*riĉ/a

*riĉa

1.
EKON(iu) Posedanta multajn havaĵojn, multan monon, multajn bienojn: Abram estis tre riĉa je brutoj, arĝento, kaj oro [1]; tiu homo fariĝis eksterordinare riĉa, kaj li havis multe da brutoj kaj sklavinojn kaj sklavojn kaj kamelojn kaj azenojn [2]; unu ŝajnigas sin riĉa, havante nenion, alia ŝajnigas sin malriĉa, havante grandan riĉecon [3]; kvankam vi estas riĉa, mi dubas, ĉu vi estas feliĉa [4]; la plej riĉa lando de la mondo FK . VD:havi2, posedi
2.
(iu, io) Havanta multe da io ajn: li estas riĉa je scio kaj sperto; literaturo kun riĉaj provizoj da diversaj pensoj FK ; riĉa lingvo (da esprimoj); principo riĉa je konsekvencoj; riĉa je esperoj, je promesoj; ilia animo estos kiel akvoriĉa ĝardeno [5]; Kalifornio apartenas al la lokoj tre riĉaj kiel per mineraloj, tiel ankaŭ per produktaĵoj de la regno kreskaĵa FK .
3.
Multvalora, konvena por riĉa homo: Marta ĵetis ĉirkaŭrigardon sur la riĉajn vestojn de la virino Marta ; ŝi vidis unu sinjorinon, tre riĉe vestitan [6]; [li] aĉetis por ŝi riĉan bienon en la ĉirkaŭaĵoj de Parizo FK ; mi estis ĉambristino en riĉaj domoj IK ; granda, moda kaj riĉa magazeno Marta ; plene ŝarĝitaj per riĉaj akiroj FK . SIN:kara3, luksa, multekosta, multvalora
4.
(io) Multnombra, abunda: riĉa havo [7] Ifigenio ; riĉa meblaro; riĉa sperto; tiuj semoj alportis riĉan rikolton [8] [9]; studado, […] por doni riĉajn fruktojn, bezonas trankvilecon Marta ; vesto […] kun riĉa garnituro da kremkoloraj puntoj FK ; post dekkvin minutoj aperis riĉa ŝvitado, la infano falis en sanan dormon kaj povis denove libere spiri FK . VD:abunda, malmanka, superŝuti
afrikanse:
ryk
albane:
i pasur
amhare:
ሀብታም
angle:
rich, wealthy, affluent, well-off 2. rich 3. expensive 4. rich, abundant
arabe:
غني
armene:
հարուստ
azerbajĝane:
zəngin
beloruse:
багаты
bengale:
সমৃদ্ধ
birme:
ကြွယ်ဝသော
bosne:
bogata
bulgare:
богат
ĉeĥe:
bohatý
dane:
rig
estone:
rikas
eŭske:
aberatsa
filipine:
mayaman
france:
riche
galege:
rico
germane:
reich 1. reich, wohlhabend 2. reich an, gesegnet mit 3. teuer, wertvoll 4. reich, zahlreich, reichhaltig, reichlich
guĝarate:
સમૃદ્ધ
haitie:
moun rich
haŭse:
arziki
hinde:
अमीर
hispane:
rico
hungare:
gazdag
igbe:
ọgaranya
indonezie:
kaya 3. mahal
irlande:
saibhir
islande:
ríkur
japane:
金持ち [かねもち]
jave:
sugih
jide:
רייַך
jorube:
ọlọrọ
kanare:
ಶ್ರೀಮಂತ
kartvele:
მდიდარი
katalune:
ric
kazaĥe:
бай
kimre:
gyfoethog
kirgize:
бай
kmere:
សំបូរបែប
koree:
풍부한
korsike:
ricca
kose:
tyebile
kroate:
bogata
kurde:
dewlemend
latine:
dives
latve:
bagāts
laŭe:
ອຸດົມສົມບູນ
litove:
turtingas
makedone:
богата
malagase:
manan-karena
malaje:
kaya
malajalame:
സമ്പന്നമായ
malte:
sinjuri
maorie:
taonga
marate:
श्रीमंत
monge:
nplua nuj
mongole:
баян
nederlande:
rijk
nepale:
धनी
njanĝe:
wachuma
okcidentfrise:
ryk
panĝabe:
ਅਮੀਰ
paŝtue:
شتمن
pole:
bogaty, bujny, dostatni
portugale:
rico
ruande:
abakire
rumane:
bogat
ruse:
1. богатый 2. богатый 4. богатый, обильный
samoe:
maumea
sinde:
امير
sinhale:
පොහොසත්
skotgaele:
saidhbhir
slovene:
1. bogat
somale:
qani
ŝone:
fuma
sote:
ruileng
sunde:
beunghar
svahile:
tajiri
svede:
rik
taĝike:
сарватманд
taje:
อุดมไปด้วย
tamile:
பணக்கார
tatare:
бай
telugue:
రిచ్
tibete:
རྒྱུ་ཆེན་པོ་
turke:
zengin
ukraine:
багаті
urdue:
امیر
uzbeke:
boy
vjetname:
giàu
zulue:
ocebile

riĉo

Stato de abundo da mono, da havaĵoj aŭ da ajna enhavo: feliĉo kaj riĉo envion elvokas PrV ; ne helpos riĉo en la tago de kolero [10]; altanima knabino proponas al li sian tutan riĉon da […] amo [11]. la iama ĉefministro de Libano, Al-Hariri, […] fariĝis milionulo, sed liaj riĉoj ne restis en Libano kaj la lando apenaŭ profitis de liaj projektoj [12]; spirita riĉo ne akireblas en kursejo aŭ sur foirego [13]. VD:poŝo 2
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 11:4
11. H. A. Luyken: Pro Iŝtar, ĉapitro 17a, Adaha serĉas Omaron
12. Monato, Husejn Al-Amily/pg: Reveno al la hejmlando
13. Monato, Christian Declerck: Spirituala materialismo
angle:
wealth, affluence
beloruse:
багацьце
france:
richesse (situation)
germane:
Reichtum, reich sein Reichtum, reich sein
hispane:
riqueza
hungare:
gazdagság (állapot)
indonezie:
kekayaan
katalune:
riquesa
nederlande:
rijkdom
pole:
bogactwo, dostatek, obfitość
rumane:
bogăție
ruse:
богатство

riĉaĵo

Tre valora havaĵo: da mono kaj riĉaĵo mi liveros al vi tiom, kiom vi povos porti [14]; ŝi posedas dek kvin milojn, grandan riĉaĵon IK ; kun granda riĉaĵo vi reiras nun al viaj tendoj, kaj kun tre granda brutaro, kun arĝento kaj kun oro kaj kun kupro kaj kun fero, kaj kun tre multe da vestoj [15]; la arboj portos siajn fruktojn, la figarbo kaj vinberujo donos sian riĉaĵon [16]; ili nutras sin per la riĉaĵo de la maro [17]; kelkaj formoj, kiuj ŝajnis al mi riĉaĵo, montriĝis nun en la praktiko senbezona balasto, tiel ekzemple mi devis forĵeti kelkajn nebezonajn sufiksojn VivZam .
angle:
wealth
beloruse:
багацьце
france:
bien (richesse), richesse (bien)
germane:
Vermögen
hungare:
gazdagság (javak)
indonezie:
harta, kekayaan
japane:
[とみ], 財産 [ざいさん]
nederlande:
vermogen
pole:
bogactwo (skarb)
rumane:
avere
ruse:
богатство
turke:
zenginlik
ukraine:
багатство (майно)

*riĉeco

Riĉo: la riĉeco de tiu ĉi homo estas granda [18]; la reĝo Salomono superis ĉiujn reĝojn de la tero per riĉeco kaj per saĝeco [19]; kontenteco estas pli bona ol riĉeco PrV ; riĉeco estas frato de fiereco PrV ; [li] parolis pri la kolorriĉeco de Italujo [20]; en diverseco troviĝas kultura riĉeco [21].
angle:
wealth, affluence
beloruse:
багацьце
france:
richesse (situation)
germane:
Reichtum
hispane:
riqueza
hungare:
gazdagság (állapot) ~eco estas frato de fiereco: a szerencse ritkán jár kevélység nélkül.
indonezie:
kekayaan
japane:
裕福さ [ゆうふくさ], 豪華さ [ごうかさ], 豊かさ [ゆたかさ]
nederlande:
rijkdom
pole:
bogactwo, dostatek, fortuna, obfitość
rumane:
avere
ruse:
богатство
ukraine:
багатство (властивість)

riĉigi

(tr)
Abunde havigi valoraĵojn, enhavon: maldiligenta mano malriĉigas, sed mano de diligentuloj riĉigas [22]; se lin favoros la sorto, li povas trovi oficon, kiu riĉigos lin [23]; multaj politikistoj sukcesas sin ege riĉigi [24]; riĉigi siajn sciojn FK ; riĉigadi la lingvon per novaj vortoj [25].
angle:
to enrich, to make rich
beloruse:
збагачаць, абагачаць
france:
enrichir
germane:
bereichern
hispane:
enriquecer
hungare:
(meg)gazdagít
indonezie:
memperkaya
japane:
金持ちにする [かねもちにする], 豊かにする [ゆたかにする]
katalune:
enriquir
nederlande:
rijk maken
pole:
wzbogacić
rumane:
îmbogăți
ruse:
обогатить
turke:
zenginleştirmek
ukraine:
збагачувати

riĉiĝi

(ntr)
Ekhavi pli da mono, da valoraĵoj, da enhavo: kiu frue leviĝas, facile riĉiĝas PrV ; per honesta vivo estas tre malfacile riĉiĝi FK ; de legado sen atento ne riĉiĝas la prudento PrV ; nia lingvo havos la plenan eblon […] konstante riĉiĝadi [26].
angle:
to become rich, to get rich
beloruse:
збагачацца, абагачацца
france:
s'enrichir
germane:
sich bereichern
hispane:
enriquecerse
hungare:
(meg)gazdagodik
japane:
金持ちになる [かねもちになる], 豊かになる [ゆたかになる]
katalune:
enriquir-se
nederlande:
rijk worden
pole:
bogacić się, dorabiać się, wzbogacić się, obłowić się
rumane:
îmbogăți
ruse:
обогатиться
turke:
zenginleşmek
ukraine:
збагачуватися, багатіти, розбагатіти

*riĉulo

Homo kiu havas multan monon, multajn posedaĵojn: la riĉulo havas multe da mono [27]; la riĉulo havis tre multe da ŝafoj kaj da bovoj [28]; mono fluas al riĉulo, batoj al malriĉulo PrV ; estas pli facile por kamelo iri tra trueton de kudrilo, ol por riĉulo eniri en la regnon de Dio [29]; la subaĉetado de aŭtoritatoj estis kutima principo inter la riĉuloj de la epoko [30].
angle:
rich person
beloruse:
багацей, багатыр, тумар
france:
nanti (subst.), riche (subst.)
germane:
Reiche, Reicher
hispane:
rico
hungare:
gazdag ember
indonezie:
orang kaya
japane:
金持ち [かねもち], 富豪 [ふごう]
nederlande:
rijkaard
pole:
bogacz
rumane:
bogat
ruse:
богач, богатей
turke:
zengin(kişi)
ukraine:
багач, багатій

*malriĉa

1.
EKON Posedanta malmulte da valora havaĵo: malriĉa vilaĝa virino [31]; mi estas mizera kaj malriĉa [32]; plej malriĉa almozulo [33]; li havis belegajn longajn harojn, sed malriĉajn vestojn [34]; malriĉa urbana domo [35]; malriĉa kiel muso preĝeja PrV . VD:senmona
2.
Posedanta malmulte da io ajn: feliĉaj estas la malriĉaj en spirito [36]; kulture kaj socie […] malriĉa [37]; [li] plendas pri la aktuala stato de la faka lingvo, kiu laŭ li malriĉas kompare kun la poezia [38].
afrikanse:
swak
albane:
varfër
amhare:
ድሆች
angle:
poor
arabe:
فقير
armene:
աղքատ
azerbajĝane:
yoxsul
beloruse:
бедны
bengale:
দরিদ্র
birme:
ဆင်းရဲသော
bosne:
loše
bulgare:
беден
dane:
dårlig
estone:
vaene
eŭske:
pobrea
filipine:
mahirap
france:
pauvre
galege:
pobre
germane:
arm mal~a kiel muso preĝeja: arm wie eine Kirchenmaus.
guĝarate:
ગરીબ
haitie:
pòv
haŭse:
matalauta
hinde:
गरीब
hispane:
pobre
hungare:
szegény mal~a kiel muso preĝeja: szegény, mint a templom egere.
igbe:
ogbenye
indonezie:
miskin
irlande:
droch-
islande:
léleg
japane:
貧しい [まずしい]
jave:
miskin
jide:
נעבעך
jorube:
ko dara
kanare:
ಕಳಪೆ
kartvele:
ცუდი
katalune:
pobre
kazaĥe:
кедей
kimre:
gwael
kirgize:
жарды
kmere:
ជនក្រីក្រ
koree:
가난한
korsike:
mischinu
kose:
amahlwempu
kroate:
siromašnih
kurde:
belengaz
latine:
pauper
latve:
slikts
laŭe:
ທຸກຍາກ
litove:
prastas
makedone:
сиромашните
malagase:
mahantra
malaje:
miskin
malajalame:
പാവപ്പെട്ട
malte:
foqra
maorie:
rawakore
marate:
गरीब
monge:
pluag
mongole:
ядуу
nederlande:
arm
nepale:
गरिब
njanĝe:
wosauka
okcidentfrise:
earm
panĝabe:
ਗਰੀਬ
paŝtue:
بې وزله
pole:
biedny, ubogi
ruande:
abakene
rumane:
sărac
ruse:
бедный
samoe:
mativa
sinde:
غريب
sinhale:
දුප්පත්
skotgaele:
bochd
slovene:
slaba
somale:
saboolka ah
ŝone:
murombo
sote:
mafutsana
sunde:
malarat
svahile:
maskini
svede:
fattig
taĝike:
камбизоат
taje:
ที่น่าสงสาร
tamile:
ஏழை
tatare:
ярлы
telugue:
పేద
tibete:
སྐྱོ་པོ་
turke:
yoksul, fakir
ukraine:
бідних
urdue:
غریب
uzbeke:
kambag’al
vjetname:
người nghèo
zulue:
abampofu

malriĉo

Malabundo, manko je mono, havaĵoj, enhavo: pereo por la malriĉuloj estas ilia malriĉo [39]; oni sentas tian mankon kaj malriĉon, se neniu ion diras ĉetombe [40]; senkleraj homoj povas nur malbone kaj rande partopreni socian vivon: ili ne povas defendi siajn rajtojn kaj plej ofte restas en senelira malriĉo [41].
angle:
poverty, penury
beloruse:
беднасьць
france:
paupérisme, pauvreté
germane:
Armut
hispane:
pobreza
hungare:
szegénység
indonezie:
kemiskinan
katalune:
pobresa
nederlande:
armoede
pole:
bieda
rumane:
sărăciei
ruse:
бедность
turke:
yoksulluk

malriĉeco

Malriĉo: lia sorto estis sperti malsaton kaj malvarmon, la premon kaj mizeron de malriĉeco [42]; bonklasaj homoj, kiuj falis en malriĉecon [43]; malriĉeco ne estas malvirto PrV .
42. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Historio el la dunoj
43. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 4, rakontoj, la hejmo de la metiisto, (de nov-jorka kuracisto, rerakontita de E. Weilshäuser)
angle:
poverty, penury
beloruse:
беднасьць
france:
paupérisme, pauvreté
germane:
Armut
hispane:
pobreza
hungare:
szegénység mal~eco ne estas malvirto: nem bűn a szegénység.
indonezie:
kemiskinan
japane:
貧困 [ひんこん], 貧乏 [びんぼう], 欠乏 [けつぼう], 乏しさ [とぼしさ]
nederlande:
armoede
pole:
bieda, biedactwo, biedota, ubóstwo
rumane:
sărăciei
ruse:
бедность
tibete:
དབུལ་འཕོངས་
ukraine:
бідність, біднота, убогість

malriĉigi

(tr)
Parte aŭ tute senigi je havaĵoj, je enhavo: donado de almozoj neniam malriĉigas PrV ; inflaciego malriĉigis la popolon kaj la politika sistemo estis nestabila [44]; la malapero de iu ajn lingvo malriĉigas – kulture kaj eĉ science – la homaron [45]. SUP:senhavigi
44. Walter Klag: Kiu estas Jörg Haider?, Monato, 2000/03, p. 8
45. Monato, Garvan Makaj (Garbhan MacAoidh): Ĉu gravas, se lingvoj mortas?
angle:
impoverish, make poor
beloruse:
абядняць
france:
appauvrir
hispane:
empobrecer
hungare:
(el)szegényít
indonezie:
memiskinkan
japane:
貧乏にする [びんぼうにする], 乏しくする [とぼしくする]
katalune:
empobrir
nederlande:
arm maken
pole:
ubożeć, pauperyzować
rumane:
sărăci
ruse:
обеднить, сделать бедным, разорить
turke:
yoksullaştırmak

malriĉiĝi

(ntr)
Ekhavi malpli da mono, da valoraĵoj, da enhavo: se via frato malriĉiĝos kaj lia brako malfortiĝos apud vi, tiam subtenu lin [46]; Eminjon la onklino […] pelis al laborado tuj kiam ili malriĉiĝis Marta . VD:senhaviĝi
angle:
become poor, get poor
beloruse:
абядняцца
france:
s'appauvrir
germane:
verarmen
hispane:
empobrecerse
hungare:
(el)szegényedik
japane:
貧乏になる [びんぼうになる], 乏しくなる [とぼしくなる]
katalune:
empobrir-se
nederlande:
arm worden
pole:
biednieć (ubożeć), ubożeć, zbiednieć, zubożeć
rumane:
sărăci
ruse:
обеднеть, стать бедным, разориться
turke:
yoksullaşmak

malriĉulo

Homo, kiu ne havas sufiĉan monon, sufiĉan havaĵon: la malriĉulo havis nenion, krom unu malgranda ŝafeto, kiun li aĉetis kaj nutris [47]; vendu ĉion, kion vi posedas, kaj disdonu al malriĉuloj [48]; malriĉulo parencojn ne havas PrV .
angle:
pauper, poor person
beloruse:
бядняк
france:
pauvre (subst.)
germane:
Arme, Armer
hispane:
pobre
hungare:
szegény ember mal~ulo parencojn ne havas: a szegénynek kevés a rokona.
indonezie:
orang miskin
japane:
貧乏人 [びんぼうにん]
katalune:
pobre
nederlande:
arme (subst.)
pole:
biedak, biedaczysko, golec (pot)
rumane:
sărac
ruse:
бедняк
ukraine:
бідняк

novriĉulo

Homo rapide riĉiĝinta, ofte rigardata kiel nekonvene arogema aŭ elmontrema: ni lin suspektas pri novriĉula pozici', ĉar [edzin'] aspektas kiel juvelekspozici' [49]; konversacii kun anoj de la alta socio – ne la kreskanta socio de novriĉuloj, sed la antikva aristokrataro de angla deveno [50]; la nova konstitucio ne kontentigis la novriĉulojn: daŭre la ekonomia sistemo ne ebligis liberan pluinvestadon kaj pliriĉigadon [51]. SIN:parvenuo
angle:
newly-rich, nouveau riche
france:
nouveau riche, parvenu (subst.)
germane:
Neureicher
hispane:
nuevo rico
hungare:
újgazdag
indonezie:
orang kaya baru, OKB
japane:
成金 [なりきん]
nederlande:
parvenu
pole:
dorobkiewicz, nowobogacki
rumane:
ciocoi, parvenit
ruse:
нувориш
ukraine:
новий багач

administraj notoj