*reg/i PV
*regi ↝
- 1. ↝
-
(tr)
Efektive estri, direkti, obeigi: regi ĉevalon; regi sian ekscitonB ; ne plu povi sin regiB ; malfacile regi la situacion; super ni regas ia neŝanĝebla fataloZ ; mono mondon regas PrV .- a)
- Direkti la aferojn de la ŝtato.
- b) ↝
-
Direkti kaj estri iun entreprenon:
bone regi sian hejmon;
tri trustoj regas la diversajn industriojn de la tuta
lando.
gvidi,
konduki,
mastri - c)
Havi kiel dependaĵon:
transitiva verbo regas objekton.
- d) ↝
- (pri sento) Ekposedi, plenigi la animon de iu: malespero, granda fiero, furioza kolero ekregis lian koronB .
dikti,
irigi,
mano,
premi - 2. ↝
-
(ntr)
(figure) Iom daŭre kaj vaste estadi, manifestiĝi, influi, efiki: regas silento, ordo, bruo, malkvieto, norda vento, ventego, malvarmo, mallumo, noktoZ ; regas paco, plena harmonio, profunda mizero, krizo, senlaboreco, sento de reciproka fremdecoZ ; regas gaja humoro, vigla babilado; sur la vizaĝo regis fiera trankviloB ; en la urbo regas vigla trafiko; maltoleremo kaj trompemo regas ankoraŭ ĉie en la mondo; en tiu rilato regas inter la publiko tute erara opinio; tiu scienco okupas nun regantan pozicion.
- angle:
- govern, rule 1. control
- beloruse:
- 1. кіраваць, кантраляваць, падпарадкаваць 2. панаваць 1.a кіраваць (дзяржавай) 1.b кіраваць (гаспадаркай, прадпрыемствам і да г.п.) 1.d валодаць, панаваць, авалодаць, апанаваць
- ĉeĥe:
- ovládat, panovat, vládnout, řídit
- france:
- diriger, gouverner, régir, régner, réguler
- germane:
- herrschen 1. beherrschen 1.a regieren 1.d beherrschen
- hispane:
- dominar, controlar
- hungare:
- 1. ural 2. honol, uralkodik, dominál 1.a uralkodik 1.b irányít, vezet 1.d ural
- nederlande:
- 1. beheersen 2. heersen 1.a regeren 1.b besturen 1.d beheersen
- portugale:
- 1. governar
- ruse:
- 1. властвовать, править, управлять, держать под контролем, держать в руках 2. царить 1.a править, властвовать 1.b управлять 1.d владеть
- slovake:
- ovládať, panovať, vládnuť
- tokipone:
- lawa
regado
↝ 
- Agado de tiu, kiu regas: la demokratia regado (reĝimo); (figure) ni donu hodiaŭ plenan regadon al tiu silenta, sed solena kaj profunda sentoZ .
- beloruse:
- кіраваньне
- ĉeĥe:
- vláda (činnost), vládnutí
- france:
- règne, gouvernance
- germane:
- Herrschaft
- hungare:
- uralkodás, irányítás
- nederlande:
- regering (het regeren)
- ruse:
- правление, управление
- slovake:
- vláda (činnosť)
*regato ↝
Tiu, kiu estas submetata al la regado de iu ŝtato:
ĉiu regnano sciu, ke li ... devas obei
...
fundamentajn leĝojn de sia lando, kiuj estas egale devigaj
por la
regantoj kaj regatoj
[1].
1.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, antaŭparolo
- beloruse:
- падданы
- ĉeĥe:
- ovládaný, poddaný
- france:
- sujet (pol., d'un état)
- germane:
- Untertan
- hispane:
- súbdito
- hungare:
- alattvaló
- nederlande:
- onderdaan
- ruse:
- подданный
- slovake:
- ovládaný, poddaný
regilo ↝
Aranĝaĵo, per kiu oni regas aparaton:
mi serĉis inter la regiloj, ĝis mi trovis la ŝaltilon
[2].
- ĉeĥe:
- ovladač, regulátor
- france:
- commande (de machine)
- slovake:
- ovládač, regulátor
*registaro
↝
3.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, antaŭparolo
- beloruse:
- урад
- ĉeĥe:
- sbor ministrů, vláda
- france:
- gouvernement, cabinet (ensemble des ministres, gouvernement)
- germane:
- Regierung
- hispane:
- gobierno (grupo de personas)
- hungare:
- kormány
- nederlande:
- regering
- ruse:
- правительство
- slovake:
- vláda, zbor ministrov
memregado, memregeco,
sinregado
- 1. ↝
-
La rajto regi sin, fari proprajn decidojn kaj
leĝojn pri sia vivo:
jen urbo, kie kolektiĝis antaŭ kvincent jaroj la unua
parlamento kaj metis fundamenton por tutpopola
memregado
[4].
aŭtonomeco,
sendependeco
- 2.
-
La kapablo funkcii sen ekstera regado, aŭtomate:
la nuna esplorado male celas daŭran memregecon,
kapablon por la roboto konstrui mem planon
[5].
- 3. ↝
Kapablo regi sin, regi siajn emociojn, kaj rezulta
trankvilo:
kaj ne sole li reakiris la memregadon, sed eĉ li
eksentis sin senfine supera, ol ĉio vivanta
[6];
mi perdas mian memregadon, freneza kolero donas al
mi la forton malfermi la pordon de l' ŝranko, kaj mi
batas ŝin per la pugnoj, per la piedoj (...)
[7].
4.
S. Engholm: Vivo vokas, 1946
5. F. Maurelli: Subakva robotiko (resumo), IKU-2012
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉap. 14a.
7. H. García: VanesaMonato
5. F. Maurelli: Subakva robotiko (resumo), IKU-2012
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉap. 14a.
7. H. García: VanesaMonato
- beloruse:
- 3. самавалоданьне
- france:
- 3. maitrise de soi
- hispane:
- 2. autonomía 3. autocontrol
- hungare:
- 3. önuralom
- nederlande:
- 3. zelfbeheersing
- ruse:
- 1. самоуправление 2. самоуправление 3. самообладание
superregi ↝
(tr)
- 1.
- (iu, io) Havi pli da potenco ol: superrega pozicio.
- 2.
- (io) Esti pli grava, pli multnombra ol: tiu principo superregas ĉiujn aliajnB ; ĉion superregas tiu grava cirkonstanco, ke...
- angle:
- overrule
- beloruse:
- панаваць, пераважаць, вяршэнстваваць
- ĉeĥe:
- převládat, uplatňovat nadvládu
- france:
- dominer, maitriser
- germane:
- vorherrschen
- hispane:
- predominar
- hungare:
- dominál, ural super~a pozicio: domináns helyzet
- nederlande:
- overheersen
- ruse:
- преобладать, господствовать, главенствовать
- slovake:
- ovládať