*fajr/o

*fajro

1.
FIZ Fenomeno konsistanta en brulkonsumado de diversaj substancoj, kun produktado de lumo kaj varmo: fari (ekbruligi) fajron Marta ; bloveksciti la fajron Marta ; la ĉirkaŭaĵo […] dezertigita per fajro kaj glavo BdV ; tro akra fajro estas sen daŭro PrV . VD:flamo, ardo
2.
(figure) Entuziasmo, granda fervoro, ardeco: en la fajro de mia kolero [1]; diskuti kun fajro; nun, ‐ ekkriis li kun fajro, ‐ nun mi havas celon en la vivo FK ; ŝi reblovas en li la fajron de l’ venĝemo Ifigenio . VD:ardo, ekzalteco, entuziasmo, febro2, fervoro, flamo2, pasio, varmo, vervo, vigleco. VD:inciti.
1. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 38:19
afrikanse:
 vuur
albane:
 zjarri
amhare:
 እሳት
angle:
1. fire 2. ardor, enthusiasm, fervor
arabe:
 النار
armene:
 կրակ
azerbajĝane:
 yanğın
beloruse:
 агонь
bengale:
 আগুন
birme:
 မီး
bosne:
 požara
bretone:
1. tan 2. entan, birvidigezh, gred
bulgare:
 огън
ĉeĥe:
 oheň
ĉine:
 火 [huǒ]
dane:
 brand
estone:
 tulekahju
eŭske:
 sua
filipine:
 sunog
france:
 feu
galege:
 lume
germane:
 Feuer
guĝarate:
 આગ
haitie:
 dife
haŭse:
 wuta
hinde:
 आग
hispane:
 fuego
hungare:
 tűz
igbe:
 ọkụ
indonezie:
 api
irlande:
 dóiteáin
islande:
 eldur
japane:
1. 火 [ひ]
jave:
 geni
jide:
 פייַער
jorube:
 ina
kanare:
 ಬೆಂಕಿ
kartvele:
 ცეცხლის
katalune:
 foc 1. foc 2. entusiasme, passió, enardiment
kazaĥe:
 от
kimre:
 tân
kirgize:
 от
kmere:
 ភ្លើង
koree:
 화재
korsike:
 lu focu
kose:
 umlilo
kroate:
 vatra
kurde:
 agir
latine:
 ignis
latve:
 ugunsgrēks
laŭe:
 ໄຟ
litove:
 gaisro
makedone:
 оган
malagase:
 afo
malaje:
 api
malajalame:
 തീ
malte:
 nar
maorie:
 te ahi
marate:
 आग
monge:
 hluav taws
mongole:
 гал түймэр
nederlande:
 vuur
nepale:
 आगो
njanĝe:
 moto
okcidentfrise:
 fjoer
panĝabe:
 ਨੂੰ ਅੱਗ
paŝtue:
 د اور
pole:
1. ogień 2. ogień, zapał
portugale:
1. fogo, lume 2. fogo, entusiasmo
ruande:
 umuriro
ruse:
 огонь
samoe:
 afi
sinde:
 باهه
sinhale:
 ගිනි
skotgaele:
 teine
slovake:
 oheň
slovene:
 požar
somale:
 dab
ŝone:
 moto
sote:
 mollo
sunde:
 seuneu
svahile:
 moto
svede:
 eld
taĝike:
 оташ
taje:
 ไฟไหม้
tamile:
 தீ
tatare:
 ут
telugue:
 అగ్ని
tibete:
1. མེ་
tokipone:
1. seli
turke:
 ateş
ukraine:
 вогонь
urdue:
 آگ
uzbeke:
 yong’in
vjetname:
 lửa
volapuke:
1. fil
zulue:
 umlilo

fajra

De fajro, simila al fajro, havanta econ de fajro: fajra flamo [2]; antaŭ la trono brulis sep fajraj torĉoj [3]; (figure) fajra kolero [4]; (figure) fajraj kisoj [5]; (figure) ŝi ne rimarkis liajn fajrajn mallumajn okulojn [6]; (figure) nigraj fajraj ĉevaloj blekis en la stalo [7].
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 15:17
3. La Nova Testamento, Apokalipso 4:5
4. La Nova Testamento, Hebreoj 10:27
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝtono de la saĝuloj
6. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, La vento rakontas pri Valdemaro Doe kaj pri liaj filinoj
angle:
 burning, fiery
beloruse:
 вогненны, агністы, палымяны
bretone:
 entanet
ĉeĥe:
 ohnivý
france:
 de feu, fougueux, igné, enflammé (passionné)
hispane:
 fogoso
hungare:
 tüzes
indonezie:
 berapi
katalune:
 igni, de foc, ardent, incandescent
nederlande:
 vurig, brandend
pole:
 ognisty
ruse:
 огненный
slovake:
 ohňový
turke:
 ateşli
ukraine:
 вогненний, вогняний

fajre

En fajra maniero: fajre ruĝaj floroj IK ; (figure) fajre ami, paroli; fajre brulis liaj ĉirkaŭprenoj / forte batis koro ĉe la koro [8].
8. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Tria
angle:
 fierily, burningly, with fire
beloruse:
 палымяна
bretone:
 gant entan, gant birvidigezh, gant gred
ĉeĥe:
 ohnivě
france:
 avec feu, avec fougue, fougueusement, passionnément
germane:
 feurig
hungare:
 tüzesen
katalune:
 apassionadament, ardentment
nederlande:
 vurig
pole:
 ogniście
ruse:
 пламенно
slovake:
 ohnivo
turke:
 ateşle, tutkuyla

fajri

(ntr)
Bruli kun aŭ kiel fajro: vespere, la 1-an de julio 1915, la ĉielo ruĝe fajris ĉirkaŭ Varsovio VivZam ; (figure) kolero fajras en okuloj […] VivZam .
angle:
 burn, flame
beloruse:
 гарэць
bretone:
 flammañ, flammenniñ, flamminañ
ĉeĥe:
 fajrovat, hořet, plát
france:
 flamber
hispane:
 arder
hungare:
 ég, tüzel (ég)
katalune:
 cremar
nederlande:
 branden, vuren
pole:
 płonąć, gorzeć (przest.), palić się
ruse:
 гореть, пламенеть
slovake:
 horieť
turke:
 alev

*fajrero

FIZ Arda parteto elĵetita de brulanta korpo, produktata de du kunfrotaj malmolaj korpoj, aŭ eligata de elektrumita korpo: unu fajrero estas sufiĉa, por eksplodigi pulvon [9]. apenaŭ li ekbatis […] kaj la fajreroj ekflugis el la fajrilo [10]; la ŝtalo ekfrapis la fajroŝtonon tiel, ke fajreroj ekŝprucis [11]; la lumo de la suno estingiĝis kiel lasta fajrero de brulanta papero [12]; brilanta, fajreranta stelo [13]; (figure) fajrerantaj okuloj BdV ; (figure) sur la fundo de lia timo vekiĝis fajrero de naiva espero [14]. SIN:sparkoVD:elektra fajrero
9. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 41
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fajrilo
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fluganta kofro
12. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Sovaĝaj cignoj
13. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
14. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XIV
angle:
 spark
beloruse:
 іскра
bretone:
 elf, fulenn (tan)
ĉeĥe:
 jiskra z ohně
ĉine:
 火星 [huǒxīng], 火星儿, tr. 火星兒 [huǒxīngr], 星火 [xīnghuǒ], 火花 [huǒhuā]
france:
 étincelle
germane:
 Funke
hispane:
 chispa
hungare:
 szikra
japane:
 火花 [ひばな]
katalune:
 espurna, guspira
nederlande:
 vonk, sprank, genster
pole:
 iskra, skra
ruse:
 искра
slovake:
 iskra
turke:
 kıvılcım
ukraine:
 іскра

fajrigi

(tr)
Ekbruligi: (figure) koncepto de unuetna ŝtato […] fajrigis Balkanion en la lastaj 200 jaroj [15]; (figure) certe ĉio, kion oni rakontis estis nur fabelo, kiu fajrigis la imagojn [16].
15. Monato, Hektor Alos i Font: Serioze revizii la historion, 2007
16. J. Modest: La ikono, Monato, 2001:12, p. 23a
angle:
 ignite, set alight, set on fire
beloruse:
 запальваць
bretone:
 tanañ, entanañ, c'hwezhañ (an tan)
ĉeĥe:
 zapálit
france:
 allumer (mettre le feu à), mettre le feu (à)
germane:
 anzünden, entzünden, entflammen, entfachen
hispane:
 darle fuego a
hungare:
 lángra lobbant, meggyújt
katalune:
 encendre, inflamar, calar foc, incendiar
nederlande:
 aansteken, aanmaken, doen ontbranden, in brand steken, ontsteken
pole:
 rozpalać, zapalać
portugale:
 atear (fogo), acender (o fogo), tacar (fogo)
ruse:
 зажигать, зажечь
slovake:
 zapáliť
turke:
 ateş yakmak

fajrilo

Malgranda ilo por produkti fajrerojn per frotado de silikŝtono kaj ŝtalpeco, aŭ per alia procedo: troviĝas ankoraŭ peceto da meĉo en la fajrilo [17]; el sia poŝo prenis fajrilon 23-jaraĝa studento kaj ekbruligis la dokumenton [18]; li prenas la fajrilon kaj bruligas la cigaredon [19].
17. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fajrilo
18. Monato, last/pg: Fajra afero, 2006
19. Monato, Lode Van de Velde: Splito, 2013
angle:
 lighter
beloruse:
 запальніца
bretone:
 direnn
ĉeĥe:
 křesadlo, zapalovač
france:
 briquet
germane:
 Feuerzeug
hispane:
 encendedor
hungare:
 tűzszerszám, öngyújtó
indonezie:
 korek api
katalune:
 encenedor, mistera
nederlande:
 aansteker, vuurmaker
pole:
 krzesiwo
portugale:
 isqueiro
ruse:
 кресало, зажигалка
slovake:
 zapaľovač
tibete:
 མེ་སྤར་ཡག་

fajrobirdo

1.
MIT Folklora birdo de fora lando, simila al pavo kun fajraj plumoj, la celo de la aventuroj en fabeloj; la plumoj de la fajrobirdo kaj la fajrobirdo mem posedas magian forton: Djagilev kaj komponisto Igor Stravinskij kombinis siajn talentojn por konduki rusan folkloron al vivo en „La Fajrobirdo“ kaj „Petruŝka“ [20]; Paleĥ estas la hejmlando de fabela fajrobirdo, kiu pavas sur la blazono kaj flago de la urbo, pentrita […] orkolore sur la nigra fono [21].
2.
=fenikso1
20. Historio de baletoVikipedio
21. Ekskurso al Paleĥ
angle:
1. Firebird
ĉeĥe:
 plameňák
france:
1. oiseau de feu
germane:
1. Feuervogel
indonezie:
2. funiks
katalune:
1. ocell de foc 2. fènix
nederlande:
 vuurvogel
pole:
1. żar-ptak
ruse:
1. жар-птица
slovake:
 plameniak
ukraine:
 фенікс

fajrostango

Pikilo por eksciti fajron: mia edzino ekkoleras kaj batas min per fajrostango [22]; per la fajrostango li malfermis la glitpordeton kaj bruligis truon en la fundo [23].
22. Rakontoj pri Afanti
23. La profitulo - Nescio
angle:
 poker
beloruse:
 качарга
ĉeĥe:
 pohrabáč
france:
 tisonnier
germane:
 Schürhaken
hungare:
 piszkafa, piszkavas
katalune:
 atiador
nederlande:
 pook
pole:
 pogrzebacz
ruse:
 кочерга
slovake:
 kutáč
ukraine:
 коцюба, кочерга

fajrejo

Loko, en kiu fajro brulas: oni povis flarsenti, kiaj manĝaĵoj estas pretigitaj sur ĉiu fajrejo en la urbo [24]; [ili] staris plej proksime de la fajrejo [25]; ŝi sidis senmove kontraŭ la estingiĝanta fajrejo kaj meditis Marta .
24. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Paŝtisto de porkoj
25. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
angle:
 fireplace, hearth
beloruse:
 ачаг, гарно
bretone:
 oaled
ĉeĥe:
 místo kde se topí, ohniště
france:
 cheminée (foyer), foyer (cheminée)
germane:
 Feuerstelle
hungare:
 tűzhely
katalune:
 fogar, llar, xemeneia
nederlande:
 haard, vuurplaats, vuurhaard
pole:
 palenisko
ruse:
 очаг
slovake:
 ohnisko
svede:
 eldstad
tibete:
 མེ་གཏོང་ས་
turke:
 şömine
ukraine:
 вогнище, домашнє вогнище

fajrujo

Parto de forno aŭ kameno destinita por enteni la fajron: la brulofero restu sur la fajrujo sur la altaro dum tuta nokto [26]; preni fajron de la fajrujo [27]; vespere ĉe la fajrujo oni rakontis fabelojn [28]; ŝi ne havis liton, sed devis kuŝiĝi apud la fajrujo en la cindro [29].
26. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 6:9
27. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 30:14
28. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Fabelo pri iu, kiu migris por ekkoni timon
29. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Cindrulino
angle:
 firebox, brazier, grate
beloruse:
 ачаг, гарно
bretone:
 oaled
ĉeĥe:
 kovář.výheň, ohniště
france:
 foyer (âtre), âtre
germane:
 Feuermulde, Ofenloch
hungare:
 tűztér
katalune:
 fogar
nederlande:
 haard
pole:
 palenisko
ruse:
 очаг
slovake:
 kozub, krb
ukraine:
 кухонна піч, кабиця, черінь

fajraĵo

Arta fajro, konsistanta el raketoj kaj petardoj, kiujn oni ekbruligas en festoj: li aĉetis raketojn, krakpizojn kaj plej diversajn fajraĵojn [30]; [iliaj] floraĵoj brilis en la klara sunlumo kvazaŭ vera multkolora fajraĵo [31]; fajraĵisto; (figure) la norda brilo flamis super la glacimontoj de la nordo, tio estis fajraĵo, kiun neniu povus imiti [32]. SIN:artfajraĵo, piroteknikaĵo
30. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fluganta kofro
31. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Folio el la ĉielo
32. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ĝardeno de la paradizo
angle:
 fireworks
beloruse:
 фаервэрк ~aĵisto: піратэхнік.
bretone:
 tan-arvest
france:
 feu d'artifice ~aĵisto: artificier (pyrotechnicien).
germane:
 Feuerwerk ~aĵisto: Feuerwerker.
hispane:
 fuegos artificiales
hungare:
 tűzijáték ~aĵisto: tűzszerész.
indonezie:
 kembang api
japane:
 花火 [はなび]
katalune:
 focs d'artifici ~aĵisto: pirotècnic.
nederlande:
 vuurwerk ~aĵisto: vuurwerkmaker.
pole:
 fajerwerk, sztuczne ognie
ruse:
 фейерверк ~aĵisto: пиротехник.
turke:
 havai fişek
ukraine:
 феєрверк

artfajraĵo

Fajraĵo: de sur la apuda monto oni pafu raketojn kaj aliajn artfajraĵojn por ne damaĝi en la riveron [33]; en majo kaj junio okazas artfajraĵa konkurso [34].
33. Monato, Karlo Juhász: Ŝtormo post ŝtormo, 2006
34. Monato, Miroslav Hruška: Brno, 2013
angle:
 fireworks
beloruse:
 фаервэрк
bretone:
 tan-arvest
france:
 feu d'artifice
germane:
 Feuerwerk
hebree:
 זיקוקין
hispane:
 fuegos artificiales
hungare:
 tűzijáték
indonezie:
 kembang api
katalune:
 focs d'artifici
nederlande:
 vuurwerk
pole:
 fajerwerk, sztuczne ognie
ruse:
 фейерверк

bengala fajro

Fajraĵo en formo de bastoneto, kiu forbrulas kun tre hela, ofte kolora lumo kaj fumo: en la spacego eksplodus belega bengala fajro FK ; poste per bengala fajro / ludis li en dom' el pajlo [35]; bengalfajraĵo ĵetita apud la itala golulo [36].
35. R. Rossetti: Infanrimaĵoj, La Nica Literatura Revuo, 1955-09 ĝis 10 (1/1), p. 19a
36. Monato, Roberto Pigro: Futbalejo aŭ ĉu batalejo?, 2011
angle:
 blue light, bengal light, bengal fire
france:
 feu de bengale
germane:
 Bengalisches Feuer
hebree:
 זיקוקים
nederlande:
 Bengaals vuur, stadionfakkel

lignofajro

Fajro farita el ardantaj ŝtipoj, lignopecoj, branĉoj kaj similaj: gardistoj, sidantaj la tutan tagon ĉe la lignofajro [37]; ili vidis sub si multajn lignofajrojn [38].
37. Monato, Lena Karpunina: Tiu tago, 2004
38. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Vidanta Mano
angle:
 campfire, wood fire, bonfire
ĉeĥe:
 hranice, oheň, táborák
germane:
 Holzfeuer
hispane:
 hoguera, fogata
indonezie:
 api unggun
katalune:
 foguera
nederlande:
 kampvuur, houtvuur
ruse:
 костёр
slovake:
 hranica, oheň, táborák
ukraine:
 вогнище, ватра

administraj notoj

pri ~ero : 
      Vidu administran noton sub „elektr“ pri „elektrumi“.
      Cetere
      „elektra fajrero“ pli bone kuŝus ĉi tie ol sub „elektr“.
      [MB]