*17ide/o

ideo

1.
Abstrakta koncepto de la spirito pri objektoj aŭ ecoj; pensaĵo, komprenaĵo: havi nenian ideon pri la muziko, pri justo kaj maljusto; vera, falsa, ĝusta, klara, malklara ideo; mi dankas vin, ke vi rakontas al la knabo historiojn, sed vi ne devas konfuzi liajn ideojn [1]; la ideo pri nacieco facile povas tiel etendiĝi, ke ĝi fariĝos afektaĵo [2]; riĉaĵoj tiel grandegaj, ke ne eble estas havi ideon pri ili [3]; la homoj, kiuj okupas sin je ĉia plej sencela kaj senutila sensencaĵo, se ĝi nur estas en modo kaj konforma al la rutinaj ideoj de la amaso, ĝuas […] la honoran nomon de instruituloj [4]; ĉu vi havas ideon pri la ama vivo de tiuj du paroj [5]? la ideo ke oni nin suspektas estas vere incita [6]; li iel atendis vidi elegantan burĝinon eble iom embarasitan de la ideo fronti al polica enketisto [7]; mi eĉ ne havas ideon pri la tipo de afero, pri kiu vi interesiĝas [8]; ju pli heterogenaj estas la moralaj ideoj de la aŭskultantoj […], des pli malproksimen fuĝos la oratoro de kiu ajn konkreta morala dogmaro [9]. VD:bazo, fundo, imago, nocio
2.
Baza koncepto, principo, devizo kiu difinas verkon, ideologion, filozofian skolon, kiu helpas solvi problemon; ekpenso, inspiro: mi donis al li la ideon por lia plej glora kanto [10]; mi donos la ideon por konstruaĵo, kiu estos tute konforma al la klimato kaj materialo de la lando [11]; Mi plenigis lin per Dia spirito, per saĝo kaj prudento kaj scio kaj ĉia arto, por pripensi ideojn, por labori el oro kaj el arĝento [12]; mi estas forte malsana! […] tio estis efektive stranga ideo doni al ni punĉon kaj varman salmon [13]; la ideoj, kiujn mi supre esprimis pri la Fundamento de Esperanto, prezentas dume nur mian privatan opinion [14]; la interna ideo de la esperantismo [15]; ĉiuj ideoj, kiuj estas ludontaj gravan rolon en la historio de la homaro, havas ĉiam tiun saman egalan sorton: kiam ili ekaperas, la samtempuloj renkontas ilin […] kun rimarkinde obstina malkonfido [16]; konsenti suferi aŭ morti pro ideoj, tio ja signas ian religieman spiritostaton [17]; bona ideo venas post la pereo PrV . VD:elturniĝo, esenco, fundamento, idealo, kerno, solvo1
afrikanse:
idee
albane:
ideja
amhare:
ሀሳብ
angle:
idea
arabe:
فكرة
armene:
գաղափար
azerbajĝane:
fikir
beloruse:
ідэя, думка
bengale:
ধারণা
birme:
စိတ်ကူး
bosne:
ideja
bulgare:
идея
ĉeĥe:
idea, myšlenka, nápad, pojem, představa
ĉine:
思想 [sīxiǎng], 主意 [zhǔyi], 概念 [gàiniàn], 理念 [lǐniàn], 觀念 [guānniàn], 意 [yì]
dane:
idé
estone:
mõte
eŭske:
ideia
france:
idée
germane:
Ahnung, Vorstellung, Idee
guĝarate:
વિચાર
haitie:
lide
haŭse:
ra’ayin
hinde:
विचार
hispane:
idea
hungare:
eszme, ötlet, idea
igbe:
echiche
indonezie:
ide, gagasan
irlande:
smaoineamh
islande:
hugmynd
itale:
idea
japane:
アイデア [あいであ]
jide:
געדאַנק
jorube:
agutan
kanare:
ಕಲ್ಪನೆ
kartvele:
იდეა
kazaĥe:
идея
kimre:
syniad
kirgize:
ой
kmere:
គំនិត
koree:
아이디어
korsike:
‘idea
kose:
uluvo
kroate:
ideja
kurde:
fikir
latve:
ideja
laŭe:
ແນວຄວາມຄິດ
litove:
idėja
makedone:
идеја
malagase:
hevitra
malajalame:
ആശയം
maorie:
whakaaro
marate:
कल्पना
monge:
lub tswv yim
mongole:
санаа
nederlande:
idee
nepale:
विचार
njanĝe:
lingaliro
okcidentfrise:
idee
panĝabe:
ਇਹ ਵਿਚਾਰ
paŝtue:
مفکوره
pole:
idea, pojęcie, myśl
portugale:
idéia
ruande:
igitekerezo
rumane:
idee
ruse:
идея, мысль
samoe:
manatu
sinde:
خيال
sinhale:
අදහස
skotgaele:
beachd
slovake:
idea, predstava, základná myšlienka
slovene:
ideja
somale:
fikrad
ŝone:
zano
sote:
maikutlo a
sunde:
gagasan
svahile:
wazo
taĝike:
идеяи
taje:
ไอเดีย, แนวคิด
tamile:
யோசனை
tatare:
идея
telugue:
ఆలోచన
tibete:
བསམ་བློ་
ukraine:
ідея
urdue:
خیال
uzbeke:
fikr
vjetname:
ý tưởng
zulue:
umqondo

idea

1.
Imaga; ekzistanta nur en la spirito, sed ne en la realo: Esperanto, fariĝinte posedaĵo de la tuta homaro, perdos sian karakteron idean [18]; en tiu stadio la gestoj ne povas esti interpretataj kiel intencaj simboloj kun difinita idea senco, kio estas esenca por la lingvo [19]; malgraŭ la multflanka diverseco, malgraŭ ĉiuj diferencoj kaj naciaj kaj sociaj kaj ideaj, tiu ĉi nia eta mondo estas unuece kunligita ne nur per komuna lingvo, sed ankaŭ per la sama idealo [20]! VD:aera, ĥimera, subjektiva, vana
2.
Difinanta ion kiel interna imaga principo: la humaneca internaciismo estis kaj estas potenca idea fono de la lingvo [21]; la Internacia Lingvo ne estas sole teknika rimedo de pensado, […] ĝi havas ankaŭ profundan idean signifon [22].
18. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Dua Kongreso Esperantista en Genève en la 28a de aŭgusto 1906
19. Ivo Lapenna: Retoriko, Unua Parto
20. Ivo Lapenna: Retoriko, ALDONO
21. Ivo Lapenna: Retoriko, Unua Parto
22. Ivo Lapenna: Retoriko, Aldono
beloruse:
ідэйны
ĉeĥe:
ideový, myšlenkový
france:
idéal (relatif aux idées)
germane:
ideell
hispane:
ideal (relativo a la idea)
hungare:
eszmei
indonezie:
ideal
itale:
ideale (agg.)
japane:
観念の [かんねんの], 観念的な [かんねんてきな]
nederlande:
denkbeeldig
pole:
imaginacyjny, wymyślony (utworzony w wyobraźni)
portugale:
ideal (relativo a idéia; adj.)
ruse:
идейный
slovake:
myšlienkový
ukraine:
ідейний

idearo

Sistemo de ideoj sur kiu baziĝas verko, doktrino, solvo ks: la oratoron […] povas ĵeti diskretan rigardon al la notoj, sufiĉas por li vidi unu solan vorton, por rememori pri la tuta eldirota idearo [23]; la tuta idearo de Zamenhof estis ligita kun la problemo pri Lingvo Internacia [24]; peco da pano estas pli valora ol grandaj idearoj [25]; la plej terura idearo ligita kun la Fina Venko estas agado por la Tria Mondo [26]. VD:doktrino
23. Ivo Lapenna: Retoriko, Dua Parto
24. Ernest Drezen: Zamenhof, Zamenhofa junaĝo
25. S. Engholm: Al Torento, 1930
26. W. Żelazny: Pri la rilatoj inter inteligencio kaj plebo, La Ondo de Esperanto, 2000:03 (65)
beloruse:
сукупнасьць ідэяў, ідэалёгія
ĉeĥe:
ideologie, souhrn myšlenek
ĉine:
思想 [sīxiǎng], 意識型態 [yìshíxíngtài], 意識形態 [yìshíxíngtài], 政治思想 [zhèngzhìsīxiǎng], 意識形態 [yìshìxíngtài]
france:
idéologie
germane:
Ideologie
hispane:
ideario, ideología
indonezie:
ideologi
itale:
ideologia
japane:
思想体系 [しそうたいけい], 思想 [しそう]
pole:
ideały, ideologia
rumane:
ideologie
slovake:
ideológia, súhrn myšlienok

ideismo

FIL Filozofia sistemo, laŭ kiu la principo de la mondo estas ideoj: laŭ objektiva ideismo, kiel tiu de Hegel, materio ja ekzistas, sed estas aventuro de iu absoluta ideo; laŭ subjektiva ideismo, aŭ solipsismo, la mondo estas revo de individua subjekto; iam la fidemona maliculo kaj reakciulo Platono krime inventis la „objektivan ideismon“ [27]; (figure) Majstrokulto kaj nebula ideismo servis por kamufli seriozajn disputojn [28]. ANT:materiismo
beloruse:
ідэалізм (філяз.)
ĉeĥe:
idealizmus
ĉine:
唯心主义 [wéixīnzhǔyì], 理念論 [lǐniànlùn], 理想主义 [lǐxiǎngzhǔyì], 唯心論 [wéixīnlùn]
france:
idéalisme (phil.)
germane:
Idealismus
hispane:
idealismo
hungare:
idealizmus
indonezie:
idealisme
itale:
idealismo (fil.)
japane:
観念論 [かんねんろん]
nederlande:
idealisme
pole:
idealizm (filozoficzny)
ruse:
идеализм (филос.) objektiva ~ismo: объективный идеализм. subjektiva ~ismo: субъективный идеализм.
slovake:
idealizmus, nadšenie pre ideály
ukraine:
ідеалізм

ideisto

FIL Adepto de sistemo ideisma.
beloruse:
ідэаліст (філяз.)
ĉeĥe:
idealista
france:
idéaliste (phil.)
germane:
Idealist
hispane:
idealista
hungare:
idealista
indonezie:
idealis
itale:
idealista (fil.)
japane:
観念論者 [かんねんろんしゃ]
nederlande:
idealist
pole:
idealista (wyznawca idealizmu)
ruse:
идеалист (филос.)
slovake:
idealista
ukraine:
ідеаліст

samideano

1.
Tiu, kiu havas komunan ideon, komunan celon kun aliaj: ĉu do vi ne havas monaĥojn, kiuj […] bruligas la homojn, kiuj ne havas saman opinion kiel ili? necesus por tio, ke ni estu frenezaj, […] ni ĉiuj ĉi tie estas samideanoj kaj ne komprenas, kion vi diras pri viaj monaĥoj [29].
2.
ESP Afabla ĝentiltitolo uzata inter esperantistoj, konsiderataj kiel kunlaborantoj pro la Interna Ideo: la plimulton de niaj Britaj samideanoj alkondukis al ni la interna ideo de la Esperantismo [30]; mortis nia plej kara samideano kaj amiko, kiu estis la animo de niaj ĝisnunaj kongresoj [31]; ili konkludis, ke la senpasporta samideano povus partopreni en la ekskurso, se li miksus sin en la svedan grupon [32].
29. Volter, trad. Eugen Lanti: Kandid aŭ la optimismo, Ĉapitro XVIII
30. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Tria Kongreso Esperantista en Cambridge en la 12a de aŭgusto 1907
31. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Tria Kongreso Esperantista en Cambridge en la 12a de aŭgusto 1907
32. Ferenc Szilágyi: Koko Krias Jam!, II
beloruse:
аднадумец, аднадумца, аднамысьнік
ĉeĥe:
samideán, čl. stejné myšlenky
ĉine:
同調 [tóngdiào], 真情 [zhēnqíng], 同道 [tóngdào]
france:
partisan (d'un mouvement d'idées, de l'espéranto)
germane:
Gleichgesinnter
hungare:
eszmetárs
itale:
2. samideano
japane:
同志 [どうし], サミデアーノ
pole:
współideowiec (tytuł używany między esperantystami)
portugale:
1. co-idealista, correligionário 2. samideano
ruse:
единомышленник
slovake:
samideán (stúpenec tej istej myšlienky)
ukraine:
однодумець

fiksa ideo

PSI Obsedo, penso, kiu konstante revenas al la animo: la juna virino deliris, rekonis neniun, kaj ekkriis, okupita de fiksa ideo: – mi estis certa, ke al mi alvenos malfeliĉo [33]! vi havas fiksan ideon, revon, kiu tute plenigas vin [34]; ilia opinio ne estas alia, ol la ordinara fiksa ideo, kiam la malsanulo ekzemple kredas, ke li estas el vitro, aŭ imagas sin korktirilo [35]; tiam ŝi ekhavis subliman inspiron, kiu baldaŭ evoluis je fiksa ideo, neŭtraliganta ŝian ĉagrenon [36].
33. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Dua
34. H. Conscience, trad. M. Posenaer: Rikke-Tikke-Tak, 1912
35. Sándor Szathmári: Vojaĝo al Kazohinio, Naŭa Ĉapitro
36. trad. Ferenc Szilágyi: Vespera ruĝo anoncas ventegon, Gustav Hedenvind Eriksson
beloruse:
ідэфікс
ĉeĥe:
fixní idea, idée fixe, utkvělá myšlenka
france:
idée fixe
germane:
fixe Idee
japane:
固定観念 [こていかんねん]
slovake:
fixná idea
ukraine:
ідея фікс, настирлива ідея

interna ideo

ESP (de esperantismo) La ideo, ke Esperanto kondukos al interfratiĝo de la popoloj: tiuj el vi, kiuj mian opinion pri la interna ideo de la esperantismo trovas neĝusta, povas simple ne akcepti ĝin kaj ili tute ne devas timi de la homaranismo ian danĝeron por Esperanto [37]; ĉiuj memoris nur pri la interna ideo entenata en la Esperantismo […ne], ke ĝi alproksimigas reciproke la korpojn de la homoj, […] sed nur tial, ke ĝi alproksimigas iliajn korojn [38].
37. L. L. Zamenhof: Homaranismo, Kion Zamenhof ne povis diri en Ĝenevo.
38. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Dua Kongreso Esperantista en Genève en la 28a de aŭgusto 1906
angle:
inner idea
germane:
innere Idee
japane:
内在思想 [ないざいしそう]

administraj notoj

pri ide/o :
  Aldonendas drv pri la Interna Ideo.
  [Sergio]
~isto: Mankas fontindiko.
~isto: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.