*kompat/i UV

*kompati

(x)
Senti kortuŝon pro ies malfeliĉo kaj deziron ĝin malakrigi: kompati iun, ies doloron; ĝi estis knabeto, kiu ploris, kaj ŝi kompatis lin [1]; [ili] vian mizeron ekkompatis [2]; virtulo kompatas (indulgas, ŝparas) la vivon de sia bruto [3]; ĉu vi ankaŭ ne devis kompati vian kunserviston, kiel mi kompatis vin [4]? ne troviĝu kompatanto por liaj orfoj [5]; Dio, kompatu nin, pekulojn [6]! (figure) je la noktomezo la dormo finfine kompatis la hegemonon [7]; kompatu, afablaj sinjoroj, kompatu! ili ĝemadis kaj montradis siajn malsanajn membrojn [8]; se fama kuracisto ne kompatus min, mi mortus [9]; pastredzino kompatis ŝin kaj prenis ŝin kiel servistinon [10]; Dio batas, Dio kompatas PrV . SIN:bedaŭri3, domaĝi2VD:indulgi, kondolenci, kunsenti
1. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 2:6
2. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XVI
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 12:10
4. La Nova Testamento, Mateo 18:33
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 109:12
6. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto unua
7. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, 26
8. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
9. Volter, trad. Eugen Lanti: Kandid aŭ la optimismo, Ĉapitro XXIV
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Ruĝaj ŝuoj
angle:
pity, have compassion for, feel compassion for, have pity for, have mercy on, be sorry for, commiserate with
beloruse:
шкадаваць, спагадаць, спачуваць
ĉeĥe:
mít soucit s někým, mít soustrast s někým, politovat někoho, slitovat se nad někým
france:
plaindre (avoir de la compassion), s'apitoyer (de, sur), s'attendrir (sur), avoir de la compassion (pour), compatir (à), avoir pitié (de)
germane:
bemitleiden, bedauern, *Mitleid haben
hispane:
compadecer
hungare:
megszán, sajnál
japane:
哀れむ [あわれむ], 同情する [どうじょうする], 気の毒に思う [きのどくにおもう]
nederlande:
medelijden hebben met, compassie hebben met
pole:
litować się, współczuć
portugale:
compadecer-se, lastimar, ter compaixão, apiedar-se de, condoer-se de
ruse:
жалеть (кого-л.), сочувствовать
slovake:
mať súcit, zmilovať sa, zľutovať sa
ukraine:
змилуватися, співчувати, жаліти, жалувати

kompata

Montranta kompaton, rilata al kompato: vidante […] tiujn vizaĝojn, mizerajn de malsato, denove mi spertis kvazaŭ kompatan senton [11]; prenu tion ĉi kiel instruo, por en estonteco rigardi la aferojn kun pli kompata kaj pli saĝa okulo [12]; mi ne toleras, se knabo kompate min rigardas [13]; mi aŭdas kompatajn vortojn de virino, kiun mi tiel longe kaj tiel pasie amas [14]! pli feliĉa estas martelo insultata, ol amboso kompatata PrV .
11. H. Sienkiewicz trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, ĉap. 28
12. Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
13. trad. K. Bein: Internacia Krestomatio, Patro
14. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
beloruse:
спачутлівы, спачувальны, спагадлівы, жаласьлівы
ĉeĥe:
vyjadřující lítost, vyjadřující politování
france:
humain (montrant la compassion), pitoyable (enclin à la pitié), secourable
hungare:
szánakozó, sajnálkozó pli feliĉa estas martelo insultata, ol amboso ~ata: jobb száz irigy, mint egy szánó.
japane:
慈悲の [じひの], 哀れみの [あわれみの]
nederlande:
deelnemend, meewarig
pole:
współczujący, litujący się
ruse:
сочувствующий, сочувственный, сострадательный
slovake:
vyjadrujúci ľútosť
ukraine:
співчутливий

kompato

Sento de kompatanto: ŝi rigardis la malgrandan knabinon kaj eksentis kompaton al ŝi [15]; Li eksentis kompaton pro la suferado de Izrael [16]; se ŝi kelkfoje uzis sian influon je la juna regnestro, ŝi faris ĝin nur por elpeti kompaton por iu [17]; (figure) rideto de kompato (afable malestima) EE ; li do aliris […] proponante al ili siajn fruktojn, laŭ la sama plenda, kompatveka maniero [18]; Mi etendas Mian manon sur vin kaj pereigas vin [, ĉar] Mi laciĝis de kompatado [19]. mi ne volas baton, mi ne volas kompaton PrV . VD:koro2
15. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Ruĝaj ŝuoj
16. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 10:16
17. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro VII
18. H. A. Luyken: Pro Iŝtar, ĉap. 14
19. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeremia 15:6
angle:
compassion, mercy, pity, sympathy
beloruse:
жаль, спагада, спачуваньне
ĉeĥe:
lítost, slitování, smilování, soucit
france:
compassion, apitoiement, attendrissement (apitoiement), commisération, pitié, sympathie (compassion) rideto de ~o: sourire condescendant. ~veka: plaintif, attendrissant (qui inspire compassion), geignard (cherchant à inspirer compassion), touchant (qui inspire compassion).
germane:
Mitleid, Erbarmen rideto de ~o: mitleidiges Lächeln.
hispane:
compasión
hungare:
szánalom, könyörület, sajnálat, szánakozás rideto de ~o: szánakozó mosoly. ~veka: szánalomgerjesztő.
japane:
哀れみ [あわれみ], 慈悲 [じひ], 情け [なさけ], 思いやり [おもいやり]
nederlande:
medelijden, compassie rideto de ~o: minachtende glimlach. ~veka: aandoenlijk, roerend.
pole:
litość, współczucie
rumane:
milă
ruse:
жалость, сожаление, сострадание, сочувствие
slovake:
súcit, ľútosť
tibete:
སྙིང་རྗེ་
ukraine:
милість, співчуття, жаль

kompateco

(arkaismo)
Kompatemo: Dio, estante riĉa en kompateco, [...] nin vivigis en Kristo [20]; rigardu, Dio neniam laciĝas en la kompateco, kaj ni, mizeraj vermoj, iras dormi kun nia kolero [21].
20. La Nova Testamento, Al la Efesanoj 2:4
21. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Kvina
ĉeĥe:
soucitnost, útrpnost
france:
miséricorde, commisération
hungare:
könyörületesség, irgalmasság
nederlande:
compassie (arch.), medelijden (arch.)
pole:
litość, współczucie
ruse:
сожаление, сострадание, сочувствие
slovake:
súcitnosť

kompatema, kompatplena

Inklina al kompato, bonkora: nia Sinjoro […] vi estas la Kompatema, la Pardonema [22]; (figure) ŝi iris al la homo, kies kompatema mano jam donis al ŝi unu fojon laboron Marta ; kompatplena Dio! donu Vi al ŝi la tomban ripozon, kiun mi ne povis havigi al ŝi! [23].
22. trad. I. Chiussi: La Nobla Korano, 1970
23. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio
angle:
compassionate, sympathetic, tenderhearted
beloruse:
жаласьлівы, спагадлівы, спачувальны
france:
compatissant, bienveillant, miséricordieux
germane:
mitleidig, barmherzig
hungare:
könyörületes, irgalmas, szánakozó
japane:
慈悲深い [じひぶかい], 情け深い [なさけぶかい], 同情的な [どうじょうてきな], 思いやりのある [おもいやりのある]
nederlande:
barmhartig, genadig, goedertieren
pole:
litościwy
ruse:
сострадательный, жалостливый, сочувственный, милосердный
ukraine:
милостивий, співчутливий, жалісливий

kompatemo, kompatemeco

Inklino al kompato; kompata kunsento: la Sinjoro, nia Dio, havas kompatemon kaj pardonemon, kvankam ni defalis de Li [24]; li komencis konsideri, ĉu efektive tiu boneco kaj kompatemo de la kristanoj ne pruvas maltaŭgecon de iliaj animoj [25]; laŭ Via granda kompatemeco elstreku miajn pekojn [26]. SIN:kompateco
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 9:9
25. H. Sienkiewicz trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, ĉap. 29
26. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 51:1
beloruse:
спагада, спачуваньне, літасьць
ĉeĥe:
lítostivost (povaha)
france:
compassion, pitié, sympathie (compassion)
hungare:
könyörületesség, irgalmasság
japane:
慈悲深さ [じひふかさ]
nederlande:
barmhartigheid
pole:
litość, współczucie
ruse:
сочувствие, милосердие, сострадание
slovake:
ľútostivosť

kompatigi

(tr)
Fari, ke iu kompatu al vi: ĝi ne estis aparte bela, kiel ja multaj vagantaj hundoj, sed ĝi ŝajnis malsovaĝa kaj min ne malmulte kompatigis [27]; pli bone estas enviigi ol kompatigi PrV . VD:plendi
27. Monato, Roberto Pigro: Ĉiam pli malalten, 2011
angle:
move to compassion, incite to pity
beloruse:
кранаць, разжальваць, расчульваць
france:
faire pitié (à), apitoyer, attendrir (apitoyer), émouvoir (apitoyer), toucher (apitoyer) pli bone estas enviigi ol ~igi: mieux vaut l'envie que la pitié.
hungare:
pli bone estas enviigi ol ~igi: inkább irigyeljenek, mint sajnáljanak.
japane:
哀れみを誘う [あわれみをさそう], 同情を引く [どうじょうをひく]
nederlande:
medelijden opwekken, vertederen, vermurwen
pole:
wzbudzać litość
ruse:
разжалобить, тронуть (разжалобить)

kompatinda

Inda je kompato: miaj kompatindaj floroj tute forvelkis! [28]; kiu vidis la vizaĝon de Afrodito, ne estas kompatinda [29]. VD:malfeliĉa
28. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Floroj de la malgranda Ida
29. H. Sienkiewicz trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, ĉap. 50
angle:
deplorable, miserable, piteable, poor
beloruse:
жаласны, варты жалю, бедны
ĉeĥe:
politováníhodný, ubohý
france:
pauvre (pitoyable), affligeant, infortuné, lamentable, malheureux (pitoyable), misérable (pitoyable), piteux, qui inspire pitié, pitoyable (qui inspire pitié), à plaindre
hungare:
sajnálatra méltó, szánandó, szerencsétlen, szegény (szánandó)
japane:
同情に値する [どうじょうにあたいする], 哀れな [あわれな], かわいそうな, 気の毒な [きのどくな]
nederlande:
beklagenswaardig
pole:
biedny, żałosny
ruse:
жалкий, бедный (достойный сочувствия), достойный сочувствия
slovake:
poľutovaniahodný, úbohý
ukraine:
жалюгідний, бідний, нещасний, бідолашний

kompatindaĵo

Malfeliĉiga okazo aŭ ekzistaĵo, kiu instigas al kompato: malfeliĉan infanon […] oni turmentas ĝin sen kulpo kaj sen kaŭzo! ĝi estas vera kompatindaĵo [30]; Lia Majesta Moŝto donis la zorgon de nia forpelo, kaj valoras nek petegoj, nek promesoj, nek donacoj, nek kompatindaĵoj [31].
30. Ŝolom Alejĥem, trad. L. L. Zamenhof: La gimnazio
31. Don Miguel de Cervantes Saavedra: Don Kiĥoto de la Manĉo en Barcelono (5 ĉapitroj), Ĉapitro LXV
beloruse:
бядача
france:
désolation (incitant à la pitié)
japane:
気の毒なこと [きのどくなこと]
pole:
biedactwo
rumane:
sărăcuțul

kompatindulo

Homo, kiun oni emas kompati: kion do ŝi volas ankoraŭ de tiu kompatindulo, li ja plu ne vivas! Marta ; li eĉ ne divenas, kompatindulo, ke li estas jam pli ombro ol homo [32].
32. H. Sienkiewicz trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, ĉap. 15
beloruse:
бядак, гаротнік, бедалака, небарака
ĉeĥe:
chudák, ubožák
france:
pauvre (subst., personne pitoyable), pauvre hère, malheureux (subst., personne pitoyable), misérable (subst., personne pitoyable)
hungare:
szerencsétlen ember, sajnálatra méltó ember
nederlande:
stakker
pole:
biedaczysko, nieborak
slovake:
chudák, úbožiak
ukraine:
бідолаха, бідняк, бідняга, бідачисько, небога

ekkompati

(tr)
Eksenti kompaton: la Eternulo ekkompatos Jakobon, kaj denove elektos Izraelon, kaj reloĝigos ilin en ilia lando [33]; sekiĝu la mano de tiu, kiu kurus helpi lin, ekkompatinte lian mizeron [34].
33. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 14:1
34. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap. 25
beloruse:
пашкадаваць, зьлітавацца
france:
s'apitoyer (de, sur), s'attendrir (sur), prendre en pitié
hungare:
megsajnál, megszán, megkönyörül
nederlande:
medelijden krijgen met
pole:
rozczulać
rumane:
agitație
ruse:
пожалеть (кого-л.)

malkompata

(malofte)
Senkompata: morta danĝero minacas lin de malkompataj malamikoj [35].
35. H. A. Luyken: Pro Iŝtar, ĉap. 14
beloruse:
бязьлітасны
ĉeĥe:
nelítostný
france:
implacable, intraitable (impitoyable)
hungare:
irgalmatlan, kegyetlen
nederlande:
onbarmhartig
pole:
bezlitosny, okrutny
rumane:
nemilos, crud
ruse:
безжалостный
slovake:
bezcitný, neľútostný

memkompato

Kompato al si mem: li estis plena je memkompato kaj alte taksis la okazon malkovri ĉion al aŭskultanto [36].
36. Harry Harrison, trad. Reinhard Fössmeier k.a.: Naskiĝo de la rustimuna ŝtalrato, ĉap. 2
beloruse:
самашкадаваньне
ĉeĥe:
sebelítost
france:
apitoiement sur soi
germane:
Selbstmitleid
hungare:
önsajnálat
nederlande:
zelfbeklag
pole:
rozczulenie, użalanie się nad sobą
rumane:
autocompătimire, sensibilitate
ruse:
жалость к себе
slovake:
sebaľútosť

senkompata, malkompatema

Ne inklina al kompato, senkora, kruela, severa; malkompata: ĉiam la infanaj buŝoj parolis senkompatajn vortojn pri ŝi [37]; (figure) lian kapon, surŝutitan per la cindro, senkompate bruligis la suno [38]; sen iu azilo, en kiu mi povintus forsavi min de miaj malkompatemaj persekutantoj [39].
37. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Knabino kiu paŝis sur panon
38. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉap. 21
39. Jean-Jacques Rousseau, trad. André Gilles: La revadoj de soleca promenanto, Tria promenado
angle:
hard-hearted, hard, harsh, implacable, merciless, pitiless, ruthless, uncompassionate, unfeeling
beloruse:
бязьлітасны, сіберны, жорсткі
ĉeĥe:
bezcitný, krutý, nelítostný, nemilosrdný, neúprosný
france:
impitoyable, qui ne se laisse pas apitoyer, inflexible (impitoyable), intransigeant (impitoyable), sans pitié sen~e: impitoyablement, implacablement, sans pitié.
hungare:
könyörtelen, kíméletlen, szívtelen, irgalmatlan sen~e: könyörtelenül, kíméletlenül.
japane:
無慈悲な [むじひな], 薄情な [はくじょうな], 情け容赦ない [なさけようしゃない]
nederlande:
onbarmhartig sen~e: onbarmhartig (bw.).
pole:
bezlitosny
ruse:
безжалостный
slovake:
bezcitný, nemilosrdný, neľútostný
ukraine:
безжалісний, безсердечний, жорстокий

senkompateco, malkompatemo

Eco de iu senkompata: (figure) la rigida kolumo de la ĉemizo kun ordinara senkompateco sin apogis je razita mentono [40]; en [la diskutoj] oni notas la vivkarecon, senlaborecon, malkompatemon de la entreprenistoj [41].
40. I. Turgenjev, trad. K. Bein: Patroj kaj filoj, ĉap. 5
41. V. Varankin: Metropoliteno, ĉap. 3
beloruse:
бязьлітаснасьць, бязжаласьлівасьць
france:
absence de pitié, absence de compassion, inflexibilité (absence de pitié), implacabilité (absence de pitié), intransigeance (absence de pitié)
hungare:
könyörtelenség, irgalmatlanság, kíméletlenség, szívtelenség
nederlande:
onbarmhartigheid
pole:
bezlitosność, okrutność
rumane:
inflexibilitate, cruzime
ruse:
безжалостность

administraj notoj

pri ~igi: 
    Kontroli la ekz-on en PrV. Laux mia elektronika versio
    temas pri "enviigxi" k "kompatigxi".
    [MB]
pri kompat/i : 
  Koherigi oficialecojn: radiko (2a OA), ~i (F)!
  [MB]