lian manon per kisoj kaj petis Dion beni la bonan donanton kaj ĉiujn liajn nepojn [5]. konsekrisanktigi

2.

(Dio, destino, naturo kc) Doni sian favoron: Dio benis la sepan tagon kaj sanktigis ĝin [6]; Dio benis Noan kaj liajn filojn, kaj diris al ili: […] multiĝu, kaj plenigu la teron [7]; la benata tempo, kiam la suno staras plej alte ^ViV ; liaj kolegoj troviĝis en tiu benata stato, kiu ne estas kompleta dormo, sed en kiu oni plaĉe drivas de unu revo al alia ^CKv ; kiu sian langon katenas, Dio lin benas ^PrV ; Dio donis kaj benis, sed diablo forprenis ^PrV . favori

3.

Respekte danksenti pro io: la posteuloj benos nian memoron [8]; La nepoj vin benos, // Se vi pacience eltenos [9]; ŝi obstine sieĝis mian pordon: kaj mi benas ŝin pro ŝia persisteco ^KPr ; li benis la ventegon, kiu, difektante lian ŝipon […] venkis lian voladon ^KPr ; vin benas la bonfaro, ne la gasto [10].

1.

Ago aŭ vortoj por beni¹: via frato venis kun ruzo kaj prenis vian benon [11]; la gefianĉoj donis unu al la alia la manon kaj ricevis la benon de la episkopo [12]; ŝi aŭdis la nomojn de siaj karaj […] en akompano de tiu beno, kiun oni uzas por mortintoj ^RBa ; okulo de mastro pli ol beno de pastro ^PrV .

2.

Favoro de Dio, destino kc: kie estas harmonio, estas beno de Dio ^PrV ; Kaj benu min, se vi ankoraŭ mem // Deziras havi benon de l’ ĉielo [13]; ŝi elrigardis kiel anĝelo, kiu benon portante vizitis la teron ^BdV ; (figure) ilia amo estis akceptita per la oficiala beno (aprobo, subteno) de la banko ^KKr ; mi sentas la deziron […] turni min al iu plej alta forto kaj alvoki ĝian helpon kaj benon [14].

3.

(figure) Io, kio efikas favora, prospera: estus efektiva beno por mia popolo […], se mi lin elektus por esti mia edzo! [15]; fruktoportado estas beno [16]; Sara vartadis, flegadis, laboradis, milda kaj pia, beno en la malriĉa domo [17]; en tiuj larmoj estis ia mirinda beno [18]; pluvu sur vin ĉiuj benoj: riĉaĵoj, potenco kaj saĝo [19]! ordo estas beno por ĉiu entrepreno ^PrV . favoro, prospero

Forigi per beno: voku do la konfesprenanton, ke li forbenu al mi miajn pekojn [20].

absolvi

1.

Alvoki la dian malfavoron sur: li sentis sin tiel malfeliĉa, ke li malbenis la tagon, en kiu li estis naskita [21]; per ĉiuj fortoj de mia animo mi malbenas tiun ĉi teruran momenton! [22]; li bruas kaj malbenas (damnas) [23]; la malbona virino laŭte malbenis kaj tiel ektimis, ke ŝi ne povis trankviliĝi [24]; ĉu vi ĵuras […], ke vi ĉiam min amos, ke neniam vi min malbenos ^KPr ? [li] malbenas sian patron [25]; ne malbenu surdulon [26]; kiu langon ne tenas, mem sin malbenas ^PrV . anatemi, ekskomuniki, sakri

2.

(figure) Malfavori: Ŝi malaltiĝis al pekulo, kiun // Per ĉio la naturo ja malbenis! [27]; [tiu] pekulo estos malbenata per aĝo centjara [28]; alproksimiĝis la benata-malbenata tempo, kiam, kiel ĉiam, el ferio fariĝis foriro [29].

1.

Ago aŭ vortoj por malbeni: nenia el liaj malbenoj povas min iom malhelpi [30]; la pastro ĵurligos la virinon per ĵuro de malbeno [31]; mi donos al vi dote la sekvantan malbenon: estu ĉasta, kiel glacio, estu pura, kiel neĝo [32]; kaŝu malbenon kaj faru bonan mienon ^PrV ; du sinjoroj en unu bieno, du mastrinoj ĉe unu kameno ― neniam vivas sen reciproka malbeno ^PrV .

2.

La stato de malbenito: kiel trompanto […] mi venigos sur min malbenon [33]; vi ne forlasos min, kiam la malbenoj falos sur mian kapon ^IKr ? mia nigra sorto kaj malbeno [34]; super li pendas ia malbeno ^FK . malfeliĉo, sorĉo