*rad/o
*rado
Ronda disko turniĝanta ĉirkaŭ centra akso: li falis sub la radojn de veturanta vagonaro [1]; la sonado de bruantaj radoj [2]; la veturilo preskaŭ sensone rulas, ĉar la radoj estas […] vestitaj per kaŭĉukaj ringoj VojaĝImp ; la radoj turniĝas la ŝoveliloj venkas la kontraŭstaron de la akvo, la ŝipo veturas [3]; [tie] troviĝis granda rado, metita sur horizontala akso, kun multo da malgrandaj siteloj sur la ĉirkaŭo [4]; inter la bruantaj radoj de fabriko [5]; rompiĝos la kruĉo ĉe la fonto, kaj falos la rado en la puton (kp argano)) [6]; grandaj, kiel radoj de muelilo [7]; la justeco […] kondamnos vin nur al morto per la rado [8]; rado malbona knaras plej multe (kp barelo malplena) PrV ; ĵeti bastonon en la radon (malhelpi) PrV ; (figure) [esti] la kvina rado ĉe veturado PrV (tute seninflua, senutila); (figure) la rado (ŝanĝiĝoj) de la sorto; (figure) rado de doloro kaj de ĝojo en mia kor’ ruliĝas Ifigenio .
1.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 39
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Naĥum 3:2
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Dorna vojo de la honoro
4. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XI
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝtono de la saĝuloj
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto 12:6
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fajrilo
8. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Naĥum 3:2
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Dorna vojo de la honoro
4. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XI
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝtono de la saĝuloj
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto 12:6
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fajrilo
8. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua
- angle:
- wheel
- beloruse:
- кола
- bulgare:
- колело
- ĉeĥe:
- kolo
- france:
- roue
- germane:
- Rad
- hispane:
- rueda
- hungare:
- kerék
- indonezie:
- roda
- nederlande:
- wiel, rad
- portugale:
- roda
- ruse:
- колесо
- slovake:
- koleso
- svede:
- hjul
- tibete:
- འཁོར་ལོ་
radaro
Tuto de la radoj funkciigantaj aparaton: ĉu vi devas movi viajn krurojn per radaroj [9]? (figure) ĵeti nur sableron en la radaron de la financa spekulado [10]; (figure) la sekreta radaro de la vivo [11].
transmisio

9.
Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Urbo de Imperiestroj
10. Diversaj aŭtoroj: Le Monde diplomatique en Esperanto 2011-2013, Tri jarojn post la financa kraŝo
11. Diversaj aŭtoroj: Le Monde diplomatique en Esperanto 2005-2007, Henry Ford, inspirinto de Adolf Hitler
10. Diversaj aŭtoroj: Le Monde diplomatique en Esperanto 2011-2013, Tri jarojn post la financa kraŝo
11. Diversaj aŭtoroj: Le Monde diplomatique en Esperanto 2005-2007, Henry Ford, inspirinto de Adolf Hitler
- ĉeĥe:
- radar, radiolokátor
- france:
- rouage
- germane:
- Fahrwerk, Räderwerk
- hungare:
- hajtómű, kerékhajtás
- nederlande:
- raderwerk
- ruse:
- система колёс, колёсный механизм
- slovake:
- radar, rádiolokátor
radumi
(tr)
- beloruse:
- калесаваць
- ĉeĥe:
- lámat kolem, mučit vplétáním do kola, umučit vpletením do kola
- france:
- rouer (supplicier), faire subir le supplice de la roue
- germane:
- rädern
- hungare:
- kerékbe tör
- nederlande:
- radbraken
- ruse:
- колесовать (казнить)
- slovake:
- lámať v kolese
radradio
Radio de rado: kiel la aranĝo de radoj de veturilo: iliaj aksoj kaj aksingoj kaj radradioj kaj radrondoj, ĉio estis fandita [13]; kial la diaro de vi […] ne rompas en pecetojn la radiojn de via rado Hamlet !
13.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 7:33
- beloruse:
- сьпіца
- ĉeĥe:
- loukoť, paprsek kola
- france:
- rayon (de roue)
- germane:
- Speiche
- hungare:
- küllő
- indonezie:
- jari-jari
- nederlande:
- spaak
- ruse:
- спица
- slovake:
- spica
radringo
Ringo el fero aŭ elasta substanco, per kiu oni provizas la randon de veturila rado.
- beloruse:
- шына (кола)
- ĉeĥe:
- obruč kola
- germane:
- Radreifen
- hungare:
- kerékabroncs
- indonezie:
- ban
- nederlande:
- band (v.e.wiel)
- ruse:
- шина
- slovake:
- obruč kolesa
radrondo
Cirkla ekstera parto de rado.
- beloruse:
- вобад
- ĉeĥe:
- disk kola, obruč, okruží, ráfek kola
- germane:
- Felge
- hungare:
- keréktalp, kerékpánt, felni
- indonezie:
- pelek
- nederlande:
- velg
- ruse:
- обод
- slovake:
- disk kolesa, obruč, okružie, ráfik kolesa
dentrado
Rado, kies rondo estas provizita per dentoj.
- beloruse:
- зубчастае кола
- ĉeĥe:
- ozubené kolo
- france:
- roue dentée
- germane:
- Zahnrad
- hispane:
- rueda dentada
- hungare:
- fogaskerék
- indonezie:
- roda gigi
- nederlande:
- tandrad
- ruse:
- зубчатое колесо, шестерня, шестерёнка
- slovake:
- ozubené koleso
- svede:
- kugghjul
inertorado, inerciradoPIV1
Peza rado, kies inerteco ebligas kontraŭstari momentajn rezistojn, reguligi rapidon kaj povas eĉ servi kiel ĉefa energifonto.
- beloruse:
- махавік
- france:
- volant d'inertie
- germane:
- Schwungrad
- hungare:
- lendkerék
- ruse:
- маховик
padelrado
Cirkla aranĝo de padeloj por transformi turniĝon al fluo aŭ fluon al turniĝo: Du trogĉenoj elmarigis la nafton, tamen eblus aliaj metodoj: pumpiloj, rulbendoj, padelradoj [14].
muelilo, turbino, ventolilo, pumpilo.
14.
Monato, Christian Bertin: Ĉu revo iam fariĝos
realo?, 2003
- ĉeĥe:
- kolo na spodní vodu, lopatkové kolo
- france:
- turbine
- germane:
- Flügelrad
- hispane:
- hélice
- hungare:
- lapátkerék
- nederlande:
- schoepenrad
- ruse:
- лопастное колесо, крыльчатка, гребное колесо
- slovake:
- lopatkové koleso
- svede:
- skovelhjul, vattenhjul
spektoradego
granda staranta rado en amuzparko, kiu turnas seĝojn aŭ vagonetojn, vidigante al la sursidantoj la ĉirkaŭaĵon: tie troviĝis ruĝa malgranda spekto-radego el aĉaj lignoj, bambuoj kaj ŝnuroj [15].
15.
Hemmi Yô, trad. Doi ĉieko: Homoj manĝantaj, „manĝi rubmanĝaĵon“, p.
16a
- bulgare:
- виенско колело
- france:
- grande roue
- germane:
- Riesenrad
- hungare:
- óriáskerék
- indonezie:
- kincir raksasa, komidi putar
- portugale:
- roda-gigante
- ruse:
- колесо обозрения
administraj notoj
~umi:
Mankas dua fontindiko.
~ringo: Mankas fontindiko.
~ringo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~rondo: Mankas fontindiko.
~rondo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
dent~o: Mankas fontindiko.
dent~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
inerto~o, inerci~o: Mankas dua fontindiko.
inerto~o, inerci~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
padel~o: Mankas dua fontindiko.
spekto~ego: Mankas dua fontindiko.
~ringo: Mankas fontindiko.
~ringo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~rondo: Mankas fontindiko.
~rondo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
dent~o: Mankas fontindiko.
dent~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
inerto~o, inerci~o: Mankas dua fontindiko.
inerto~o, inerci~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
padel~o: Mankas dua fontindiko.
spekto~ego: Mankas dua fontindiko.