^*pur/a ^PV

1.

Karakterizas ion, kies naturo estas miksita je neniu fremda elemento: pano el pura tritiko; pura vino (senakva); via koro ne hipokritas, ĝi estas pura kaj perfekta kiel pura oro [1]; oni prenas ordinare la purajn radikojn (sen gramatika finaĵo) [2]; glaso da pura akvo [3]; pura profito (neta); li estas homo en plej pura senco de l' vorto; ĉiu vorto, kiun mi diras al vi, estas la pura vero [4]; tiuj respondoj havis karakteron pure (nur, ekskluzive¹) privatan [5]; la vorto „neniu“ havas sencon pure pronoman [6]; demandoj […] pure akademiaj [7]; pure kondiĉa rimedo de interkomunikiĝado [8]. esenca, ĝusta, kerna, senmiksa

2.

Karakterizas ion, kies naturo estas difektita de neniu malbona elemento: spiradi la puran aeron de la kamparo [9]; Animo pura ruzon ne bezonas [10]; La puran, ĉastan ĝojon de fratino ⫽ Ne nomu senprudenta volupteco [11]! pura (sennuba) ĉielo fulmon ne timas ^PrV ; akvo kura, akvo pura ^PrV ; (figure) pura besto, manĝaĵo (permesita de la religio); la edzo estos pura de kulpo [12]; pura konscienco ^Marta ; diri la puran veron ^PrV ; pli bona pura konscienco, ol malpura potenco ^PrV ; vesto eluzita, sed pureco spirita ^PrV . ĉasta, halala, koŝerasankta, sendifekta, senmakula, senpeka, virga

3.

Ne makulita de naŭza substanco (polvo, graso, koto, ktp): la mano de Johano estas pura [13]; (figure) tro forta ĵuro, la afero ne pura ^PrV .

Kutime zorganta pri pureco: li estas tre purema, kaj eĉ unu polveron vi ne trovos sur lia vesto [14]; porkoj estas puremaj bestoj kaj ne joton malpli puremaj ol ĉevaloj [15]; malpuraj fulgokovritaj kaj grasmakulitaj supujoj el kuirejo de malpurema kuiristino ^Metrop .

(tr)
Igi pura:

1.

refandi kaj purigi arĝenton [16]; nepurigita arĝento, kiu kovras argilaĵon [17]; provoj „purigi“ la naciajn lingvojn de „fremdaj“ vortoj estas […] stulte mortigaj por la lingvoj mem [18]; neĝo falis sur la ankoraŭ frostitan teron kaj purigis la ĉielon de la blanketaj nuboj ^Marta .

2.

Mi povas purigi vian koron, diras la Sinjoro, la Eternulo [19]; lavu min tute pure de mia krimo, kaj purigu min de mia peko [20]; antaŭ ol vi sukcesos plene purigi vin de tiu ĉi kulpigo, ni ne povos eĉ pripensi kondiĉojn de kontrakto [21]; purigi de tiu ĉi makulo la honoron de la […] familio [22].

3.

mi prenis broson kaj purigis la veston [23]; ili purigu la altaron de la cindro [24]; ni purigis la tutan domon [25]; [mi] purigus miajn manojn per lesivo [26]; la knabinoj alportis la balailon kaj purigis la pelton de la urso [27]; Lotinjo trovis en iu angulo pluŝurseton, ĝi estis komplete polvkovrita, antaŭ ol ŝi frappurigis ĝin [28]; la sono de lia nazo, kiam li ĝin purigas, povus peli homojn tra trueton de kudrilo [29].

Ĉia ilo uzata por purigado: ŝi nepre devis direkti sin tien pro balailo aŭ alia necesa doma purigilo, ĉar purigilojn ŝi bezonis la tutan tagon [30]; ili investas en esploroj diverskampaj por inventi novajn purigilojn [31]. lavilo

Loko aranĝita aŭ taŭga por sinpurigo: tiu ĉambro […] estis ankaŭ puriĝejo, tra kiu pasadis homaj animoj, enirante el ĝi en la ĉielon de akirita laboro, aŭ en la inferon de kontraŭvola senlaboreco ^Marta . purgatorio

Zorgado pri lingva pureco, pli vole prenanta vortojn kaj esprimojn el ĝia provizo, ol depruntanta de aliaj lingvoj: eliminado de internaciaj vortoj el kiu ajn lingvo estas esprimo de mallarĝanima lingva purismo [32].

Rim.: PIV trudas al tiu vorto malaproban nuancon: „Troa zorgado ...“. Tamen tio neniel sekvas el la strukturo de la vorto, kaj estas ekzemplo de fremdlingva misinfluo, kiun vera puristo (kiel mi mem) malakceptas. [Sergio Pokrovskij]

Tiu, kiu volas konservi lingvon pura, sen enmikso de fremdaj influoj: nefleksebla puristo [33]; ne, – rebatas la puristo, – diru pli ĝuste: […] [34]; laŭ lingvaj puristoj, vi ne estas bona latvo, se vi skribas komputer anstataŭ dators [35]; la du citaĵoj ĉisupraj donas al vi specimenon de la gusto de la rakontostilo, ĝi eble ne plene kontentigos puristojn kiuj preferas sian mitologion senornama [36].

^HejmVort

(pri infano) Kiu ne plu bezonas vindaĵojn.

Ne pura, enmiksita de fremda, naŭza elemento: ĉiu, kiu ektuŝos ilian kadavron, estos malpura ĝis la vespero [37]; kriadis kaj sin batadis kvin malpuraj infanaĉoj ^Marta ; la ondoj de la alfluo kraĉis salan, malpuran ŝaŭmon [38]; malpuraj hoteloj [39]; la malpura atmosfero de grandaj urboj [40]; malpurulo ^PrV ; ne elverŝu la malpuran, antaŭ ol vi havas la puran ^PrV ; tolaĵon malpuran lavu en la domo (ne montru al fremduloj familiajn disputojn) ^PrV ; mi ludas solon, kun sufiĉe malpura (neharmonia, neĝusta tonalto) kaj neregata sono, ĉar mi volis krei senton de perdo de memrego [41]. ekskrementa, kota, makulita, ŝlima

Aĵo, elemento malpura: la karnon de la bovido kaj ĝian felon kaj ĝian malpuraĵon forbruligu per fajro ekster la tendaro, ĝi estas pekofero [42]; lia vizaĝo estis tiel kovrita de malpuraĵo, ke se oni semus tie kreson, ĝi donus riĉan rikolton [43]; rigardu […] la malpuraĵon de muŝoj tie ĉi en la angulo [44]; ŝi estis virino purema […], neniam lasis malpuraĵojn amasiĝi en anguloj [45].

(tr)

Enmeti, enmiksi fremdan, misan aŭ naŭzan substancon: mi tute ne volas malpurigi miajn manojn, kaj [ŝi] foriris [46]; ruĝa makulo, pli kaj pli disvastiĝanta, malpurigis lian ĉemizon, en la loko de la koro [47]; (figure) tiu naŭziga kraĉaĵo, kiu ŝprucis sur ŝiajn sentojn kaj malpurigis ŝiajn memorojn [48]; (figure) [ĉu] estu via filino, kiu unua malpurigu sian blazonon per perfido kaj per felonio [49]? kiu ludas kun koto, malpurigas la manojn ^PrV . makuli

(ntr)

Difektiĝi pro almeto de io fremda, malboniga: en la kota vetero mia vesto forte malpuriĝis [50]; ha, kiel ŝi malpuriĝis en la bierfarejo [51]; (figure) en via buŝo la sankta vorto amo malpuriĝas [52]; la riveroj malpuriĝis je signifa kvanto da kupro kaj plumbo [53].

Instalaĵo, kie oni purigas akvon de malpuraĵoj kaj ekskrementoj: la unua akvopurigejo en Eŭropo ekfunkciis en 1882 en Frankfurto ĉe Majno [54].

Purigi per trablovo (de nazo ks); senmukigi: [li] blovpurigas la nazon kaj volas denove preni la glason, kiam li sentas, ke li devas terni denove [55]; Elvira prenis paperan poŝtukon, brue nazpurigis en ĝin, kaj ploris [56]. mungi

Pro pureco reluma, brila: [la] cervo […] havis ĉirkaŭ la kolo brilpuran kupran ringon [57]; la brilpuraj rikoltiloj de la rikoltistoj brilis sur la grenkampoj [58]; ĉio estis nova, brilpura kaj bela [59]!

(tr)

Purigi forigante supran malpuron per frotado: lia ora krono kaj la sceptro estis frotpurigitaj tiel, ke ĉio aspektis belege [60]; frotpurigita kaj brilpura la lanterno staris en angulo, kie ĝi tuj faladis en la okulojn [61]; mi same levadis la litojn, la akvo-sitelojn, portis malpurajn vestaĵojn al la lavejo, frotpurigis, gladis [62]; frotpurigita pargeta planko [63]. skrapi, viŝi

(tr)

Purigi per ripozigo, precipe likvaĵon, kies malpuraĵoj tiel alfundiĝas: mi ripozpurigos iliajn akvojn [64]. dekanti, precipiti

(tr)

(pri tolaĵoj) Purigi per ĥemia, senakva procedo.

Loko aŭ butiko al kiu oni portas tolaĵojn por ilia sekpurigo: kiam Lidia estis en Lima unu el la lokaj bahaanoj, Glen Sealts, kiu posedis sekpurigejon, ofertis senpage sekpurigi ŝiajn vestaĵojn [65].

(tr)

Purigi per viŝado: ni demetis la bluzojn kaj per ili viŝpurigis la plankon [66].

(frazaĵo)

Ĝuste dirite, sen troigo aŭ maltroigo: mi min demandas ĉu tiu afero pri la albana krimmetodo ne estas pure kaj nure antaŭjuĝo, kliŝo [67]; se ni sen antaŭjuĝo konsideras la ĉi-supran frazon, ni konstatas, ke ĝi pure kaj simple esprimas unu pasintan okazaĵon [68].

Forigo de ĉiuj anoj de iu nacio el teritorio: tiu milito de etna purigado pere de perforto amarigas mian vivon [69]. genocido, masakro