*kor/o UV

*koro

1.
ANA Muskola organo kun formo de renversita konuso, kiu estas centro kaj ĉefa aganto de cirkulado de sango: senti batojn ĉe l' koro; la sango alfluas al la koro; io nekonata faris pli rapide bati lian koron FK ; eĉ pinglo povas koron trapikiPrV ; tio premas la koron (pro fizika aŭ morala angoro).
2.
Tiu organo, rigardata kiel sidejo de la sentoj (deziro, ĝojo, sufero): [havi], kiom la koro deziras PrV ; honto rompis mian koron [1]; mi ne povas trompi mian propran koron [2]; [sorto, maljusteco] frakasas la korojn de multo da homaj estaĵoj Marta ; la koro volis disŝiriĝi al ŝi de malĝojo [3]; li inklinigis la koron de ĉiuj viroj [4]; tiu kulpigo vundis la koron VivZam ; ili kolerigos mian koron! [5]; kio iras el koro, venas al koro (konfido naskas konfidon) PrV ; se okulo ne vidas, koro ne acidas PrV ; malŝarĝi la koronZ ; la koro tiras min al via domo, sed la prudento malkonsilas Marta ; mi mem ne scias […], kio tiras al ili mian koron [6]; alpreni ion al la koro Hamlet [7] (tutkore interesiĝi pri io); ami per la tuta koro [8] [9]; petegi per la tuta koro [10]; [obei] per la tuta koro [11] [12] [13]; per via tuta koro vi konvertiĝis al la Eternulo [14]; bedaŭri el la tuta koro iun, ion FK Hamlet ; ĝoji[15] [16], ami [17], ekkrii [18], voki [19] el la tuta koro; koro aroganta, ĝoja, kontenta, malica, malmola, milda, prudenta, saĝa; koro suferanta [20]; feliĉe tuŝita koro Marta ; koro dolorplena Marta ; granda ŝarĝo falis sur lian koron [21]; havi koron (kuraĝon aŭ kompatemon); ĉu vi havas iometon da koro kaj konscienco? Marta homoj sen koro Marta ; havi bonan koron DL Fab2 Fab3 (kompatemon); havi puran koron [22]; koro el oro PrV ; korprema, kortira, korkreviga spektaklo VD:animo, kapo, sentokapablo
3.
Tiu organo, rigardata kiel sidejo de amo, de pasio: belecon taksas ne okulo, sed koroPrV ; edziĝo laŭ koro PrV ; doto koron ne varmigasPrV ; for de l' okuloj, for de la koroPrV .
4.
Centro, ĉefa punkto, kerno3: fermi la Italan Kulturan Instituton en la koro de la urbo estos tre dolora vundo por ĉiu [23]; penetri ĝis la koro de la temoZ ; Parizo estas la koro de FrancujoB
Rim.: Antikva mezurunuo nomiĝas ankaŭ kor'o.
1. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 69:20
2. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro IX
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ii. samuel 19:14
5. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VIII
6. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ĉio sur sian ĝustan lokon!
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Folio el la ĉielo
8. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
9. La Nova Testamento, Marko 12:33
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 119:58
11. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 119:69
12. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 119:34
13. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Reĝoj 23:3
14. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Samuel 7:3
15. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Pupludisto
16. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Cefanja 3:14
17. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa reĝino
18. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malbela anasido
19. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 119:145
20. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 25:20
21. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XV
22. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 73:1
23. Monato, Roberto Pigro: En rubujon, kulturo kaj lingvo de Italio
afrikanse:
hart
albane:
zemra
amhare:
ልብ
angle:
heart
arabe:
قلب
armene:
սիրտ
azerbajĝane:
ürək
beloruse:
сэрца
bengale:
হৃদয়
birme:
နှလုံး
bosne:
srce
bulgare:
сърце
ĉeĥe:
břevnonoš, karyatida, kóra, srdce
ĉine:
[xīn] 1. 心脏 [xīn zàng] 4. 中心 [zhōng xīn], 核心 [hé xīn]
dane:
hjerte
estone:
süda
eŭske:
bihotza
filipine:
puso
france:
cœur
galege:
corazón
germane:
Herz
guĝarate:
હૃદય
haitie:
haŭse:
zuciya
hebree:
לב
hinde:
दिल
hispane:
corazón
hungare:
szív
igbe:
obi
indonezie:
hati, jantung
irlande:
croí
islande:
hjarta
itale:
cuore
japane:
[しん]
jave:
jantung
jide:
האַרץ
jorube:
okan
kanare:
ಹೃದಯ
kartvele:
გულის
kazaĥe:
жүрек
kimre:
galon
kirgize:
жүрөк
kmere:
បេះដូង
koree:
마음
korsike:
lu cori
kose:
intliziyo
kroate:
srce
kurde:
dil
latine:
cor
latve:
sirds
laŭe:
ຫົວໃຈ
litove:
širdis
makedone:
срцето
malagase:
fo
malaje:
jantung
malajalame:
ഹൃദയം
malte:
qalb
maorie:
ngakau
marate:
हृदय
monge:
lub plawv
mongole:
зүрхний
nederlande:
hart
nepale:
हृदय
njanĝe:
mtima
okcidentfrise:
hert
panĝabe:
ਦਿਲ ਦੇ
paŝtue:
هرات
perse:
قلب، دل
pole:
serce
portugale:
coração
ruande:
umutima
rumane:
inimă
ruse:
сердце
samoe:
fatu
sinde:
دل
sinhale:
හදවත
skotgaele:
chridhe
slovake:
chór, spevácka zbor
slovene:
srce
somale:
wadnaha
ŝone:
mwoyo
sote:
pelo
sunde:
jajantung
svahile:
moyo
svede:
hjärta
taĝike:
дил
taje:
หัวใจ
tamile:
இதய
tatare:
йөрәк
telugue:
గుండె
tibete:
སྙིང་
ukraine:
серце
urdue:
دل
uzbeke:
yurak
vjetname:
tim
volapuke:
lad
zulue:
inhliziyo

kora

1.
ANA Rilata al la funkciado de koro: kora malsano; kora kirurgio [24].
2.
Venanta el koro; amika, sincera, favora, elkora: kora akcepto, saluto, danko DL ; kora ĝojo FK ; kora doloro FK ; kore sindona amiko; mi salutas vin tutkore; preĝu kore kaj laboru fervorePrV .
24. Monato, Steven K. Smith: La Helpanto
angle:
heartfelt, hearty, warm, wholehearted, cardiac
beloruse:
сардэчны
ĉeĥe:
chórický, chórový, sborový
ĉine:
衷心 [zhōngxīn], 由衷 [yóuzhōng], 痛快淋漓 [tòngkuàilínlí]
france:
1. cardiaque 2. cordial
germane:
herzlich
hebree:
לבבי
hispane:
cordial
hungare:
szív-, szívélyes, szívből jövő
itale:
1. cardiaco 2. cordiale
japane:
心臓の [しんぞうの], 心の [こころの], 心からの [こころからの]
nederlande:
1. cordiaal, hart‐ 2. hartelijk, innig
perse:
قلبی
pole:
serdeczny 1. sercowy
rumane:
cordial, cardiac
ruse:
сердечный
slovake:
chórový, zborový
svede:
hjärtlig
volapuke:
ladlik

koreco

Varme amika teniĝo: neniam mi premis al iu la manon kun pli sincera estimo kaj koreco FK ; en ŝia okulo kaj en la tono de ŝia voĉo oni povis rimarki tiun saman seriozan korecon, kiun ĉe ŝia pli maljuna fratino la senpatrine travivita juneco jam longe maturigis BdV .
beloruse:
сардэчнасьць
ĉeĥe:
srdečnost
france:
cordialité
germane:
Herzlichkeit
hispane:
cordialidad
japane:
真心 [まごころ], 誠意 [せいい]
nederlande:
hartelijkheid, innigheid
pole:
serdeczność
rumane:
cordialitate
slovake:
srdečnosť

bonkora

Helpema, kompatema, el sincera sento altruisma: ili estas homoj gastamaj kaj bonkoraj [25]; per bonkora (milda) admonado Ifigenio .
angle:
good‐hearted
beloruse:
сардэчны, дабрасэрды, добры
ĉeĥe:
bodrý, dobrosrdečný
ĉine:
[rén], 善 [shàn], 心眼好 [xīnyǎnhǎo], 心地善良 [xīndìshànliáng], 善良 [shànliáng], 温情 [wēnqíng], 惇 [dūn], 仁慈 [réncí]
france:
bienveillant, gentil
germane:
gutherzig
hebree:
טוב-לב
hungare:
jószívű
indonezie:
baik hati
itale:
benevolente, gentile
japane:
親切な [しんせつな]
nederlande:
goedhartig, goedaardig, goedig
perse:
خوش‌قلب، مهربان
pole:
dobroduszny, dobrotliwy
rumane:
bun la suflet, cu suflet bun, cu inimă bună, milos, bland
ruse:
добрый, добросердечный
slovake:
dobrosrdečný
svede:
godhjärtad
taje:
ใจดี
ukraine:
добросердий, сердечний, добродушний

bonkoreco

Karaktero de homo bonkora, bonvolema, helpema: en mi estas nenio, kio meritas vian bonkorecon kaj afablecon [26]; se vi efektive volas pagi lian ŝuldon […] ili mokis lin pro lia bonkoreco […] [27].
26. Chun-Chan Yeh, trad. W. Auld: Montara Vilaĝo, 1984
27. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Vojkamarado
angle:
kindness, good-heartedness
beloruse:
сардэчнасьць, дабрасэрдасьць, дабрыня
ĉeĥe:
dobrosrdečnost
ĉine:
仁慈 [réncí]
france:
bonté
germane:
Gutherzigkeit
japane:
親切 [しんせつ]
nederlande:
goedhartigheid, goedheid
pole:
dobroduszność
rumane:
bună dispoziție
slovake:
dobrosrdečnosť

elkora

Kora2: simplanima, elkora rideto [28]; al mi elkoran vorton de disiĝo Ifigenio !
28. Lao She, trad. Wang Chongfang: Kamelo Ŝjangzi, 1988
angle:
heartfelt
beloruse:
сардэчны, ад сэрца
ĉeĥe:
srdečný
ĉine:
由衷 [yóuzhōng]
france:
cordial (adj.)
germane:
herzlich
itale:
cordiale
japane:
心からの [こころからの]
nederlande:
hartelijk
pole:
serdeczny
rumane:
cordial
slovake:
srdečný

favorkoreco

Bonvola, bonkora, indulga sento al iu: liberigu vin […] de viaj malbonagoj per favorkoreco al malriĉuloj [29]; pro favorkoreco sidu iom ĉe la infano Marta ; vi en via favorkoreco ne lasis min fali […] ne forlasu min en mia lasta horo [30]!
angle:
grace
beloruse:
літасьцівасьць, міласэрнасьць, ласка, прыхільнасьць
ĉeĥe:
laskavost, náklonnost
ĉine:
[ēn], 恩惠 [ēnhuì]
france:
miséricorde, pitié
germane:
Barmherzigkeit
hungare:
kegy, jóindulat
itale:
misericordia, pietà
nederlande:
genade
perse:
رحمت، دلسوزی
pole:
życzliwość
rumane:
bunăvoință
ruse:
милосердие
slovake:
láskavosť, náklonnosť

favorkori

(tr)
BIB Korfavori: la Eternulo lumu al vi per Sia vizaĝo kaj favorkoru vin [31]; la Eternulo favorkoris ilin kaj kompatis ilin kaj turnis Sin al ili [32].
angle:
show graciousness towards
beloruse:
ставіцца з прыхільнасьцю, спрыяць
france:
avoir pitié de
hungare:
szívlel, jó szívvel van iránta, jóindulattal van iránta
itale:
avere pietà de
nederlande:
behartigen
perse:
رحم کردن (به)
pole:
życzliwym być

malbonkora

Ne helpema, senkompata, egoisma: mi ankaŭ ne povas senhonte kunvivi kun tia malbonkora fripono [33]!
33. Boŭ Leŭ-Si, trad. K. Ĉ. Ŝan: La filino de Ĝoŭs, en: Orienta Almanako, 1913
ĉine:
阴鸷 [yīnzhì]
france:
malveillant
germane:
bösartig

purkora

Kiu havas puran koron, estas sincera, bonvola, ne estas malica: (…) la Najtingalo de l' Paradizo kantas sur la branĉoj de la Arbo de Eterneco […] konigante al la purkoraj la mesaĝon revelaciitan de Dio [34].
34. Bahá’u’lláh, trad. -: Epistolo al Aĥmad, [vidita en 2020]
angle:
pure of heart
beloruse:
чыстасардэчны, шчыры
ĉine:
清白 [qīngbái], 純潔 [chúnjié], 純情 [chúnqíng]
france:
au cœur pur, innocent (au cœur pur)
germane:
reinen Herzens

senkora

Senkompata, kruela, indiferenta antaŭ sufero de aliaj homoj: mi estas senkora koketulino, kiu sin amuzas per enjungado de malfeliĉaj amantoj FK ; la senkoraj rabistoj ekkompatis la junulon [35]; morto senkora, ho kial estas al vi permesite fosi en fosan profundon ĉion la belan en mondo? FK ;
angle:
heartless
beloruse:
бессардэчны
ĉeĥe:
bezcitný, otrlý
ĉine:
寡情 [guǎqíng], 絕情 [juéqíng], 膙 [jiǎng], 狠心 [hěnxīn], 不仁 [bùrén]
france:
cruel, insensible
germane:
herzlos
hebree:
חסר-לב
hungare:
szívtelen
itale:
crudele, insensibile
japane:
心無い [こころない], 無情の [むじょうの]
nederlande:
harteloos
perse:
سنگدل، بیرحم، قسی‌القلب
pole:
bezduszny
rumane:
fără inimă
ruse:
бессердечный
slovake:
bez srdca, bezcitný
svede:
hjärtlös

senkorulo

Iu senkora, ne kunsenta, ne kompatema: „senkorulo! pro kio vi parolas tiel?“ [36] post avaraj senkoruloj li indigne kraĉas [37].
36. Chun-Chan Yeh, trad. W. Auld: Montara Vilaĝo, 1984
37. Raymond Schwartz: La Stranga Butiko, L' Almozulo
angle:
heartless person
beloruse:
бессардэчны чалавек
france:
sans cœur (subst.)
germane:
Herzloser
nederlande:
harteloos persoon
pole:
nieczuły
rumane:
insensibil
ruse:
бессердечный человек

kormalsano [38]

MED Kuna nomo de diversaj malsanoj kiuj trafas la koron: lin frapis kormalsano, kaj de tiam li ne plu povis eliri el sia ĉambro [39]; Tial „juniĝas“ malsanoj: pro kormalsanoj kaj aidoso mortas homoj je ĉiam pli junaj aĝoj [40].
38. Š.R. Seemann: Esperanta-slovaka kaj slovaka-esperanta vortaro, Bratislavo, 1970. P.165.
39. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, 1907
40. Dmitrij CIBULEVSKIJ: Malsanaj statistikoj, Monato, №009156
angle:
heart disease
germane:
Herzkrankheit
ruse:
сердечное заболевание, болезнь сердца
slovake:
srdcová choroba

korkuracisto

MED
Kuracisto kies fako estas la kormalsanoj: Elsa Gutmanis, 43-jara, edzino de korkuracisto [41]; Nu, si interne gustumis la humuron de sia stranga situacio, esperante, ke la korkuracisto tiel atendata tuj sanigos ŝian koron, kiu, kvankam sana, nepre lin bezonas [42]; Unu el la multaj korkuracistoj, kiujn mi konsultis, rekomendis al mi ke mi nur trinku senkafeinan kafon [43].
SIN:kardiologo
41. Johán Valano: Ĉu vi kuiras ĉine?, Vieno:IEM, 1996. Ĉap. 10ª.
42. Gérard Lecarpentier: Piaj malprudaĵoj … kaj aliaj rakontoj, , Eldonejo Libera, 2020, p.72.
43. Esperanta Retradio, 2016
angle:
cardiologist
beloruse:
кардыёляг
ĉeĥe:
kardiolog
france:
cardiologue
germane:
Herzspezialist, Kardiologe
nederlande:
cardioloog
pole:
kardiolog
rumane:
cardiolog
ruse:
кардиолог
slovake:
kardiológ

administraj notoj

~o: Mankas verkindiko en fonto.
~kuracisto: Mankas verkindiko en fonto.