*fajr/o

*fajro

1.
FIZ Fenomeno konsistanta en brulkonsumado de diversaj substancoj, kun produktado de lumo kaj varmo: fari (ekbruligi) fajron Marta ; bloveksciti la fajron Marta ; la ĉirkaŭaĵo […] dezertigita per fajro kaj glavo BdV ; tro akra fajro estas sen daŭro PrV . VD:flamo, ardo
2.
(figure) Entuziasmo, granda fervoro, ardeco: en la fajro de mia kolero [1]; diskuti kun fajro; nun, ‐ ekkriis li kun fajro, ‐ nun mi havas celon en la vivo FK ; ŝi reblovas en li la fajron de l’ venĝemo Ifigenio . VD:ardo, ekzalteco, entuziasmo, febro2, fervoro, flamo2, pasio, varmo, vervo, vigleco. VD:inciti.
1. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 38:19
afrikanse:
vuur
albane:
zjarri
amhare:
እሳት
angle:
1. fire 2. ardor, enthusiasm, fervor
arabe:
النار
armene:
կրակ
azerbajĝane:
yanğın
beloruse:
агонь
bengale:
আগুন
birme:
မီး
bretone:
1. tan 2. entan, birvidigezh, gred
bulgare:
огън
ĉeĥe:
oheň
ĉine:
火 [huǒ]
dane:
brand
estone:
tulekahju
eŭske:
sua
filipine:
sunog
france:
feu
galege:
lume
germane:
Feuer
guĝarate:
આગ
haŭse:
wuta
hinde:
आग
hispane:
fuego
hungare:
tűz
indonezie:
api
irlande:
dóiteáin
islande:
eldur
japane:
1. 火 [ひ]
jave:
geni
jide:
פייַער
jorube:
ina
kanare:
ಬೆಂಕಿ
kartvele:
ცეცხლის
katalune:
foc 1. foc 2. entusiasme, passió, enardiment
kazaĥe:
от
kimre:
tân
kirgize:
от
kmere:
ភ្លើង
koree:
화재
korsike:
lu focu
kose:
umlilo
kroate:
vatra
kurde:
agir
latine:
ignis
latve:
ugunsgrēks
laŭe:
ໄຟ
litove:
gaisro
makedone:
оган
malagase:
afo
malaje:
api
malajalame:
തീ
malte:
nar
maorie:
te ahi
marate:
आग
mongole:
гал түймэр
nederlande:
vuur
nepale:
आगो
okcidentfrise:
fjoer
panĝabe:
ਨੂੰ ਅੱਗ
paŝtue:
د اور
pole:
1. ogień 2. ogień, zapał
portugale:
1. fogo, lume 2. fogo, entusiasmo
ruande:
umuriro
ruse:
огонь
samoe:
afi
sinde:
باهه
sinhale:
ගිනි
skotgaele:
teine
slovake:
oheň
slovene:
požar
somale:
dab
ŝone:
moto
sote:
mollo
sunde:
seuneu
svahile:
moto
svede:
eld
taĝike:
оташ
taje:
ไฟไหม้
tamile:
தீ
tatare:
ут
telugue:
అగ్ని
tibete:
1. མེ་
tokipone:
1. seli
turke:
ateş
ukraine:
вогонь
urdue:
آگ
uzbeke:
yong’in
vjetname:
lửa
volapuke:
1. fil
zulue:
umlilo

fajra

De fajro, simila al fajro, havanta econ de fajro: fajra flamo [2]; antaŭ la trono brulis sep fajraj torĉoj [3]; (figure) fajra kolero [4]; (figure) fajraj kisoj [5]; (figure) ŝi ne rimarkis liajn fajrajn mallumajn okulojn [6]; (figure) nigraj fajraj ĉevaloj blekis en la stalo [7].
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 15:17
3. La Nova Testamento, Apokalipso 4:5
4. La Nova Testamento, Hebreoj 10:27
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝtono de la saĝuloj
6. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, La vento rakontas pri Valdemaro Doe kaj pri liaj filinoj
angle:
burning, fiery
beloruse:
вогненны, агністы, палымяны
bretone:
entanet
ĉeĥe:
ohnivý
france:
de feu, fougueux, igné, enflammé (passionné)
hispane:
fogoso
hungare:
tüzes
indonezie:
berapi
katalune:
igni, de foc, ardent, incandescent
nederlande:
vurig
pole:
ognisty
ruse:
огненный
slovake:
ohňový
turke:
ateşli

fajre

En fajra maniero: fajre ruĝaj floroj IK ; (figure) fajre ami, paroli; fajre brulis liaj ĉirkaŭprenoj / forte batis koro ĉe la koro [8].
8. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Tria
beloruse:
палымяна
bretone:
gant entan, gant birvidigezh, gant gred
ĉeĥe:
ohnivě
france:
avec feu, avec fougue, fougueusement, passionnément
germane:
feurig
hungare:
tüzesen
katalune:
apassionadament, ardentment
nederlande:
vurig
pole:
ogniście
ruse:
пламенно
slovake:
ohnivo
turke:
ateşle, tutkuyla

fajri

(ntr)
Bruli kun aŭ kiel fajro: vespere, la 1-an de julio 1915, la ĉielo ruĝe fajris ĉirkaŭ Varsovio VivZam ; (figure) kolero fajras en okuloj […] VivZam .
angle:
burn, flame
beloruse:
гарэць
bretone:
flammañ, flammenniñ, flamminañ
ĉeĥe:
fajrovat, hořet, plát
france:
flamber
hispane:
arder
hungare:
ég, tüzel (ég)
katalune:
cremar
nederlande:
aansteken, flamberen
pole:
płonąć, gorzeć (przest.), palić się
ruse:
гореть, пламенеть
slovake:
horieť
turke:
alev

*fajrero

FIZ Arda parteto elĵetita de brulanta korpo, produktata de du kunfrotaj malmolaj korpoj, aŭ eligata de elektrumita korpo: unu fajrero estas sufiĉa, por eksplodigi pulvon [9]. apenaŭ li ekbatis […] kaj la fajreroj ekflugis el la fajrilo [10]; la ŝtalo ekfrapis la fajroŝtonon tiel, ke fajreroj ekŝprucis [11]; la lumo de la suno estingiĝis kiel lasta fajrero de brulanta papero [12]; brilanta, fajreranta stelo [13]; (figure) fajrerantaj okuloj BdV ; (figure) sur la fundo de lia timo vekiĝis fajrero de naiva espero [14]. SIN:sparkoVD:elektra fajrero
9. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 41
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fajrilo
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fluganta kofro
12. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Sovaĝaj cignoj
13. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
14. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XIV
angle:
spark
beloruse:
іскра
bretone:
elf, fulenn (tan)
ĉeĥe:
jiskra z ohně
ĉine:
火星 [huǒxīng], 火星儿, tr. 火星兒 [huǒxīngr], 星火 [xīnghuǒ], 火花 [huǒhuā]
france:
étincelle
germane:
Funke
hispane:
chispa
hungare:
szikra
japane:
火花 [ひばな]
katalune:
espurna, guspira
nederlande:
vonk
pole:
iskra, skra
ruse:
искра
slovake:
iskra
turke:
kıvılcım

fajrigi

(tr)
Ekbruligi: (figure) koncepto de unuetna ŝtato […] fajrigis Balkanion en la lastaj 200 jaroj [15]; (figure) certe ĉio, kion oni rakontis estis nur fabelo, kiu fajrigis la imagojn [16].
15. Monato, Hektor Alos i Font: Serioze revizii la historion, 2007
16. J. Modest: La ikono, Monato, 2001:12, p. 23a
beloruse:
запальваць
bretone:
tanañ, entanañ, c'hwezhañ (an tan)
ĉeĥe:
zapálit
france:
allumer (mettre le feu à), mettre le feu (à)
germane:
anzünden, entzünden, entflammen, entfachen
hispane:
darle fuego a
hungare:
lángra lobbant, meggyújt
katalune:
encendre, inflamar, calar foc, incendiar
nederlande:
aansteken
pole:
rozpalać, zapalać
portugale:
atear (fogo), acender (o fogo), tacar (fogo)
ruse:
зажигать, зажечь
slovake:
zapáliť
turke:
ateş yakmak

fajrilo

Malgranda ilo por produkti fajrerojn per frotado de silikŝtono kaj ŝtalpeco, aŭ per alia procedo: troviĝas ankoraŭ peceto da meĉo en la fajrilo [17]; el sia poŝo prenis fajrilon 23-jaraĝa studento kaj ekbruligis la dokumenton [18]; li prenas la fajrilon kaj bruligas la cigaredon [19].
17. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fajrilo
18. Monato, last/pg: Fajra afero, 2006
19. Monato, Lode Van de Velde: Splito, 2013
angle:
lighter
beloruse:
запальніца
bretone:
direnn
ĉeĥe:
křesadlo, zapalovač
france:
briquet
germane:
Feuerzeug
hispane:
encendedor
hungare:
tűzszerszám, öngyújtó
indonezie:
korek api
katalune:
encenedor, mistera
nederlande:
aansteker
pole:
krzesiwo
portugale:
isqueiro
ruse:
кресало, зажигалка
slovake:
zapaľovač
tibete:
མེ་སྤར་ཡག་

fajrobirdo

1.
MIT Folklora birdo de fora lando, simila al pavo kun fajraj plumoj, la celo de la aventuroj en fabeloj; la plumoj de la fajrobirdo kaj la fajrobirdo mem posedas magian forton: Djagilev kaj komponisto Igor Stravinskij kombinis siajn talentojn por konduki rusan folkloron al vivo en „La Fajrobirdo“ kaj „Petruŝka“ [20]; Paleĥ estas la hejmlando de fabela fajrobirdo, kiu pavas sur la blazono kaj flago de la urbo, pentrita […] orkolore sur la nigra fono [21].
2.
=fenikso1
20. Historio de baletoVikipedio
21. Ekskurso al Paleĥ
angle:
1. Firebird
ĉeĥe:
plameňák
france:
1. oiseau de feu
germane:
1. Feuervogel
indonezie:
2. funiks
katalune:
1. ocell de foc 2. fènix
pole:
1. żar-ptak
ruse:
1. жар-птица
slovake:
plameniak

fajrostango

Pikilo por eksciti fajron: mia edzino ekkoleras kaj batas min per fajrostango [22]; per la fajrostango li malfermis la glitpordeton kaj bruligis truon en la fundo [23].
22. Rakontoj pri Afanti
23. La profitulo - Nescio
angle:
poker
beloruse:
качарга
ĉeĥe:
pohrabáč
france:
tisonnier
germane:
Schürhaken
hungare:
piszkafa, piszkavas
katalune:
atiador
nederlande:
pook
pole:
pogrzebacz
ruse:
кочерга
slovake:
kutáč

fajroprenilo

Dubraka ilo por preni brulantan materion: la fajroŝovelilo kaj la fajroprenilo [24]; la mastrino kriis kaj penis frapi ĝin per la fajroprenilo [25].
24. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Vojkamarado
25. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malbela anasido
angle:
fire tongs
ĉeĥe:
kleště na žhavé dřevo v krbu
france:
pince à feu
germane:
Feuerzange
hungare:
tűzfogó
katalune:
molls, tenalles
nederlande:
vuurtang
pole:
szczypce do węgli
ruse:
щипцы для углей
slovake:
pahrebový štipec
turke:
maşa

fajrejo

Loko, en kiu fajro brulas: oni povis flarsenti, kiaj manĝaĵoj estas pretigitaj sur ĉiu fajrejo en la urbo [26]; [ili] staris plej proksime de la fajrejo [27]; ŝi sidis senmove kontraŭ la estingiĝanta fajrejo kaj meditis Marta .
26. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Paŝtisto de porkoj
27. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
angle:
fireplace, hearth
beloruse:
ачаг, гарно
bretone:
oaled
ĉeĥe:
místo kde se topí, ohniště
france:
cheminée (foyer), foyer (cheminée)
germane:
Feuerstelle
hungare:
tűzhely
katalune:
fogar, llar, xemeneia
nederlande:
haard
pole:
palenisko
ruse:
очаг
slovake:
ohnisko
svede:
eldstad
tibete:
མེ་གཏོང་ས་
turke:
şömine

fajrujo

Parto de forno aŭ kameno destinita por enteni la fajron: la brulofero restu sur la fajrujo sur la altaro dum tuta nokto [28]; preni fajron de la fajrujo [29]; vespere ĉe la fajrujo oni rakontis fabelojn [30]; ŝi ne havis liton, sed devis kuŝiĝi apud la fajrujo en la cindro [31].
28. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 6:9
29. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 30:14
30. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Fabelo pri iu, kiu migris por ekkoni timon
31. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Cindrulino
angle:
firebox, brazier, grate
beloruse:
ачаг, гарно
bretone:
oaled
ĉeĥe:
kovář.výheň, ohniště
france:
foyer (âtre), âtre
germane:
Feuermulde, Ofenloch
hungare:
tűztér
katalune:
fogar
pole:
palenisko
ruse:
очаг
slovake:
kozub, krb

fajraĵo

Arta fajro, konsistanta el raketoj kaj petardoj, kiujn oni ekbruligas en festoj: li aĉetis raketojn, krakpizojn kaj plej diversajn fajraĵojn [32]; [iliaj] floraĵoj brilis en la klara sunlumo kvazaŭ vera multkolora fajraĵo [33]; fajraĵisto; (figure) la norda brilo flamis super la glacimontoj de la nordo, tio estis fajraĵo, kiun neniu povus imiti [34]. SIN:artfajraĵo, piroteknikaĵo
32. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fluganta kofro
33. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Folio el la ĉielo
34. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ĝardeno de la paradizo
angle:
fireworks
beloruse:
фаервэрк ~aĵisto: піратэхнік
bretone:
tan-arvest
france:
feu d'artifice ~aĵisto: artificier (pyrotechnicien)
germane:
Feuerwerk ~aĵisto: Feuerwerker
hispane:
fuegos artificiales
hungare:
tűzijáték ~aĵisto: tűzszerész
indonezie:
kembang api
japane:
花火 [はなび]
katalune:
focs d'artifici ~aĵisto: pirotècnic
nederlande:
vuurwerk ~aĵisto: vuurwerkmaker
pole:
fajerwerk, sztuczne ognie
ruse:
фейерверк ~aĵisto: пиротехник
turke:
havai fişek

artfajraĵo

Fajraĵo: de sur la apuda monto oni pafu raketojn kaj aliajn artfajraĵojn por ne damaĝi en la riveron [35]; en majo kaj junio okazas artfajraĵa konkurso [36].
35. Monato, Karlo Juhász: Ŝtormo post ŝtormo, 2006
36. Monato, Miroslav Hruška: Brno, 2013
angle:
fireworks
beloruse:
фаервэрк
bretone:
tan-arvest
france:
feu d'artifice
germane:
Feuerwerk
hebree:
זיקוקין
hispane:
fuegos artificiales
hungare:
tűzijáték
indonezie:
kembang api
katalune:
focs d'artifici
nederlande:
vuurwerk
pole:
fajerwerk, sztuczne ognie
ruse:
фейерверк

bengala fajro

Fajraĵo en formo de bastoneto, kiu forbrulas kun tre hela, ofte kolora lumo kaj fumo: en la spacego eksplodus belega bengala fajro FK ; poste per bengala fajro / ludis li en dom' el pajlo [37]; bengalfajraĵo ĵetita apud la itala golulo [38].
37. R. Rossetti: Infanrimaĵoj, La Nica Literatura Revuo, 1955-09 ĝis 10 (1/1), p. 19a
38. Monato, Roberto Pigro: Futbalejo aŭ ĉu batalejo?, 2011
france:
feu de bengale
germane:
Bengalisches Feuer
hebree:
זיקוקים

lignofajro

Fajro farita el ardantaj ŝtipoj, lignopecoj, branĉoj kaj similaj: gardistoj, sidantaj la tutan tagon ĉe la lignofajro [39]; ili vidis sub si multajn lignofajrojn [40].
39. Monato, Lena Karpunina: Tiu tago, 2004
40. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Vidanta Mano
ĉeĥe:
hranice, oheň, táborák
germane:
Holzfeuer
hispane:
hoguera, fogata
indonezie:
api unggun
katalune:
foguera
ruse:
костёр
slovake:
hranica, oheň, táborák

administraj notoj

pri ~ero : 
      Vidu administran noton sub „elektr“ pri „elektrumi“. Cetere
      „elektra fajrero“ pli bone kuŝus ĉi tie ol sub „elektr“.
      [MB]