*kuir/i PV

*kuiri

(tr)
KUI Prepari nutraĵon, elmetante ĝin al varmego por igi ĝin manĝebla: la gvidanto kuiras por li pilafon […] el kokina viando kaj rizo [1]; ŝi enportigis la temaŝinon, por kuiri por li bonan tason da sambuka teo [2]; (figure) li pulvorigis pagitajn honorajn versojn kaj mensogajn supertombajn parolojn […] kaj kuiris ilin en larmoj, kiujn ploris la envio [3]; la sorĉistino metis la kaldronon, por kuiri la sorĉan trinkaĵon [4]; la maljuna poeto […] kuiris por li dolĉan vinon [5]; Jakob kuiris kuiraĵon [6]; paron da bovoj [li] buĉis ilin, kaj […] kuiris la viandon kaj donis al la homoj [7]; starigu la grandan kaldronon kaj kuiru supon [8]; (figure) libere mi povas kuiri al mi ĉiujn miajn teatraĵojn [9]; li frapetas la ŝelon de mole kuirita ovo [10]; kurso de ĉina kuirado [11]; kiu kaĉon kuiris, tiu ĝin manĝu PrV ; (figure) plej kuirita (kulturita, edukita) kampulo ĉiam restos krudulo PrV . SUB:baki1.a, bolkuiri, friti, rosti
afrikanse:
kok
albane:
kuzhinier
amhare:
ምግብ ማብሰል
angle:
cook
arabe:
طبخ
armene:
խոհարար
beloruse:
варыць, гатаваць (страву), кухарыць
bengale:
রান্নাঘর
birme:
ချက်ပြုတ်
bosne:
kuvarica
bulgare:
готвя
ĉeĥe:
vařit, vařit (jídla)
ĉine:
做菜 [zuòcài], 做飯 [zuòfàn], 做饭 [zuòfàn], 爨 [cuàn], 濩 [huò], 烹調 [pēngtiáo], 烹调 [pēngtiáo], 烧煮 [shāozhǔ], 燒煮 [shāozhǔ], 饎 [chì], 飪 [rèn], 饪 [rèn], 炊 [chuī], 烹 [pēng], 烹飪 [pēngrèn], 烹饪 [pēngrèn]
dane:
kok
eŭske:
sukaldari
filipine:
tagaluto
france:
faire cuire
galege:
cociñeiro
germane:
kochen, zubereiten ĉina ~ado: chinesische Küche (Kochkunst). die Suppe auslöffeln, die man sich eingebrockt hat.
guĝarate:
રસોઈયા
haitie:
kwit manje
haŭse:
dafa
hinde:
कुक
hispane:
cocinar
hungare:
készít (éltelt), főz, süt
igbe:
isi nri
indonezie:
masak, memasak
irlande:
cócaireacht
islande:
elda
japane:
料理人 [りょうりにん]
jide:
קאָכן
jorube:
jado
kanare:
ಅಡುಗೆ
kartvele:
მზარეული
kazaĥe:
аспаз
kimre:
cogydd
kirgize:
ашпозчу аял
kmere:
ចំអិន
koree:
요리
korsike:
cuocu
kose:
umpheki
kroate:
kuharica
kurde:
aşbaz
latine:
cocus
latve:
pavārs
laŭe:
ການຄົວກິນ
litove:
virėjas
makedone:
Кук
malaje:
tukang masak
malajalame:
പാചകക്കാരന്
malte:
kok
maorie:
tuari
marate:
कूक
monge:
ua noj
mongole:
тогооч
nederlande:
koken (van voedsel)
nepale:
कुक
njanĝe:
wophika
okcidentfrise:
kok
panĝabe:
ਕੁੱਕ
paŝtue:
اشپز
pole:
gotować (warzyć), gotować się, ugotować
portugale:
cozinhar, cozer
ruande:
guteka
rumane:
gati, coace (gastronomic)
ruse:
варить, готовить (пищу)
samoe:
kuka
sinde:
پچائڻ
sinhale:
කුක්
skotgaele:
còcaire
slovake:
variť
slovene:
kuharica
somale:
kariye
ŝone:
kuka
sote:
laga
sunde:
juru masak
svahile:
mpishi
svede:
laga mat
taĝike:
Кук
taje:
ปรุงอาหาร
tamile:
சமையற்காரர்
tatare:
пешерегез
telugue:
కుక్
tibete:
ཁ་ལག་བཟོ་བ་
tokipone:
seli
turke:
pişirmek
ukraine:
повар
urdue:
کک
uzbeke:
oshpaz
vjetname:
nấu ăn
zulue:
umpheki

kuiraĵo

1.
Manĝaĵo, kiun oni kuiras; plado3: Jakob donis al Esav panon kaj kuiraĵon el lentoj [12]; pladoj kun rostaĵoj kaj kuiraĵoj [13]; avidanta bongustan hejman kuiraĵon Marta ; [ŝi] ordonis, ke la servistino preparu la kuiraĵon preferitan de ŝia iama amanto [14].
2.
Konsistaĵo uzata en kuirado; ingredienco: mi klarigis mallonge, kiel oni enmetas la diversajn kuiraĵojn […]: se oni volas kuiri rizpudingon, oni […] [15].
angle:
meal 2. ingredient
beloruse:
1. страва (прыгатаваная) 2. складнік стравы
ĉine:
正餐 [zhèngcān], 进餐 [jìncān], 進餐 [jìncān], 飯 [fàn], 饭 [fàn], 餐 [cān], 餐点 [cāndiǎn], 餐點 [cāndiǎn]
france:
plat cuisiné
germane:
Gericht (Essen), Speise 2. Zutat
indonezie:
1. hidangan, masakan 2. bahan-bahan (makanan)
japane:
料理 [りょうり]

*kuirejo

KUI Parto de domo aŭ de restoracio destinita por kuiri la manĝaĵojn: ŝi devigis ŝin manĝi en la kuirejo kaj laboradi senĉese [16]; lia kuirejo kaj kelo estas bone provizitaj [17]; la kortega kuirejo devas engluti eksterordinarajn sumojn [18]; Klaro alportis el la kuirejo kelke da piroj sur telero [19]; per la krakado de la teleroj kaj pladoj, la muĝado de la patoj, la skuiĝado de la kaseroloj, la monotona bruado de la rostponarda rado kaj per la aliaj preparadoj en la kuirejo al ilia tagmanĝo ne trapenetris eĉ unu vorteto [20].
angle:
kitchen
beloruse:
кухня
bulgare:
кухня
ĉeĥe:
kuchyň
ĉine:
[chú], 廚 [chú], 厨房 [chúfáng], 廚房 [chúfáng], 庖 [páo], 灶間 [zàojiān], 灶间 [zàojiān]
france:
cuisine
germane:
Küche, Kochstube
hispane:
cocina
hungare:
konyha
indonezie:
dapur
japane:
台所 [だいどころ], 調理場 [ちょうりば]
nederlande:
keuken
pole:
kuchnia
rumane:
bucătărie
ruse:
кухня
slovake:
kuchyňa
svede:
kök
tibete:
ཐབ་ཚང་
turke:
mutfak
ukraine:
кухня

kuirestro

KUI Profesiulo direktanta kuirejon, ekzemple en restoracio: gustumu la fromaĝokukojn […] ili estas la fiero de la kuirestro [21]; al la kuirestro estas egale, kiu troviĝas kun li, se nur la necesa nombro da helpantoj venas labori [22].
21. J. Ribillard: Vagado sub palmoj, 1956
22. Johán Valano: Ĉu rakonti novele?, Ne nur tamtamado
angle:
head chef
beloruse:
шэф-кухар, кухмістар, кухмайстар
ĉine:
掌勺 [zhǎngsháo]
france:
chef cuisinier, maitre queux
germane:
Küchenchef, Chefkoch
hispane:
jefe de cocina
indonezie:
kepala koki
pole:
szef kuchni
rumane:
bucătar-șef

kuiriĝi

KUI Iĝi kuirita: fajro, ĉe kiu kuiriĝis manĝaĵo [23]; ŝafaĵon […] boligu bone, ke ankaŭ la ostoj kuiriĝu [24]; (figure) eldonistoj, propagandistoj, instruistoj plu kontente kuiriĝas en la propra suko [25]; deserto, kiu prepariĝas el ovoflavaĵoj, lakto kaj sukero kaj kuiriĝas en bolbano [26]; ni povos lasi la manĝon, kaj dum ĝi kuiriĝos, mi povos helpi al vi kolporti [27].
23. Eliza Orzeszko, trad. Dro L. L. Zamenhof: Marta
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 24:5
25. Monato, Nikolao Gudskov: Reveno de heroo, 2004
26. Monato, Petro De Smet': Sidante en pudingo, mi alvokas miajn savantojn!, 2008
27. Cezaro Rossetti: Kredu min, sinjorino!, 11. Petro Rifuzas, Paŭlo Ekuzas.
angle:
cook (become cooked)
beloruse:
гатавацца, варыцца
ĉine:
烧熟 [shāoshú], 燒熟 [shāoshú]
france:
cuire
germane:
garen
hispane:
cocinarse
indonezie:
dimasak, termasak
japane:
できる, 煮える [にえる]
pole:
gotować się
rumane:
să gătești

kuirilo

KUI Aparato aŭ ilo uzata por kuirado: mi fandis la grason en la kuirilo kaj komencis rosti kokidon [28]; en unu kuirilo povis esti kuirata kompleta manĝo el viando, legomoj kaj deserto [29]; [ili] lakton, vinon […] ⫽ Verŝas en kaserolojn, potojn, kuirilojn [30].
28. C. Rossetti: Kredu min, sinjorino!, 1950
29. Cezaro Rossetti: Kredu min, sinjorino!, 3. Ne Gutas Mielo El La Ĉielo.
30. Adam Mickiewicz, trad. Antoni Grabowski: Sinjoro Tadeo, Libro XI.
angle:
kitchenware, cooking implements, cooking utensils
ĉine:
炊具 [chuījù], 灶具 [zàojù]
france:
appareil de cuisson
germane:
Kochgeschirr, Kochgerät, Kochtopf
indonezie:
alat dapur, peralatan dapur, alat masak, peralatan masak
japane:
調理器具 [ちょうりきぐ]
pole:
kuchenka
rumane:
aragaz
ukraine:
посудина

*kuiristo

KUI Homo, kiu profesie preparas manĝaĵon: ni havas diversajn servantojn: kuiriston, ĉambristinon, infanistinon [31]; la kuiristo prezentis femuron […]: jen estas, kio restis, metu ĝin antaŭ vin kaj manĝu [32]; sur la maro la kuiristo devas povoscii helpi al si, sed estas facile helpi al si, kiam ĉie estas plene de lardo, de bareloj da peklita viando, kaj de ŝima faruno [33]; mi estas nur ordinara maristo, kial do mi estus kuiristo?– ĉar vi ĉiam kuiras pizojn –, ŝi diris [34]; tro da kuiristoj kaĉon difektas PrV .
angle:
cook, chef tro da ~istoj kaĉon difektas: too many cooks spoil the broth.
beloruse:
кухар
bulgare:
готвач
ĉeĥe:
kuchař
ĉine:
厨师 [chúshī], 廚師 [chúshī], 庖厨 [páochú], 庖廚 [páochú], 炊事员 [chuīshìyuán], 炊事員 [chuīshìyuán]
france:
cuisinier
germane:
Koch, Köchin tro da ~istoj kaĉon difektas: viele Köche verderben den Brei.
hispane:
cocinero
hungare:
szakács, kukta
indonezie:
koki, juru masak, tukang masak
japane:
料理人 [りょうりにん], 調理師 [ちょうりし], コック [こっく]
nederlande:
kok tro da ~istoj kaĉon difektas: te veel koks bederven de brij.
pole:
kucharz
rumane:
bucătar
ruse:
повар
slovake:
kuchár
svede:
kock
tibete:
མ་བྱན་
turke:
aşçı
ukraine:
кухар

bolkuiri

(tr)
KUI Kuiri manĝaĵon en bolanta akvo: saŭco aŭ spicaĵo [uzata] en bolkuirado [35]. VD:friti
35. PIV2, art. „Sojo“
angle:
boil
beloruse:
варыць (страву)
ĉeĥe:
vařit ve vroucí vodě
ĉine:
煮沸 [zhǔfèi], 汆 [cuān], 煮 [zhǔ], 熬 [āo], 沸 [fèi]
france:
faire bouillir
germane:
frittieren, kochen (in kochendem Wasser)
hispane:
hervir
hungare:
főz (lében)
indonezie:
merebus (utk memasak), mendidihkan
japane:
煮る [にる], ゆでる
nederlande:
koken (in kokend water)
pole:
gotować (we wrzątku)
rumane:
fierbe (în apă clocotită)
ruse:
варить (пищу)
slovake:
variť vo vriacej vode
svede:
koka
turke:
kaynatmak
ukraine:
відварювати

fuŝkuiristo

KUI Mallerta kuiristo.
beloruse:
дрэнны кухар
france:
gâte-sauce (mauvais cuisinier)
germane:
schlechter Koch
hungare:
kontár szakács
japane:
へたな料理人 [へたなりょうりじん]
nederlande:
slechte kok
pole:
zły kucharz
rumane:
bucătar rău
ruse:
плохой повар
ukraine:
кухар-партач, горе-кухар

markuiristo, ŝipkuiristo

Kuiristo kuiranta por la ŝipanoj: al la fifamaj inventaĵoj de tiuj markuiristoj apartenas „the potage“, la kunkuirado de la manĝrestoj el pluraj tagoj, de la fiŝvosto ĝis la jam prironĝitaj ostoj [36].
angle:
ship's cook
beloruse:
кок (кухар)
france:
cuisinier de navire, coq (marine)
germane:
Schiffskoch
indonezie:
koki kapal

ŝelkuiri

(tr)
KUI Kuiri en la natura, neforigita ŝelo: ŝelkuiritaj terpomoj [37].
angle:
cook something in its peel/shell
beloruse:
гатаваць (не ачысьціўшы ад абалонкі, скуркі…)
france:
cuire à la coque, cuire en robe des champs
germane:
ŝel~itaj terpomoj: Pellkartoffeln.
pole:
gotować (nieobrane)
rumane:
bucătar (nețesut)

subkuiristo

Helpanto en kuirejo, plenumanta simplajn taskojn: ĉu vi ankaŭ ne memoras vian junan subkuiriston [38]?
angle:
kitchen help, cook's mate
beloruse:
кухцік, паварчук, кухарчук
ĉine:
厨房女佣 [chúfángnǚyòng], 廚房女佣 [chúfángnǚyòng], 厨房女帮工 [chúfángnǚbānggōng], 廚房女幫工 [chúfángnǚbānggōng]
france:
aide-cuisinier, commis de cuisine
germane:
Küchenhilfe

trakuirita

Plene kuirata, preta por manĝi; malkruda: la granda viandopeco kiun mi turnadis odoris bonege, kiam ĝi estis trakuirita, Fortunato forprenis ĝin de la stango, dividis ĝin en maldikajn tranĉaĵojn kiujn li zorge aranĝis sur pluraj grandaj teleroj [39].
angle:
cooked
beloruse:
згатаваны (аб ежы), звараны, правараны
ĉine:
[rěn]
germane:
gar
indonezie:
masak, matang

vaporkuiri

Kuiri en vaporo: pudingo […] vaporkuirita [40]; ŝia nova ĉambro estas ekipita per vaporkuirilo (vd vaporumilo) por moligi manĝaĵojn [41]. VD:stufi
angle:
steam (cook)
beloruse:
гатаваць на пары
france:
cuire à la vapeur
germane:
dämpfen (garen), dampfgaren vapor~ilo: Dämpfer (Topf), Dampfgarer.
indonezie:
mengukus
japane:
蒸す [むす]

administraj notoj

fuŝ~isto: Mankas dua fontindiko.
fuŝ~isto: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.