*fer/o UV
*fero
- 1.
Ĥemia elemento
kun atomnumero 26, atompezo 55,847; malmola forĝebla
metalo, uzata en multaj industrioj:
ŝtalo estas fleksebla, sed fero ne estas fleksebla
[1];
forĝanto de diversaj majstraĵoj el kupro kaj fero
[2];
armi sin per fero
[3];
katenitaj de mizero kaj fero
[4];
hardita fero
PatrojFiloj
;
kaseroloj el stanita ferlado
MortulŜip
;
la plugilo alportadis de tempo al tempo pecojn da rusta fero, sed estis
malfacile rekoni, por kio ĝi servis
BdV
;
rusto manĝas la feron, kaj zorgo la homon
PrV
;
forĝu feron dum ĝi estas varmega
(agu kaj decidu en la ĝusta momento)
PrV
.
(Fe)
- 2.
- Objekto el tiu metalo: jen estas forna fero (fajrostango)! vi povas ja komenci rompi la spegulojn FK ; hufofero; diru, kiam vi bezonos la tenilon! kaj la hakferon VRA .
ferepoko1.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 41
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 4:22
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 23:7
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 107:10
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 4:22
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 23:7
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 107:10
- afrikanse:
- yster
- albane:
- hekuri
- amhare:
- ብረት
- angle:
- iron
- arabe:
- حديد
- armene:
- երկաթ
- azerbajĝane:
- dəmir
- beloruse:
- жалеза
- bengale:
- লোহা
- birme:
- သံ
- bosne:
- željeza
- bretone:
- houarn
- bulgare:
- желязо
- ĉeĥe:
- železo, železo zn. Fe
- ĉine:
- 鐡 [tiě]
- dane:
- jern
- estone:
- raud
- eŭske:
- burdina
- filipine:
- bakal
- france:
- fer (métal) forĝu ~on dum ĝi estas varmega: il faut battre le fer quand il est chaud.
- galege:
- ferro
- germane:
- Eisen forĝu ~on dum ĝi estas varmega: man muss das Eisen schmieden, solange es heiß ist.
- guĝarate:
- લોખંડ
- haitie:
- fè
- haŭse:
- baƙin ƙarfe
- hinde:
- लोहा
- hispane:
- hierro
- hungare:
- vas forĝu ~on dum ĝi estas varmega: addig üsd a vasat, amíg meleg.
- igbe:
- ígwè
- indonezie:
- besi
- irlande:
- iarann
- islande:
- járn
- itale:
- ferro
- japane:
- 鉄 [くろがね]
- jave:
- wesi
- jide:
- פּרעסן
- kanare:
- ಕಬ್ಬಿಣದ
- kartvele:
- რკინის
- kazaĥe:
- темір
- kimre:
- haearn
- kirgize:
- темир
- kmere:
- ជាតិដែក
- koree:
- 철
- korsike:
- ferru
- kose:
- intsimbi
- kroate:
- željezo
- kurde:
- hesin
- latine:
- ferrum
- latve:
- dzelzs
- laŭe:
- ທາດເຫຼັກ
- litove:
- geležies
- makedone:
- железо
- malagase:
- vy
- malaje:
- besi
- malajalame:
- ഇരുമ്പ്
- malte:
- ħadid
- maorie:
- rino
- marate:
- लोखंड
- monge:
- hlau
- mongole:
- төмрийн
- nederlande:
- ijzer forĝu ~on dum ĝi estas varmega: men moet het ijzer smeden wanneer het heet is.
- nepale:
- फलाम
- njanĝe:
- chitsulo
- okcidentfrise:
- izer
- panĝabe:
- ਲੋਹੇ
- paŝtue:
- د اوسپنې
- pole:
- żelazo
- portugale:
- ferro
- ruande:
- icyuma
- ruse:
- железо
- samoe:
- uʻamea
- sinde:
- لوھ
- sinhale:
- යකඩ
- skotgaele:
- iarann
- slovake:
- železo (Fe)
- slovene:
- likalnik
- somale:
- birta
- ŝone:
- simbi
- sote:
- tsepe
- sunde:
- beusi
- svahile:
- chuma
- svede:
- järn
- taĝike:
- оҳан
- taje:
- เหล็ก
- tamile:
- இரும்பு
- tatare:
- тимер
- telugue:
- ఇనుము
- tibete:
- ལྕགས་
- ukraine:
- аліза
- urdue:
- لوہے
- uzbeke:
- temir
- vjetname:
- sắt
- volapuke:
- lel
- zulue:
- nensimbi
fera
- 1.
- De fero, el fero: sur la kameno inter du potoj staras fera kaldrono [5]; [la] fenestroj havis ferajn kradojn [6]; fera forno [7]; fera jugo [8]; fera lito [9]; per fera objekto li batis lin [10]; ekscitaj trumpetsignaloj, peza kraketo de centpieda marŝo, fera tintado MkM .
- 2.
- (figure) Senceda, severa, neindulga: la fera volo de la juna virino KPr ; dek ok jarojn li kun fera energio iradis al sia alta celo FK ; se nin ne gvidus fera konstanteco, nia lingvo jam de longe ne ekzistus [11]; levi la manon por fera ĵuro [12]; Al la amiko saĝe elektita // Kunforĝu vin en fera fideleco Hamlet ; mi pekis kontraŭ unu el la feraj principoj de ĵurnalismo: neniam asertu ke io okazis antaŭ ol ĝi vere okazis! [13]; (frazaĵo) teni iun per fera mano PrV (butonumi, kondukilo).
5.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 25
6. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Sesope oni trairas la tutan mondon
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 4:20
8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 28:48
9. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 3:11
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 35:16
11. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Kvara Kongreso Esperantista en Dresden en la 17a de aŭgusto 1908
12. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Kvina
13. Stefan Maul: Estimataj gelegantoj,, Monato, 2001/02, p. 3
6. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Sesope oni trairas la tutan mondon
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 4:20
8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 28:48
9. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 3:11
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 35:16
11. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Kvara Kongreso Esperantista en Dresden en la 17a de aŭgusto 1908
12. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Kvina
13. Stefan Maul: Estimataj gelegantoj,, Monato, 2001/02, p. 3
- angle:
- iron
- beloruse:
- жалезны
- bretone:
- dir (db. an dud), divrall (db. an dud), strizh (db. an dud) 1. -houarn, en houarn
- bulgare:
- 1. железен
- ĉeĥe:
- železný
- ĉine:
- 鐵甲艦 [tiějiǎjiàn]
- france:
- de fer, énergique, implacable, strict, vigoureux teni iun per ~a mano: diriger qn d'une main de fer.
- germane:
- eisern teni iun per ~a mano: mit eiserner Hand regieren.
- hispane:
- de hierro
- hungare:
- 1. vas-, vasból való 2. vas-
- japane:
- 鉄の [てつの], 鉄製の [てつせいの], 強固な [きょうこな], 厳格な [げんかくな], 厳しい [きびしい]
- nederlande:
- 1. ijzer- 2. ijzersterk
- pole:
- 1. żelazny 2. żelazny (np. o dyscyplinie), twardy (np. o prawie, wychowaniu), nieugięty (np. o czyjejś woli), anielski (o cierpliwości)
- ruse:
- железный
- slovake:
- železný
- ukraine:
- залізний
- volapuke:
- lelik
fereca, ferhava
- Enhavanta ferajn substancojn: fereca tero, akvo; [domo el] kunmetitaj sabloŝtonblokoj, sen ferhavaj materialoj kiel najloj [14].
- beloruse:
- жалезісты
- bretone:
- houarnek
- ĉeĥe:
- obsahující železo, železitý
- ĉine:
- 鐵質 [tiězhí], 鐵質 [tiězhí]
- france:
- ferreux, ferrugineux
- germane:
- eisenhaltig
- hispane:
- ferruginoso
- hungare:
- vasas, vastartalmú
- japane:
- 鉄のような [てつのような]
- nederlande:
- ijzerhoudend
- pole:
- żelazisty
- ruse:
- железистый
- slovake:
- železitý, železnatý
feraĵo
- beloruse:
- жалязяка
- bretone:
- houarn (traezenn), houarnaj
- ĉine:
- 鐵製品 [tiězhìpǐn], 鐵器 [tiěqì]
- france:
- fer (objet en fer)
- germane:
- Eisen(ware) ~aĵbutiko: Eisenwarenladen.
- hispane:
- forja, herraje
- hungare:
- vas (tárgy)
- japane:
- 鉄製品 [てつせいしな], 鉄器 [てっき]
- nederlande:
- ijzerwerk
- pole:
- element żelazny
- ruse:
- железка, железяка
- ukraine:
- виріб/річ із заліза, брухт
feraĵisto
- Metiisto, kiu faras aŭ vendas ferajn objektojn: oni dungis ŝtonhakistojn kaj ĉarpentistojn, […] ankaŭ feraĵistojn kaj kupraĵistojn, por ripari la domon [15]; tiu kuirilo apartenas al Londona akcia kompanio […], mi vidis ĝin en fenestro de feraĵisto KrM .
15.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 24:12
- beloruse:
- мэталіст, гандляр мэталёвымі вырабамі
- bretone:
- houarnajer
- france:
- ferrailleur
- germane:
- Eisenhändler
- hispane:
- chatarrero
- hungare:
- vaskereskedő, kovács
- japane:
- 鉄器職人 [てっきしょくにん], 金物屋 [かなものや]
- nederlande:
- ijzerhandelaar
- pole:
- złomownik, żeleźnik
- ukraine:
- продавець залізних виробів
hufofero
- Arkforma plata ferpeco, kiun oni najlas al la piedoj de ĉevaloj kaj muloj por eviti difektiĝon de la hufoj: la forĝisto […] deŝiris de la […] ĉevalo la kvar hufoferojn kaj alnajlis kvar novajn [16]; la fama Labirinto […] havis formon de grandega hufofero [17]; ĉiutage, dum kvin monatoj, li vojaĝis 60 km, kaj tri fojojn necesis hufferi la ĉevalojn [18].
16.
Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Tri fratoj
17. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉap. 7
18. last: Rajde ĉirkaŭ la maro, Monato, 2013/01, p. 13
17. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉap. 7
18. last: Rajde ĉirkaŭ la maro, Monato, 2013/01, p. 13
- beloruse:
- падкова huf~i: падкаваць.
- bretone:
- houarn-marc'h huf~i: houarnañ (ur marc'h).
- ĉeĥe:
- podkova huf~i: okovat.
- ĉine:
- 鐵掌 [tiězhǎng], 馬掌 [mǎzhǎng], 馬蹄鐵 [mǎtítiě]
- france:
- fer à cheval huf~i: ferrer (un cheval).
- germane:
- Hufeisen huf~i: beschlagen (Pferd).
- greke:
- πέταλο
- hungare:
- patkó huf~i: patkol.
- indonezie:
- kasut besi, ladam, sepatu kuda, tapal kuda
- itale:
- ferro di cavallo huf~i: ferrare (di cavallo o sim.).
- nederlande:
- hoefijzer huf~i: beslaan (paard).
- pole:
- podkowa huf~i: podkuwać.
- portugale:
- ferradura huf~i: ferrar (um cavalo).
- ruse:
- подкова huf~i: подковать.
- slovake:
- podkova huf~i: podkovať.