*tim/i

*timi

(tr)
1.
Senti malagrablan senton, kaŭzatan de efektiva aŭ imaga minacanta danĝero aŭ malbono, kiun oni deziras eviti: timi la doloron; ili sentas sin malfortaj kaj timas la […] morton [1]; mi timis la koleron kaj furiozon [2]; vi ja ne timas la maron [3]; timante la mokojn de la malsaĝa kaj nepensanta amaso EE ; timi la patron, la ŝtelistojn; timu Dion [4]; korniko vundita propran voston timas PrV ; dormus leporo, se ĝi ĉason ne timus PrV ; li timis konfesi tion eĉ al si mem [5]; li diris: ŝi estas mia fratino, ĉar li timis diri: mia edzino, por ke la homoj de la loko ne mortigu lin pro Rebeka, ĉar ŝi estis belaspekta [6]; la plimulto timis entrepreni informiĝan vojaĝon [7]; ne timu servi al la Ĥaldeoj [8]; malriĉulo rabiston ne timas PrV ; mi timas, ke mi povus fari ian publikan maljustaĵon al tiu aŭ alia persono [9]; ili ne timis, ke la mondo kulpigos ilin [10]; la esprimo „estu timata“ estas uzita tute bone kaj regule [11].
2.
Antaŭtimi: li timas senkonsolan maljunecon kaj eble eĉ ribelon, fruan morton Ifigenio ; timi pri sia vivo, havaĵo; vane vi timas, ke ni volas enkonduki novan ortografion [12]; kiu bone agas, timi ne bezonas PrV ; mi timas, ke pluvos morgaŭ, ke li ne venos; ĉu ni devas timi, ke […] nia tuta laborado fariĝos vana [13]? mi timas, ĉu post [tiel belaj promesoj] vi ne kaŝas malpli sukcesajn rezultatojn [14]; mi timas, ke via indigno diktus al vi tro akrajn vortojn [15]; ne ekzistas eĉ la plej malgranda kaŭzo por timi, ke aperus ia nova lingvo, kiu elpuŝus Esperanton EE ;. VD:pesimisto, nigrevidulo
1. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XX
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 9:19
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto
5. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XXI
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 26:7
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeremia 40:9
9. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Unua Kongreso Esperantista en Boulogne sur Mer en la 5a de aŭgusto 1905
10. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Dua Kongreso Esperantista en Genève en la 28a de aŭgusto 1906
11. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 11. Verboj
12. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 1. Alfabeto
13. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910
14. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VI
15. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
angle:
fear, be afraid, be afraid of
beloruse:
баяцца
bulgare:
страхувам се
ĉeĥe:
bát se, lekat se, mít strach, strachovat se
france:
craindre, avoir peur de, redouter
germane:
fürchten, Angst haben
hispane:
temer
hungare:
1. fél 2. aggódik, tart tőle
indonezie:
takut 2. gelisah (akan), mencemaskan, mengkhawatirkan
japane:
恐れる [おそれる], 怖がる [こわがる], おびえる, 心配する [しんぱいする], 危惧する [きぐする]
nederlande:
bang zijn voor, vrezen
pole:
1. bać się, trwożyć się (przest.) 2. lękać się, obawiać się, trwożyć się
portugale:
temer
ruse:
бояться, страшиться
slovake:
hroziť sa (niečoho)
tibete:
དངངས་&t_-a;ཚབ་སྐྱེ་
ukraine:
боятися, лякатися

timo

Sento de tiu, kiu timas: li paliĝis de timo kaj poste li ruĝiĝis de honto [16]; maltrankviliĝi de timo [17]; timo pro io; pro timo al li la gardistoj tremis [18]; timo antaŭ sia frato [19]; timo antaŭ Dio [20]; oni estis en granda timo pri ili [21]; komenco de saĝeco estas timo antaŭ la Eternulo[22]; [la] virtuloj estas sentimaj [23].
afrikanse:
vrees
albane:
frikë
amhare:
ፍርሃት
angle:
fear, fright
arabe:
خوف
armene:
վախ
azerbajĝane:
qorxu
beloruse:
страх, боязь
bengale:
ভয়
birme:
ကြောက်လန့်
bosne:
straha
bulgare:
страх
ĉeĥe:
bázeň, leknutí, strach, tíseň, úděs, úzkost
dane:
frygt
estone:
hirm
eŭske:
beldurra
filipine:
takot
france:
crainte, peur
galege:
medo
germane:
Furcht, Angst
guĝarate:
ભય
haitie:
haŭse:
tsoro
hinde:
डर
hispane:
miedo, temor
hungare:
félelem, aggodalom
igbe:
egwu
indonezie:
rasa takut, ketakutan
irlande:
eagla
islande:
ótti
japane:
恐怖 [きょうふ]
jave:
wedi
jide:
מורא
jorube:
iberu
kanare:
ಭಯ
kartvele:
შიში
kazaĥe:
қорқыныш
kimre:
ofn
kirgize:
коркунуч
kmere:
ការភ័យខ្លាច
koree:
무서움
korsike:
titre
kose:
uloyiko
kroate:
strah
kurde:
tirs
latine:
timore
latve:
bailes
laŭe:
ຄວາມຢ້ານກົວ
litove:
baimė
makedone:
страв
malagase:
tahotra
malaje:
ketakutan
malajalame:
ഭയം
malte:
biża
maorie:
wehi
marate:
भीती
monge:
ntshai
mongole:
айдас
nederlande:
vrees, angst
nepale:
डर
njanĝe:
mantha
okcidentfrise:
bangens
panĝabe:
ਡਰ ਹੈ
paŝtue:
ويره
pole:
strach, bojaźń, obawa, lęk, trwoga
ruande:
ubwoba
rumane:
frică, teamă
ruse:
страх, боязнь
samoe:
fefe
sinde:
خوف
sinhale:
බිය
skotgaele:
eagal
slovake:
bázeň, obava, strach
slovene:
strah
somale:
cabsida
ŝone:
kutya
sote:
tšaba
sunde:
sieun
svahile:
hofu
taĝike:
тарс
taje:
ความกลัว
tamile:
பயம்
tatare:
курку
telugue:
భయము
tibete:
སྐྲག་པ་, &t_-a;ཇིགས་
ukraine:
страх
urdue:
خوف
uzbeke:
qo’rqinch
vjetname:
sợ hãi
zulue:
kwesaba

timego

Forta timo: Nepriskribebla timego atakis min, sed ĝi ankaŭ enverŝis en min novan vivon, kiun mi jam delonge ne sentis en mi [24]; Ŝin portis efektive kaj preskaŭ levis super la teron doloro kaj timego Marta .
VD:teruro1
beloruse:
моцны страх, жах, жудасьць
japane:
恐怖 [きょうふ]
pole:
groza, przestrach
ruse:
жуть, сильный страх

tima

1.
Timema: antaŭ tima okulo potenciĝas eĉ kulo PrV ; tima klientino [25]; tima dubo Hamlet .
2.
Esprimanta timon: tima mieno [26]; tima zorgo Marta .
25. Raymond Schwartz: La Stranga Butiko, En Kinematografejo
26. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XIX
afrikanse:
bang
albane:
i frikësuar
amhare:
ፈራ
angle:
afraid, frightened
arabe:
خائف
armene:
վախենում
azerbajĝane:
qorxur
beloruse:
1. баязьлівы, палахлівы 2. спалоханы, напалоханы
bengale:
ভয়
birme:
ကြောက်လန့်
bosne:
strah
ĉeĥe:
bojácný, trpící trémou
dane:
bange
estone:
karda
eŭske:
beldur
filipine:
takot
france:
craintif, timoré
galege:
medo
germane:
furchtsam, ängstlich
guĝarate:
ભયભીત
haitie:
haŭse:
ji tsoro
hinde:
डर
hispane:
miedoso
hungare:
félénk
igbe:
egwu
indonezie:
malu-malu
irlande:
eagla
islande:
hræddur
japane:
恐れて [おそれて]
jave:
wedi
jide:
דערשראָקן
jorube:
bẹru
kanare:
ಹೆದರುತ್ತಿದ್ದರು
kartvele:
ეშინია
kazaĥe:
қорқады
kimre:
ofn
kirgize:
коркуп
kmere:
ខ្លាច
koree:
두려워
korsike:
a paura
kose:
boyika
kroate:
bojati
kurde:
tirsane
latine:
timere
latve:
nobijies
laŭe:
ຄວາມຢ້ານກົວ
litove:
bijau
makedone:
плашат
malagase:
raiki-tahotra
malaje:
takut
malajalame:
ഭയപ്പെട്ടു
malte:
jibżgħu
maorie:
wehi
marate:
भयभीत
monge:
ntshai
mongole:
айдаг
nederlande:
bang, vreesachtig
nepale:
डर
njanĝe:
mantha
okcidentfrise:
bang
panĝabe:
ਡਰ
paŝtue:
ډاريږي
pole:
bojaźliwy, strachliwy, lękliwy, trwożliwy, tchórzliwy, płochliwy
ruande:
ubwoba
ruse:
боязливый
samoe:
fefe
sinde:
ڊڄو
sinhale:
බිය
skotgaele:
eagal
slovake:
bojazlivý, plachý, ľakavý
slovene:
strah
somale:
ka cabsi
sote:
tšaba
sunde:
sieun
svahile:
hofu
taĝike:
ҳаросон
taje:
กลัว
tamile:
பயம்
tatare:
курка
telugue:
భయపడ్డారు
ukraine:
боюся
urdue:
ڈر
uzbeke:
qo’rqqan
vjetname:
sợ
zulue:
ngesaba

timema

Inklina al timo: kiu estas timema kaj senkuraĝa, tiu iru kaj revenu al sia domo [27]; timema antilopo [28]; ĝi fariĝis timema kaj hontema kaj kaŝis la kapon sub la flugiloj [29]; tiu timema knabino rigardis min, kaŝita inter la arbetoj [30]; kun la plej timema modesteco [31].
angle:
timid, timorous, fearful, cowardly
beloruse:
палахлівы, баязьлівы
france:
craintif
germane:
furchtsam, ängstlich
indonezie:
malu-malu, pemalu
japane:
臆病な [おくびょうな], おどおどした, 怖がりの [こわがりの], 心配性の [しんぱいせいの]
pole:
nieśmiały, bojaźliwy, lękliwy, płochliwy
ruse:
боязливый
tibete:
དངངས་&t_-a;ཚབ་སྐྱེ་
ukraine:
боязкий, боязливий, лякливий

timiga

Tia, ke ĝi kaŭzas timon: en ĉiu sonĝo li havis la timigan imagon, ke unu aŭ la alia el tiuj grandvaloraĵoj perdiĝis [32]; kiam la avino […] vokis ilin, […] la voko neniam estis akra aŭ timiga [33]; ĉarma estis la voĉo, malĝojaj la vortoj, nekompreneblaj sed timigaj [34]. VD:embarasa1, horora, stranga
angle:
scary, creepy
beloruse:
страшны
germane:
furchteinflösend, unheimlich
indonezie:
ngeri, seram, mengerikan, menyeramkan, menakutkan (adj.)
japane:
脅しの [おどしの], 脅迫的な [きょうはくてきな], 心配な [しんぱいな]
pole:
groźny, straszny, przeraźliwy, zatrważający

timigi

(tr)
Kaŭzi al iu timon: pelu ilin per Via ventego, kaj per Via fulmotondro ilin timigu [35]; la popolo min timigis [36]; lin timigis la glavo [37]; terurite kaj timigite, ili supozis, ke ili vidas spiriton [38]. SIN:teruriVD:minaci
angle:
scare
beloruse:
палохаць, напалохаць, запалохаць, спудзіць
ĉeĥe:
odstrašit, plašit, vyplašit, zastrašit
france:
apeurer, effrayer, intimider
germane:
ängstigen
hispane:
atemorizar
hungare:
megijeszt, megfélemlít
indonezie:
menakuti, menakut-nakuti, mengintimidasi
japane:
恐がらせる [こわがらせる], 脅す [おどす]
pole:
straszyć, przestraszać, zastraszać, trwożyć
ruse:
пугать, страшить
slovake:
naľakať, postrašiť
ukraine:
лякати, страхати, страшити

timinda

Kapabla malutili, danĝera, kiun oni ne spitu: kiel timindaj estas Viaj faroj! pro Via granda forto kaŝiĝas antaŭ Vi Viaj malamikoj [39]; kiel timinda estas ĉi tiu loko [40]!
angle:
fearful, formidable
beloruse:
страшны
ĉeĥe:
hrozný, nebezpečný
france:
redoutable
germane:
furchteinflößend, furchtbar
hispane:
temible
hungare:
félelmetes, ijesztő
indonezie:
dahsyat
japane:
恐ろしい [おそろしい], 不安な [ふあんな]
pole:
straszny, zatrważający
ruse:
грозный, страшный, пугающий
slovake:
hrozný, nebezpečný
ukraine:
страшний

timindaĵo

Io, kio ŝajnas timinda, minaca: ne ektimu tiujn imagajn timindaĵojn [41].
41. L. N. Tolstoj, trad. I. Maĉernis: Kristanismo kaj Patriotismo, 1931
beloruse:
нешта небясьпечнае, небясьпека, пагроза
france:
chose redoutable, menace
pole:
rzecz przerażająca
ruse:
опасность, угроза

timulo

Tiu, kiu facile timas; poltrono: timulo timas eĉ sian propran ombron [42]; kontraŭ muŝoj bravulo, kontraŭ homoj timulo PrV ; la konscienco faras nin timuloj [43]; mi, certege, nur estus timulo kaj netaŭgulo, se mi vin kontentigadus je ĉio, kion vi volas FK .
42. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 37
43. L. L. Zamenhof: Hamleto, el Hamleto
angle:
scaredy-cat, coward
beloruse:
баязьлівец, палахлівец
france:
peureux (subst.)
indonezie:
penakut
japane:
臆病者 [おくびょうもの]
pole:
tchórz (bez odwagi)
ruse:
трус, бояка
ukraine:
боягуз

antaŭtimi

(tr)
Antaŭvidi eventualan malbonaĵon, bedaŭrindaĵon: tio, kion antaŭtimis Ivano, realiĝis: lia aspekto ekscitis skandalan interesiĝon [44]; la gazetaro ne perdis tiom da aĉetantoj, kiom la eldonistoj antaŭtimis [45]. SIN:timi 2ANT:esperi
angle:
apprehend, fear, be afraid
beloruse:
палохацца загадзя, асьцерагацца
france:
appréhender (craindre)
germane:
befürchten
hungare:
aggódik, tart tőle
indonezie:
gelisah (akan), mencemaskan, mengkhawatirkan
pole:
lękać się, obawiać się, trwożyć się
ruse:
опасаться
ukraine:
відчувати страх, побоюватися

antaŭtimo

Timo pro io okazonta: ne praviĝis la antaŭtimo de la prokuratoro pri eventuala tumulto dum la ekzekuto [46]; ĝi havis la saman antaŭtimon kiel tiam, kiam ĝi estis […] ekzamenota de sinjoroj la urbaj delegitoj [47].
angle:
fear, apprehension
beloruse:
боязь, асьцярога
france:
appréhension (crainte)
germane:
Befürchtung
hungare:
aggodalom, félelem
indonezie:
kecemasan, kegelisahan, kekhawatiran, kengerian
pole:
lęk, obawa
ruse:
опасение, страх (заранее), боязнь (заранее)

ektimi

Subite timi pro nova, aperanta danĝero: se elpaŝos kontraŭ min armeo, mia koro ne ektimos [48]; la garnizonanoj kaj la vagatakistoj ankaŭ ektimis, [kiam] la tero ektremis [49]; ŝi videble forte ektimis, sed nur unu momenton [50]; [ĝi] pro granda ĝojo tiel ektimis, ke ĝi tute ne sciis, kion ĝi devas pensi [51]; li ekaŭdis bruan tonon, kiu povis ektimigi la koron eĉ de plej kuraĝa viro [52].
angle:
get scared
beloruse:
спалохацца, напалохацца, забаяцца
ĉeĥe:
leknout se, plašit se, polekat se, uleknout se, zaleknout se
france:
s'effrayer de
germane:
erschrecken
hungare:
megijed
japane:
ぎくっとする, おびえる
pole:
wystraszyć się, zląc się, zlęknąć się
ruse:
испугаться
slovake:
dostať strach, zľaknúť sa
ukraine:
злякатися, настрахатися, настрашитися

fortimigi

(tr)
Malproksimigi kaŭzante timon: brutaroj tie paŝtiĝos, kaj neniu ilin fortimigos [53]; li […] fortimigis la lupon per fortega „tju!“ [54]; ŝi fortimigos la kolektistojn per sia lango [55].
angle:
scare away
beloruse:
адпужваць, адпуджваць
ĉeĥe:
odstrašit, plašit, vyplašit, zastrašit
france:
effaroucher, effrayer (faire fuire), faire fuire
germane:
vertreiben, verjagen, verängstigen
japane:
脅して追い払う [おどしておいはらう]
pole:
odstraszać, płoszyć
slovake:
odstrašiť
ukraine:
відлякувати, полохати

maltimi

(tr)
Fari malatentante danĝeron: li maltimis nin insulti; ne tial, ke ili maltimus morti, sed tial, ke ili kuraĝis ne vivi per la kosto de honto [56].
56. J. London, trad. R. Rossetti: Dio de liaj prapatroj, Nica literatura revuo, 1:4
beloruse:
адважвацца, асьмельвацца
ĉeĥe:
nebát se
france:
avoir l'audace de, oser (avoir l'audace)
germane:
sich getrauen
hungare:
bátor (mer), mer
japane:
敢然と挑む [かんぜんといどむ], 危険を冒す [きけんをおかす]
nederlande:
trotseren
pole:
odważać się, ośmielać się, śmieć (coś zrobić)
ruse:
осмелиться, отважиться
slovake:
mať odvahu, nebáť sa

maltima

Ĉiariske sentima, malatentanta danĝeron: maltimaj kavaliroj sur spiregantaj ĉevaloj [57]; ĉu li ne estas tiu, kiun oni celas mortigi? kaj jen li parolas maltime, kaj ili diras al li nenion [58]; la plej simplaj opiniesprimoj de la jura konsilisto siaflanke ŝajnis al li tro maltimaj kaj tro malpiaj [59]. SIN:aŭdacaVD:aroganta, brava, entreprenema, kuraĝa, riskema
Rim.: Pri vortaj nuancoj vidu rimarkon ĉe „kuraĝa“.
angle:
daring, bold, fearless
beloruse:
бясстрашны, сьмелы, адважны
ĉeĥe:
nebojácný
france:
audacieux, intrépide
germane:
mutig, furchtlos
hungare:
bátor, merész
indonezie:
berani, tegas
japane:
大胆な [だいたんな], 不敵な [ふてきな]
nederlande:
onbevreesd, stout (onbevreesd)
pole:
odważny, zuchwały, dzielny
ruse:
бесстрашный, смелый, отважный
slovake:
nebojácny, neohrozený, odvážny, smelý
ukraine:
сміливий

kulistimo

TEA Timo, kiun oni antaŭsentas en kuliso kaj sentas dum prezentado antaŭ publiko: Yuanyuan tiumomente tute ne havis kulistimon, ŝi tre bone rolis [60]; aktoro […] malgraŭ multjara sursceneja sperto ĉiun fojon spertas kulistimon [61].
60. etnan: [blogo], 2008-12-22
61. Monato, Marko Naoki Lins: Plurlingvismo valoras siajn kostojn, 2004
angle:
stage fright
beloruse:
боязь сцэны
bulgare:
сценична треска
ĉeĥe:
tréma na jevišti před publikem
france:
trac
germane:
Lampenfieber
indonezie:
demam panggung
japane:
出演前の怖気 [しゅつえんまえのこわげ]
pole:
trema
ruse:
(сценический) мандраж
slovake:
tréma na javisku pred publikom
ukraine:
страх перед виходом на сцену

timosento

Timo: kiam homo pensas ne nur pri si mem, ankaŭ la timosento estas malpli granda [62]; la granda korvonigra haramaso, kiun mi vidis, plenigis min per timosento [63].
62. Monato, Luiza Carol: Kapreolida terapio, 2012
63. Edgar Rice Burroughs: Ĉe la koro de la Tero
angle:
sense of fear
beloruse:
страх
ĉeĥe:
bázeň, strach
hungare:
félelemérzés
indonezie:
rasa takut, ketakutan
japane:
恐怖心 [きょうふしん]
nederlande:
angstgevoel
pole:
strach, bojaźń, obawa, lęk, trwoga
ruse:
страх, чувство страха
slovake:
pocit strachu

birdotimigilo

HOR Objekto aranĝita tiel, ke per formo, brilo, bruo aŭ movo ĝi timigas birdojn for de kultivaĵoj: birdotimigilo sur la erikejo [64]; pri tiaj birdtimigiloj ĉiuj ridis! [65]. SUB:ĉifonfiguro
64. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, La vento rakontas pri Valdemaro Doe kaj pri liaj filinoj
65. La Ondo de Esperanto, 2001, №3
angle:
scarecrow
beloruse:
пудзіла
france:
épouvantail
germane:
Vogelscheuche
indonezie:
orang-orangan sawah, bayung, bebegig, memedi sawah
japane:
鳥威し [とりおどし]
pole:
strach na wróble

administraj notoj

~indaĵo: Mankas dua fontindiko.
mal~i: Mankas dua fontindiko.