^*pas/i

1.

(ntr)
Iri tra aŭ preter iu loko por atingi alian: pasi tra la urbo, la pordo, la fenestro, super la muro; mi rimarkis inter la nematuruloj junulon senprudentan, kiu pasis sur la placo preter ŝia angulo kaj iris la vojon al ŝia domo [1]; mi pasis tra kampo de homo maldiligenta kaj tra vinberĝardeno de sensaĝulo [2]; li mem pasis preter ilin, kaj kliniĝis ĝis la tero sep fojojn, antaŭ ol li atingis sian fraton [3]; dirinte ĉi tion, ŝi pasis preter la miregigita junulo kaj malaperis post la pordego ^Marta ; ŝi pasis jam kelke da ŝtupoj de la hele lumita ŝtuparo, kiam ŝi aŭdis post si susuradon ^Marta ; li tiel rapide pasis de unu loko al alia, ke atendata ĉie li tamen falis ĉiam [4]; (figure) pasi al alia demando; (figure) la vojo pasis tra malvasta kaj malluma koridoro [5]; (figure) ĉiuj ĉi bildoj rapide pasis tra lia cerbo; ĉio ĉi pasis en la daŭro de dek kvar horoj [6]?

2.

(ntr)
Transiri de iu stato al alia, alistatiĝi, transformiĝi: pasi de riĉeco al senhaveco; mi deziras al li, ke mi ne bezonu transpasi de l' avertoj al la agoj [7].

3.

(ntr)
Forpasi¹: aperas prudento, kiam pasis la momento ^PrV ; kiam pasis la aĝo, aperas la saĝo ^PrV ; kio estis kaj pasis, tion tempo frakasis ^PrV ; kiam pasis la sep tagoj, la diluva akvo venis sur la teron. [8]; kiam pasis dek jaroj [9]; pasis jam longa tempo kaj ĉio fariĝis alia ^BdV ; kio pasis ne revenos ^PrV ; la soleno pasis tute silente [10]; la tuta sekvanta tago pasis en senfrukta serĉado [11]; ebrieco pasas post dormo, malsaĝeco neniam ^PrV ; kiel pasanta ventego, tiel malpiulo rapide malaperas [12]; kun komika mieno de pasanta meditado ^BdV ; leĝo pasintaĵon ne tuŝas; ^PrV sen pasinteco ne fariĝas estonteco, diras ĉina proverbo; pasintjara neĝo flui, flugi, gliti, kuri

4.

(arkaismo) (tr)
Trapasi: li pasis akvon kaj fajron kaj marĉojn kaj marojn (li multe spertis) ^PrV ; estaĵoj […] jam lacigitaj de la mallonga pasita vojo ^Marta .

Nedaŭre, pasante: li pase rigardis la radiotelegramon, enpoŝigis ĝin kaj denove elpoŝigis ĝin nur pli poste posttagmeze [13]; en 4 a. K. administris Judeon romiaj prefektoj kaj prokuratoroj, kiuj pase de la tempo senĉese pli nesenteme intervenis en la aferojn de judoj [14].

Irado, transirado, daŭrado dum pli-malpli longa tempo: la pasado tra la arbaro estas malfacila; mi vidas […] per via maltrankvila pasado kaj senorda svingado de l' manoj, ke en la nuna momento vi sentas malesperon [15]; kiam ŝi ekloĝis en la alta mansardo, la pasado de la mallarĝa […] trietaĝa ŝtuparo estis por ŝi tiel facila ^Marta .

Grava, atentinda intermomento en daŭra tuto: ekvidinte Ĥlestakovon genue ― ha kia pasaĵo [16]! ŝiaj fingroj […] konfuziĝadis sur la klavoj […], ŝi eraradis en la pasaĵoj ^Marta .

Homo, kiu pasas en strato, sur vojo: li aŭdis interparoladon de du pasantoj [17]. hundo bojas, pasanto vojas ^PrV ; kiu dungas pasantojn, tiu dungas malsaĝulojn [18]; pasanto, kiu sin miksas en malpropran disputon, estas kiel iu, kiu kaptas hundon je la oreloj [19]; „kioma horo estas, gardisto?“ demandis iu pasanto [20]; li aŭdis interparoladon de du pasantoj [21]; ondo da pasantoj, senĉese fluanta sur la trotuaro, kovris antaŭ ŝi la personon, kiun ŝi volis kuratingi ^Marta .

Loko tra kiu oni povas pasi: antaŭ la oficaj ĉambroj estis pasejo, havanta la larĝon de dek ulnoj [22]; la pasejoj, tra kiuj Jonatan volis transiri al la garnizono [23]; fervoja tunelo 50 km longa sub la Brenner-montopasejo solvus la problemon [24]; tri arbaraj regionoj ĉirkaŭ la alpa pasejo Gotardo [25]; ĉe la limtrapasejo la identigilo estos skanata [26]; konstruado de ringpasejo ĉirkaŭ la placo [27]; Serbio malfermos la landlimajn pasejojn ankaŭ por varoj kaj homoj el Kosovo [28]. trairejo

Facile pasanta, ne stabila, ne longatempa: ŝanĝiĝemaj kaj pasemaj kiel akvaj ondoj ^Marta ; filozofoj […] sugestas ke la koncepto de „materio“ estas pasema kaj nebone difinita [29]; la homa nescieco alligiĝas al tio, kio fakte estas pasema kaj troviĝas en senĉesa reŝanĝado [30]. efemera, maldaŭra

1.

Irigi iun aŭ ion tra iu loko al alia: la pramisto pasigis nin trans la rivero; Jiŝaj vokis Abinadabon, kaj pasigis lin antaŭ Samuel [31]; Dio fendis la maron kaj pasigis ilin [32]; bonvolu pasigi al mi la salon; la malgranda knabino eltiris longan tranĉilon el fendo de la muro kaj pasigis ĝin super la kolo de la cervo [33].

2.

Uzi la tempon por io: tie mi pasigis du jarojn; la libertempon mi pasigos en la montaro; la malsanulo pasigis malkvietan nokton; li venis al iu loko kaj restis tie, por pasigi la nokton, ĉar la suno subiris [34]; la nokton ŝi pasigis ĉe sia laboro [35]; agrabla tempopasigo [36].

Kiu jam pasis, estis en antaŭa, ofte proksima^1.b tempo, kontraste al io venonta: pasinta doloro ^PrV ; serĉi la tagon pasintan (netroveblaĵon) ^PrV .

Tempo pasinta; estinteco: la estonteco ne ekzistas por ilia penso, la pasinteco rapide elviŝiĝas el ilia memoro ^Marta ; [tio] estis kontrasto inter la pasinteco kaj la nuneco ^Marta ; monumentoj de la roma pasinteco kaj de la roma gloro ^QuV ; inter ili troviĝis objekto, kiu iam en la pasinteco similis al tripieda tablo ^Iŝtar ; liaj pensoj komencis vagi en la pasinteco ^InfanTorent2 ; oni bone scias el la sperto de la pasinteco kiom da kokidoj naskiĝas el dek tri ovoj ^KKl .

1.

Malaperi, iom post iom neniiĝi, senrevene: ĉio forpasas; ŝia beleco forpasis; la okazo, la modo jam forpasis; miaj tagoj forpasis, pereis miaj intencoj, kiujn havis mia koro [37]; subite ĉio denove malaperis! ha, kie do ĝi restis? kiel per turno de la mano ĉio forpasis [38]; longe jam forpasis tiuj de l' ĝojeco horoj ^FK . finiĝi

2.

(figure) Eŭfemismo por morti: Kruceto antaŭ la nomo indikas, ke la koncerna kontribuinto forpasis [39]; Ŝi aĝis cent kvar jarojn kaj forpasis sen malsanoj kaj ĝenoj [40]; mi ĉiam aŭdis ke por kompreni misteran morton oni devas plej funde scii pri la forpasinto [41]; Certe, estas nobla tasko rememori forpasintajn aktivulojn, multon farintajn por la movado [42]. agonii, morti, velki²

(tr)

1.

Pasi flanke de io: ni iris tro malproksimen kaj preterpasis la domon; pro senatento mi preterpasis mian amikon sur la strato; multe da pensoj kaj multe da bildoj preterpasas antaŭ ŝi [43]; kiam patro preterpasis ŝin kun sia filo, li […] diris al li mallaŭte […] [44]; vi preterpasis (evitis) gravan danĝeron.

2.

Lasi flanke, malzorgi, ne atenti: preterpasi detalon, linion, mirindan okazon; mi preterpasas multajn malpli gravajn aferojn (por transiri al grava) [45]. preterlasi

(tr)

Trairi tra iu loko aŭ tempo: trapasi riveron, urbon, pordon, homamason; Jozef foriris de Faraono kaj trapasis la tutan Egiptan landon [46]; li foriris, trapasinte tra ilia mezo [47]; li kontentige kaj feliĉe trapasis sian ekzamenon de piloto [48]; ĝi trapasis la kruelan premadon de la vintro [49]; en ĉi tiu momento stranga ideo trapasis kiel fulmo [lian] animon [50]; multe trapasata strato; trapasi (travivi, sperti) malfacilajn tagojn, penigan bataladon, danĝeran krizon.

1.

(tr)
Iri trans iu loko: transpasi la Alpojn, la landlimojn; (figure) transpasi la mezuron, la limojn de la leĝeco^B ; li transpasis la riveron kaj direktiĝis al la monto Gilead [51]; ili transpasis al la alia bordo [52]; enkuris la gaja Aleĉjo, per kelke da saltoj transpasis la ŝtuparon kaj enkuris en la loĝejon ^Marta ; (figure) transpasi Rubikonon (decidi sen posta ebla ŝanĝo).

2.

(tr)
Superi, esti pli granda ol: tio transpasas mian komprenon, ĉiun imagon; kvin konkursantoj sukcese transpasis limon de 50 decibeloj (dB): la gajninto, kantistino, atingis 55,8 dB [53]; la respondo transpasis miajn esperojn, mi ne nur estis komprenita, sed krom tio […] [54].

3.

(ntr)
Iri de iu loko al alia trans io: li transpasis en Amerikon; (figure) la povo ... transpasas en la manojn de Herhor [55]; grekaj limgardistoj tuj malhelpis al centoj da albanoj transpasi al Grekio [56]; (figure) transpasi de la avertoj al la agoj [57].

4.

(ntr)
Ŝanĝi sian staton en alian, alistatiĝi: transpasi de la solida al la flueca stato.

Amuzaĵo kiu forigas enuon dum senokupo: kiel tempopasigilo, la maĝango troviĝas en tetrinkejoj, klubejoj [58]; geknabetoj „ĉasantaj” interesajn tempopasigilojn [59].