*instru/i PV

*instrui

(x)
1.
PED Transdoni al iu sciencajn metodajn konojn aŭ utilajn precizajn sciojn: dancu la dancisto, kaj muziku la muzikisto, sed instruu nur la instruitulojZ ; instrui infanon pri gramatiko; instrui gramatikon al infano; la Eternulo ordonis instrui al vi la leĝojn [1]; li instruas miajn brakojn streĉi pafarkon [2]; oni instruis ŝin danci kaj paradi; mi instruos vin, kion vi devas paroli [3]; instrui al iu, kiel (li povos) sukcesi; mi instruos (montros), kio estas moki minZ ; instrui iun per sia ekzemplo; por ke la instruitaj lingvistoj povu tuj kompreni la tekston [4]; la instruita mondo [5]; tre alte instruita homo [6]; tiaj instruitaj (de instruitulo) paroloj tre imponas [7]. VD:eduki, lernigi
2.
(figure) (p.p. okazaĵoj) Montri al iu la laŭcelan konduton: nin instruas eraro, kiun faras najbaro PrV ; instruita de la malfeliĉo; praktika sperto nin instruas, ke...; tio instruos al vi singardemon [8]. VD:instrukcii
1. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 4:14
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 22:35
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 4:12
4. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, ĉapitro 7a
5. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Nokto
6. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
7. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, ĉapitro 3a
8. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉapitro 18a
afrikanse:
leer
albane:
mësojnë
amhare:
አስተምር
angle:
teach, instruct
arabe:
تعليم
armene:
սովորեցնել
azerbajĝane:
öyrətmək
beloruse:
вучыць, навучаць, выкладаць, настаўляць
bengale:
শেখান
birme:
သင်ပေး
bosne:
naučiti
bulgare:
преподавам
ĉeĥe:
instruovat, poučovat, učit, vyučovat
dane:
undervise
estone:
õpetada
eŭske:
irakasteko
filipine:
magturo
france:
apprendre (à quelqu'un), enseigner, instruire
galege:
ensinar
germane:
lehren, unterrichten
guĝarate:
શીખવવા
haitie:
anseye
haŭse:
koyar
hinde:
सिखाना
hispane:
enseñar, instruir
hungare:
tanít, oktat
igbe:
na-akụziri
indonezie:
mengajar, mengajarkan
irlande:
mhúineadh
islande:
kenna
japane:
教える
jave:
mulang
jide:
לערנען
jorube:
kọ
kanare:
ಕಲಿಸಲು
kartvele:
ასწავლოს
kazaĥe:
үйрету
kimre:
dysgu
kirgize:
окутуу
kmere:
បង្រៀន
koree:
가르쳐
korsike:
insegni
kose:
fundisa
kroate:
poučavati
kurde:
hînkirin
latine:
docebit
latve:
mācīt
laŭe:
ສອນ
litove:
mokyti
makedone:
учат
malagase:
mampianatra
malaje:
mengajar
malajalame:
പഠിപ്പിക്കുക
malte:
jgħallmu
maorie:
e whakaako
marate:
शिकवले
monge:
qhia
mongole:
заах
nederlande:
onderwijzen
nepale:
सिकाउँछन्
njanĝe:
kuphunzitsa
okcidentfrise:
ûnderwize
panĝabe:
ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ
paŝtue:
درس
pole:
uczyć, nauczać, pouczać, instruować, kształcić
portugale:
instruir, lecionar, ensinar
ruande:
wigishe
ruse:
обучать, учить, преподавать , наставлять
samoe:
aoao atu
sinde:
هڪٻئي کي
sinhale:
ඉගැන්වීමට
skotgaele:
teagasg
slovake:
ponaučiť, učiť, vyučovať, školiť
slovene:
poučevanje
somale:
bari
ŝone:
dzidzisa
sote:
ruta
sunde:
ngawulang
svahile:
kufundisha
taĝike:
таълим
taje:
สั่งสอน
tamile:
கற்று
tatare:
өйрәт
telugue:
బోధించడానికి
tibete:
བསླབ་
ukraine:
вчити
urdue:
سکھانا
uzbeke:
o’rgatish
vjetname:
dạy
volapuke:
tidön
zulue:
sifundise

instrua

1.
Instruanta, plena je instruoj: instrua leciono; instrua ekzemplo [9], rakonto, libro. SIN:instruplena
2.
Rilata al instruado: al la bordo de Neskuĉnyj sin apogis instrua ŝipo [10]. VD:priinstrua
9. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 28:37
10. V. Varankin: Metropoliteno, ĉapitro 11a
angle:
1. instructive 2. instructional, teaching
beloruse:
1. павучальны
ĉeĥe:
instruktivní, poučný, vyučovací
france:
1. instructif 2. d'instruction, d'enseignement
germane:
1. lehrreich, instruktiv 2. Lehr-, Schul-
hispane:
1. instructivo 2. de instrucción, de enseñanza
hungare:
1. tanulságos 2. tanítási, tan-, oktatási
indonezie:
1. instruktif
nederlande:
1. leerrijk
pole:
1. pouczający, instruktażowy, kształcący 2. pouczający, instruktażowy, kształcący
portugale:
1. instrutivo
ruse:
1. поучительный , обучающий 2. учебный, обучающий
slovake:
poučný, vyučovací
volapuke:
1. tidik

instruo

1.
Instruado: doni instruon; preni de io instruonZ .
2.
Instruaĵo: kano (batado) kaj instruo donas saĝon [11]; la buŝo de saĝuloj semas instruon [12]; aŭskulti, observi, malŝati ies instruojn; profiti la instruojn de profesoro; laŭ la plej freŝaj instruoj de la scienco; aŭskulti la instruojn de la vivo [13], de la historio; tiu terura ekzemplo servu al vi kiel instruo.
11. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 29:15
12. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 15:7
13. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 15:31
ĉeĥe:
instrukce, instruktáž, instruování, poučení, učení, vyučování
france:
2. enseignement (ce qu'on enseigne), leçon (enseignement)
hispane:
1. enseñanza 2. enseñanza, conocimiento
hungare:
1. tanítás 2. tanult ismeret, tanulság
indonezie:
2. pengajaran
pole:
1. uczenie, nauczanie, pouczanie, instruowanie, kształcenie 2. nauka, pouczenie, instruktaż, kształcenie, wskazówka, nauczka (przen.)
portugale:
1. instrução (ação de instruir), ensino (ação de instruir) 2. uma lição, um ensinamento
ruse:
учение
slovake:
inštrukcia, náuka, ponaučenie, učenie, vyučovanie
volapuke:
tidam

instruado

PED Ago, arto de tiu, kiu instruas: nova metodo por instruado; la ministro de la publika instruado [14]; ricevi bonan instruadon.
14. Zamenhof: Parolo antaŭ la Unua Kongreso Esperantista en Boulogne sur Mer, 1905
angle:
teaching, instruction
beloruse:
навучаньне, павучаньне, выкладаньне , адукацыя
ĉeĥe:
instruování, poučování, učení, vyučování, výuka, školení
france:
enseignement (fait d'enseigner), instruction (fait d'instruire)
germane:
Lehre, Unterricht, Pädagogik
hispane:
enseñanza, instrucción
hungare:
tanítás, oktatás
indonezie:
pengajaran, pembelajaran, instruksi
nederlande:
onderwijs
pole:
uczenie, nauczanie, pouczanie, instruowanie, kształcenie
portugale:
instrução (ação de instruir), ensino (ação de instruir)
ruse:
обучение, преподавание
slovake:
vyučovanie, výučba, školenie
volapuke:
tidüp

instruaĵo

Kono, scio instruita al iu: la baza Esperanto-scio akirata per tiu ĉi metodo estas tre konvena kiel instruaĵo minimuma [15]; tio estas teologia vidpunkto lia, ne necese instruaĵo de la eklezio [16]. VD:admono, leciono, prediko
15. Vikipedio, Zagreba metodo
16. Vikipedio, Didimo la Blindulo
beloruse:
урок, веды
france:
enseignement (ce qu'on enseigne), leçon (enseignement)
germane:
Lehre
hispane:
enseñanza, lección
hungare:
tanult ismeret, tanulság
indonezie:
pelajaran
nederlande:
onderwezen kennis
pole:
nauka, pouczenie, instruktaż, kształcenie, wskazówka, nauczka (przen.)
portugale:
uma lição, um ensinamento
ruse:
урок (перен.), поучение, наставление, учение

instruejo

PED Lernejo; salono ekipita por instruado: ĉiuj kolektiĝis silente en la granda instruejo [17].
17. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Stelmonaĥejo
angle:
school
ĉeĥe:
učebna
france:
école, établissement scolaire
germane:
Schule, Unterrichtsraum, Seminarraum
hispane:
colegio, escuela
hungare:
iskola, oktatóterem, oktatási helyiség
indonezie:
sekolah
nederlande:
onderwijsinstelling
pole:
szkoła, uczelnia
portugale:
escola
ruse:
учебное заведение
slovake:
učebňa

instruiĝi

(ntr)
Iĝi instruita: instruiĝi sen profesoro; per fremda sperto neniu instruiĝas; instruiĝu, juĝistoj de la tero [18].
18. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 2:10
beloruse:
навучыцца, вывучыцца
france:
se former (s'instruire), s'instruire
germane:
lernen
hispane:
formarse (instruirse), educarse, instruirse
hungare:
tanul
indonezie:
belajar
nederlande:
leren
pole:
uczyć się, kształcić się, wyciągnąć naukę (z czegoś)
portugale:
instruir-se, aprender
ruse:
обучиться, научиться

instruisto

PED Homo, kiu profesie instruas: disĉiplo ne estas super sia instruisto, sed perfektigite, ĉiu estos kiel lia instruisto [19]; la filo de la pastro estis doma instruisto en la kastelo [20]; la instruisto rimarkis, ke ŝi sekvas la instruadon kun tia atento, kiel preskaŭ neniu el la aliaj knabinoj [21]; la instruisto prenis krajonon kaj sur la alabastra muro komencis skribi la alfabeton [22]; la patro, instruisto de vilaĝa lernejo [23].
19. La Nova Testamento, Luko 6:40
20. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ĉio sur sian ĝustan lokon!
21. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Juda knabino
22. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro I
23. Mikaelo Bronŝtejn: Oni ne pafas en Jamburg, ĉapitro 6a, p. 34a
angle:
teacher, instructor
beloruse:
настаўнік, выкладчык
bulgare:
учител
ĉeĥe:
vyučující
france:
enseignant, professeur (enseignant), prof (enseignant)
germane:
Lehrer, Lehrerin Lehrer, Lehrerin
hispane:
profesor, maestro
hungare:
tanító, tanár, oktató
indonezie:
guru, instruktur
nederlande:
onderwijzer, leraar
pole:
nauczyciel, instruktor, profesor
portugale:
professor, professora
ruse:
преподаватель , учитель
slovake:
vyučujúci
tibete:
དགེ་རྒན་
volapuke:
tidel

instruiteco

Tuto de la akiritaj konoj, scioj; stato de instruita homo: havi ampleksan instruitecon; li ne posedis tiel saman miregindan instruitecon kiel la du aliaj [24]; mi ne pensas, ke mia talento por pentrado estas granda, kaj la instruiteco, kiun mi havas en ĝi, tute ne povas esti nomata alta Marta .
24. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Johanĉjo-malsaĝulo
beloruse:
вучонасьць, адукаванасьць
ĉeĥe:
učenost, vzdělanost
france:
connaissances (savoir), instruction (ensemble de connaissances)
germane:
Gelehrtheit
hispane:
el conocimiento, la educación (cuerpo de conocimientos)
hungare:
tanultság, műveltség
indonezie:
pengetahuan
nederlande:
ontwikkeling
pole:
wyszkolenie, wyedukowanie, wykształcenie, uczoność
portugale:
conhecimento
ruse:
учёность, образованность
slovake:
vzdelanie, vzdelanosť

instruitulo

Klerulo: la homoj, kiuj okupas sin je ĉia plej sencela kaj senutila sensencaĵo, se ĝi nur estas en modo kaj konforma al la rutinaj ideoj de la amaso, ĝuas [...] la honoran nomon de instruituloj EE .
beloruse:
адукаваны чалавек
ĉeĥe:
vědec
france:
clerc (personne cultivée), lettré (subst.), savant (subst.)
germane:
Gelehrter
hispane:
erudito, científico
hungare:
tanult ember, művelt ember
nederlande:
ontwikkeld man
pole:
ktoś wyszkolony, ktoś wyedukowany, ktoś wykształcony, ktoś nauczony
portugale:
sábio, homem instruído
ruse:
образованный человек
slovake:
vedec

malinstrui

(x)
Senigi je antaŭe ricevita ideo, kutimo, agmaniero, forgesigi, dekutimigi: al tiu knabeto oni malinstruos emocion kaj ploradon [25].
25. J. Teles: La Tago sen Nomo, 2012-10-16
france:
désapprendre (à qqn)
hispane:
desaprender

priinstrua

Koncernanta instruadon, didaktika, pedagogia: priinstrua metodo, programo; priinstrua seĝoZ (katedro pri pedagogio). VD:instrua2
beloruse:
адукацыйны, навучальны
france:
didactique, pédagogique
germane:
didaktisch
hispane:
didáctico, pedagógico
hungare:
tanítási, oktatási, didaktikai
indonezie:
didaktis, pedagogis
nederlande:
didactisch
pole:
instruktażowy, kształcący
portugale:
pedagógico
ruse:
педагогический

meminstruito

PED=memlerninto
angle:
self-taught
beloruse:
самавук, самавучка
ĉeĥe:
samouk
france:
autodidacte
germane:
Autodidakt
hispane:
autodidacta
hungare:
autodidakta
indonezie:
autodidak
nederlande:
autodidact
pole:
samouk
portugale:
autodidata
ruse:
самоучка
slovake:
samouk

moralinstruo

Instruo pri la moralaj devoj, pri la konduto: li faris al li solidan moralinstruon, klarigis al li, kian teruran malnoblaĵon li faris, kia malbona homo li estas kaj kiel forte li meritas punon [26]; sed ili ne aŭskultis kaj ne alklinis sian orelon, sed obstinigis sian nukon, por ne aŭskulti kaj por ne akcepti moralinstruon [27].
26. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Malgranda Niko kaj granda Niko
27. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeremia 17:23
ĉeĥe:
poučení o morálce, školení o morálce
france:
leçon (morale), morale (d'une histoire)
germane:
Moralpredigt
hispane:
lección moral, moraleja (de una historia)
hungare:
erkölcsi tanulság
indonezie:
pengajaran moral
nederlande:
zedenles
pole:
nauki moralne, nauki umoralniające
portugale:
instrução moral
ruse:
нравоучение , мораль (басни и т.п.)
slovake:
poučenie o morálke

instruplena, instruoplena

Instrua 1: Ĥanoĥ […] estis antaŭdiluva patriarko, laŭ la instruplena legendo de la biblia Genezo, praavo de Noao [28].
28. Vikipedio, Libro de Ĥanoĥ
france:
instructif
germane:
lehrreich, instruktiv
hispane:
instructivo
hungare:
tanulságos
indonezie:
instruktif
ruse:
поучительный

administraj notoj

pri ~o: 
     Indus reverki ĉi tiun derivaĵon laŭ PIV, kiu
     konservas
     nur la sencon "instru(it/at)aĵ(ar)o". Efektive la ekzemploj
     por la senco "instruado" tute ne konvinkas,
     ke ili ne povas esti interpretataj per "instruaĵo". Cetere,
     cxar "instruaĵo" estas tre malofta, oni prefere difinu
     ĝin
     referencante al "instruo".
     [MB]
~i: Mankas verkindiko en fonto.
~o: Mankas verkindiko en fonto.
pri~a: Mankas verkindiko en fonto.
mem~ito: Mankas dua fontindiko.
mem~ito: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.