mord/i

^*mordi

(tr)

1.: Entranĉi aŭ ŝiri per dentoj: ĉirkaŭis min hundoj […] ili mordas miajn manojn kaj piedojn [1]; mordis la serpento [2]; ili mordis sian langon pro dolorego [3]; (figure) [tiuj] profetoj […] mordas per siaj dentoj kaj predikas pacon [4]; malgraŭ sia humila teniĝo, la princo mordis la lipojn kaj kunpremis la pugnojn [5]; [la bestoj] tramordis per la dentoj la trunketon [6]; unu anaso alflugis kaj mordis la anasidon en la nuko [7]; la infano gratis kaj mordis kiel sovaĝa kateto [8]; kiel arbo, kiun mordas vermo [9]; restis nenio absolute, nek por mordi, nek por gluti ^PrV; kiu bojas, ne mordas ^PrV; kiu mordi ne povas, kisi ekprovas ^PrV.
2.: (figure) Ekdifekti, ekkonsumi kvazaŭ per mordo; ataki³: la vaporo mordis miajn brakojn kaj la bruston kaj brogis ilin [10]; la nudajn piedojn mordis la akra sablo [11]; grincado de segilo mordanta la lignon [12]; la salpetrokampo de la interna lando mordas la piedojn de la vaganta indianino [13]. mordumi, kaŭstika, korodi, skrapi.
3.: (figure) Ripete dolorigi kvazaŭ per mordado: ĉu la dentdoloro ne mordis viajn nervojn [14]? ŝia ĵaluzeco vekiĝas kaj kruele ŝin mordas en koro [15]; kolero kaj malsato mordis interne en ŝia malplena korpo [16]; la fumo mordis la okulojn [17]; la bulvardistoj sukcese „mordos“ la registaron [18]; tiu konstanta zorgo mordadis lian koron; mordetita de ĉagreno, de enuo.

1. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 22:16
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto 10:11
3. La Nova Testamento, Apokalipso 16:10
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Miĥa 3:5
5. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro VI
6. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Elinjo-fingreto
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malbela anasido
8. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
9. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro IV
10. B. Traven, trad. Hans Georg Kaiser: Mortula Ŝipo, Rakonto de usona maristo, Ĉapitro 28
11. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XXI
12. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Tria
13. trad. Ferenc Szilágyi: Vespera ruĝo anoncas ventegon, Harry Martinson
14. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, La senditoj de morto
15. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Naŭa
16. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Knabino, kiu paŝis sur panon
17. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro XLIII
18. Monato, Paul Gubbins: Malbelon beligi: la Greenwald-principo, 2014

angle:: bite
beloruse:: кусаць, цяць
ĉeĥe:: bodat, hryzat, korodovat, kousat, kousnout, leptat, rozežírat, uštknout
france:: mordre
germane:: beißen
hispane:: morder
hungare:: 1. harap, mar 2. belemar, kimar 3. mardos
indonezie:: menggigit
katalune:: mossegar
nederlande:: bijten
pole:: gryźć, pogryźć, ugryźć, kąsać
portugale:: morder
rumane:: mușcă, roade, mesteca, pișca
ruse:: 1. кусать, укусить 2. разъедать, разрушать 3. грызть
slovake:: hrýzť, korodovať, kúsať, rozožierať
tibete:: རྨུག་པ་
ukraine:: кусати, жалити, морити, травити, протравлювати, роз’їдати

(tr)

1.: Senŝire, singarde, nervoze aŭ petole ion mordi: li ekmeditis kaj mordetis la malsupran lipon [19]; la kliento mordetis la ungojn kaj denove profundiĝis en sian meditadon [20].
2.: Ronĝi: Grenjo stariĝis antaŭ la fenestro kaj mordetis la vitron [21].
3.: Dolore, iom post iom konsumi optimismon, ĝojon: zorgo? — tiu ĉi vermo mordetas tro malrapide [22]; Herbeno ne estis feliĉa, ĉar lin mordetis du konsciencriproĉoj [23]; tiu konsciencriproĉado [komencis] mordeti mian tutan vivadon [24]. dubigi, elĉerpi, elsuĉi², lacigi

19. Eliza Orzeszko, trad. Kazimierz Bein: La Interrompita Kanto, Ĉaptiro IV
20. Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
21. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Haĉjo kaj Grenjo
22. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua
23. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Tria
24. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Dekdua

(tr)

: Prilabori surfacon per kaŭstika substanco por ĝin purigi, kolorigi, krei desegnaĵon, cirkviton ktp: mordumi lignon per solvaĵo de kolorilo; la kupran platon de gravuro ni mordumu per azotacido.

(tr)

: Mordi ĉe la ĉirkaŭo: la malsato vin devigos ĉirkaŭmordi viajn proprajn ostojn [25]; li havas sufiĉe da mono, por aĉeti ĉe buĉisto ŝafan kapon, kiun li ĉirkaŭmordas [26]; tenante per papereto osteton, ŝi ĉirkaŭmordis kotleton [27].

25. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Kvara
26. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro XXXII
27. V. Varankin: Metropoliteno, ĉap. 4a

(tr)

: Deigi per mordo parton de io: ĉarma pupo, […] nun la abomeninda buldogo demordis al ĝi la kapon [28]; neĝulino rigardis la belan pomon […] sed apenaŭ ŝi demordis peceton, ŝi falis senviva [29]; preni[nte…] pecon da pano, […] ŝi demordis peceton kaj maĉante ĝin reprenis la laboron [30].

28. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Vojkamarado
29. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Neĝulino
30. Eliza Orzeszko, trad. Kazimierz Bein: La Interrompita Kanto, Ĉapitro I

(tr)

: Estigi kavaĵon aŭ truon mordante: en la palma folio, kiun mi donis al vi, ĝi elmordis truon, kiel saluton al la reĝidino [31].

31. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ĝardeno de la paradizo