*konstru/i PV
*konstrui

(tr)
- 1. ↝
Starigi sur la tero masonaĵon aŭ ĉarpentaĵon: konstrui domon [1] [2] [3], ponton [4], turon [5] FK [6], altaron [7] [8]; konstrui kastelojn en la aero (priparoli aferojn belajn sed neeblajn) ; kiu ĉe l' vojo konstruas, tiun ĉiu instruasPrV ; (figure) konstrui neston [9] [10] [11], vojon [12], ŝipon [13] [14]; konstrui kanalon [15].
- 2. ↝
-
Aranĝi erojn de tuto laŭ ia ordo:
konstrui ideojn,
konstrui libron, verkon, poemon;
bone konstruita homo
BdV
[16];
bestoj konstruitaj kiel la homo
EE
;
bonege konstruitaj organoj de voĉo
Marta
;
ĉiu lingvo natura konstruiĝis blinde per la vojo de
amasiĝado de la plej diversaj kaj pure okazaj
cirkonstancoj
EE
.
komponi 1
- 3.
- (figure) Organizi ion abstraktan laŭ difinita formo: konstrui sian fizikan ekzistadon sur io Marta ; tiu tutmonda amo, kiu ĉion konstruas, konservas kaj feliĉigas [17]; oni provas konstrui la eŭropan unuecon kaj la pacon de l' mondo; nia ligo ne povis esti konstruita sur tiuj samaj principoj, kiel aliaj societojZ .
- 4.
Regule kunmeti vorton kun alia vorto aŭ speciala formo de vorto: oni konstruas ĉiujn esperantajn verbojn kun la helpa verbo „esti“; tiu prepozicio latine konstruiĝas kun la akuzativo.
1.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 3:3
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Zeĥarja 5:11
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Historio el la dunoj
4. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto kvina
5. La Nova Testamento, Luko 14:28
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro X
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Josuo 22:23
8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 24:21
9. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa reĝino
12. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Antaŭparolo
13. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 20:36
14. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, La vento rakontas pri Valdemaro Doe kaj pri liaj filinoj
15. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VI
16. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro III
17. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado en la Guildhall (Londono) en la 21a de aŭgusto 1907
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Zeĥarja 5:11
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Historio el la dunoj
4. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto kvina
5. La Nova Testamento, Luko 14:28
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro X
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Josuo 22:23
8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 24:21
9. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa reĝino
12. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Antaŭparolo
13. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 20:36
14. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, La vento rakontas pri Valdemaro Doe kaj pri liaj filinoj
15. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VI
16. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro III
17. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado en la Guildhall (Londono) en la 21a de aŭgusto 1907
- angle:
- 1. build, construct, erect, make, put up, set up 2. establish, organize 3. construct, craft
- beloruse:
- будаваць, пабудаваць
- bulgare:
- строя, построявам, изграждам
- ĉeĥe:
- budovat, konstruovat, sestrojit, stavět, stavět
- france:
- construire ~i kastelojn en la aero: bâtir des châteaux en espagne 1. bâtir, édifier 2. former, organiser 3. former, organiser 4. former (un mot, une phrase)
- germane:
- 1. errichten, aufbauen, konstruieren 2. bilden, konstruieren 3. bilden 4. bilden, formen
- hispane:
- construir
- hungare:
- képez, alakít ~i kastelojn en la aero: légvárakat épít kiu ĉe l' vojo ~as, tiun ĉiu instruas: ki az úton épít, sok bírálóra talál 1. épít 2. szerkeszt, összeállít 3. épít, alakít
- ide:
- konstruktar
- indonezie:
- membangun, mendirikan
- itale:
- costruire
- katalune:
- 1. construir
- nederlande:
- bouwen
- okcitane:
- 1. bastir
- pole:
- konstruować, budować 1. konstruować, budować
- portugale:
- construir, edificar, erigir, arquitetar, fabricar
- rumane:
- construi 1. construi
- ruse:
- строить, построить
- slovake:
- budovať, konštruovať, stavať, zostrojiť
konstruo
↝ 
- 1.
- Ago konstrui: la konstruo daŭris tri jarojn; nenia konstruo povas esti sen bruoPrV .
- 2.
- Maniero, laŭ kiu io estas konstruita: regna konstruo FK ; tio venas de la konstruo de liaj organoj de parolo FK ; konstruo de la korpo [18], de la koro FK , de lingvo FK ; vi ne scias la konstruon de tiu verbo.
- 3. ↝
- Konstruaĵo ni ekvidis altan konstruon; en la granda blanka konstruo [19]; ĉiu povas alporti sian ŝtonon por la kreskanta konstruo EE ; ruinige renversi la tutan konstruon de la morala mondoZ .
18.
La Nova Testamento, Al la Efesanoj 4:12
19. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
19. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
- angle:
- 1. construction 2. construction
- beloruse:
- 1. будоўля, будаваньне 2. канструкцыя, будова, пабудова, структура 3. будынак, збудаваньне
- bulgare:
- 1. строене, изграждане 2. конструкция 3. сграда, постройка
- ĉeĥe:
- konstrukce, stavba, výstavba
- france:
- construction 1. édification 2. bâti, structure 3. bâtiment, édifice
- germane:
- 1. Errichtung, Konstruieren 2. Bau, Aufbau 3. Gebäude, Konstruktion
- hispane:
- 3. edificio
- hungare:
- nenia ~o povas esti sen bruo: az építés zajjal jár 1. építés 2. konstrukció, felépítés, szerkezet 3. épület
- ide:
- 2. konstrukto
- indonezie:
- 1. pembangunan 2. konstruksi 3. bangunan
- itale:
- costruzione
- katalune:
- 2. edifici
- nederlande:
- 1. constructie 2. constructie 3. gebouw
- okcitane:
- 2. bastiment
- pole:
- 2. konstrukcja, budowa 3. konstrukcja, budowla
- rumane:
- 2. structură 3. construcție
- ruse:
- 1. строительство 2. конструкция, построение 3. здание, постройка
- slovake:
- stavba, výstavba
konstruaĵo ↝
Io konstruita, ekzemple domo, stalo, hangaro, budo... : nia konstruaĵo neniam disfalu [20]; lia konstruaĵo supervivas milojn da ĝiaj loĝantoj Hamlet ; en la plej supra pinto de alta urba konstruaĵo staris kvar muroj malvastaj Marta ; en la centro de la korto staris la templo: ortangula konstruaĵo, kvardek kvincent paŝojn longa kaj kvincent larĝa [21].
20.
L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 1. La Fundamento
21. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉapitro 8a
21. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉapitro 8a
- beloruse:
- будынак, збудаваньне, канструкцыя
- bulgare:
- сграда, постройка
- france:
- bâtiment, construction (bâtiment), édifice
- germane:
- Gebäude, Konstruktion
- hungare:
- épület
- ide:
- konstrukturo
- indonezie:
- bangunan
- itale:
- costruzione (edile)
- nederlande:
- gebouw
- pole:
- budynek, budowla, konstrukcja
- rumane:
- clădire, construcţie
- ruse:
- здание, постройка, конструкция (металлическая и т.п.)
- tokipone:
- tomo
konstruejo 
Loko, en kiu oni estas konstruanta domojn, grandajn maŝinojn...: kiam onklino Ŝi informiĝis ke Hiukin, ŝia bofilino registris sin por labori sur la konstruejo, ŝi estis tiel konsternita, ke dum la tuta posttagmezo ŝi portante la 18-monatan nepeton en la brakoj, jen eksidis, jen ekstaris sen momenta kvieto [22].
22.
Saŭ J.:
La nomo de la nepeto, El popola Ĉinio, 1960-05, p. 207a-211a
- bulgare:
- строеж
- ĉeĥe:
- staveniště
- france:
- chantier
- germane:
- Baustelle
- itale:
- cantiere
- pole:
- budowa, plac budowy
- rumane:
- construcții
- slovake:
- stavenisko
konstruisto 
Homo, kiu planas kaj efektivigas konstruadon: li tamen volis lasi mortigi la konstruiston, kiu konstruis por li lian kastelon kun la turo kaj la dikaj muroj [23].
23.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Historio el la dunoj
- bulgare:
- строител
- ĉeĥe:
- stavař, stavbař
- france:
- bâtisseur (subst.), constructeur (subst.)
- germane:
- Erbauer, Bauarbeiter, Konstrukteur, Maurer
- indonezie:
- pembangun
- itale:
- impresario (edile), costruttore (sost.)
- pole:
- budowniczy, konstruktor
- rumane:
- arhitect
- slovake:
- stavbár, staviteľ
alkonstrui ↝
(tr)
- bulgare:
- пристроявам
- ĉeĥe:
- přistavět
- france:
- adjoindre à une construction
- germane:
- anbauen
- pole:
- dobudować
- rumane:
- construi
- slovake:
- pristaviť
malkonstrui ↝
(tr)
Disfaligi konstruaĵon: ilian domon […] oni laŭ ordono de la magistrato malkonstruis, ĉar ĝi estis tro kaduka [25]; la dometo ne plu staras tie, antaŭ jaroj oni malkonstruis ĝin brikon post briko kaj sendis ĝin al Aŭstralio, kie ĝi ankoraŭ videblas [26]; kronika malsano, kiu dum la lastaj jaroj iom post iom malkonstruis liajn iam grandajn spiritajn fortojn [27].
25.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Malnova tomba ŝtono
26. Monato, Jack Warren: James Cook estis anglo
27. Monato, Cyreen Knockaert: Nomenklaturo: ĉu kroma esperanta finvenko?
26. Monato, Jack Warren: James Cook estis anglo
27. Monato, Cyreen Knockaert: Nomenklaturo: ĉu kroma esperanta finvenko?
- angle:
- demolish, take to pieces
- beloruse:
- разбураць, руйнаваць
- bulgare:
- разрушавам
- ĉeĥe:
- bourat
- france:
- abattre, démolir, détruire
- germane:
- niederreißen, abbauen (ein Gebäude)
- hungare:
- lebont
- indonezie:
- menghancurkan (bangunan dsj.), merobohkan (bangunan dsj.), meruntuhkan (bangunan dsj.)
- itale:
- demolire, smantellare
- nederlande:
- afbreken
- pole:
- rozbierać, burzyć, demontować
- rumane:
- dezasamblați, demolați, detonatori, desface
- ruse:
- разрушить, разобрать
- slovake:
- búrať
prikonstrui
(tr)
- Garni per konstruaĵoj: prikonstrui monton [28].
28.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 16:24
- beloruse:
- аббудоўваць, забудоўваць
- bulgare:
- застроявам
- france:
- bâtir (un terrain), construire (un terrain)
- germane:
- bebauen
- hungare:
- beépít
- itale:
- edificare (un terreno)
- nederlande:
- bebouwen
- pole:
- obudować, zabudować
- rumane:
- zidi, clădi
- ruse:
- застроить
rekonstrui
- Restarigi konstruaĵon tute aŭ parte detruitan: mi povas detrui la sanktejon de Dio, kaj rekonstrui ĝin en la daŭro de tri tagoj [29]; la ruinoj estos rekonstruitaj [30]; mi rekonstruis la muregon kaj ke ne restis en ĝi difektoj [31].
29.
La Nova Testamento, S. Mateo 26:61
30. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 36:33
31. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Neĥemja 6:1
30. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 36:33
31. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Neĥemja 6:1
- france:
- rebâtir, restaurer
- germane:
- restaurieren, wiederherstellen, wieder aufbauen
- ide:
- rikonstruktar
- pole:
- rekonstruować, odbudować
- rumane:
- reconstrui
trakonstrui
alikonstrui
- Ŝanĝi la aranĝon de konstruita afero: oni tute alikonstruos la frazon enkondukante subpropoziciojn [33]; konkurantoj rapide alikonstruis la ŝipon „Sirius“, kiu estis konstruita nur por la bordotrafiko [34].
33.
S. Pokrovskij: lingva sondeto,
sce, 2007-11-30
34. C. Melzer, [trad. H.-G. Kaiser]: La Blua Rubando..., retmagazino Karapaco - Panoramo, 2013-05-25
34. C. Melzer, [trad. H.-G. Kaiser]: La Blua Rubando..., retmagazino Karapaco - Panoramo, 2013-05-25
- bulgare:
- преустройвам
- ĉeĥe:
- přebudovat, zadaptovat
- france:
- réaménager, transformer (réaménager)
- germane:
- umbauen
- indonezie:
- membarui (bangunan dsj.), memperbarui (bangunan dsj.)
- pole:
- przebudować
- rumane:
- remodela, restabili
- slovake:
- prebudovať
antaŭkonstruaĵo ↝
Konstruaĵo, antaŭanta la ĉefan konstruaĵon: ili atingis pordegon kaj antaŭkonstruaĵon, dediĉitajn al Iŝtar, kiuj formis alirejon al vasta korto, en kiu staris la granda templo de Merodaĥ [35].
Rim.: En la vortaro Minnaja (ItaEsp), ĉi tiu vorto indikas „doman prilaboraĵon“. [A. Codazzi]
35.
H. A. Luyken: Pro Iŝtar, ĉap. 11a
- beloruse:
- прыбудова
- germane:
- Vorbau, Vorderhaus
- hungare:
- előépület
- pole:
- przybudówka
- rumane:
- anexă
- ruse:
- пристройка
domkonstruejo
Loko, en kiu oni estas konstruanta domojn.
- itale:
- cantiere edile
- pole:
- plac budowy
- rumane:
- construcții
ŝipkonstruejo
Loko por konstrui ŝipojn: la franca kompanio Atlantika Ŝipkonstruejo anoncis projekton por konstrui novan naftokolektan ŝipon [36]; du novaj mendoj de pasaĝerŝipoj, unu al la finna ŝipkonstruejo Kvaerner Masa kaj la alia al la germana Meyerwerft, esperigas pli favoran estonton [37]; malnovaj gruoj de la ŝipkonstruejo estis renovigitaj [38].
36.
Monato, Christian Bertin: Ĉu revo
iam fariĝos realo?
37. Monato, Christian Bertin: Reĝino de la maroj
38. Monato, Lucette Échappé: Vizito al Nanto
37. Monato, Christian Bertin: Reĝino de la maroj
38. Monato, Lucette Échappé: Vizito al Nanto
- angle:
- shipyard
- beloruse:
- верф
- france:
- chantier naval
- germane:
- Werft
- hispane:
- astillero
- hungare:
- hajógyár
- indonezie:
- galangan (kapal)
- itale:
- cantiere navale
- pole:
- stocznia
- portugale:
- estaleiro
- ruse:
- верфь
subkonstruaĵo ↝
Bazo, subtera, fundamenta aŭ subporta parto de konstruaĵo: turo kun neloĝata ŝtona subkonstruaĵo, kiu portis loĝeblan surkonstruaĵon ofte lignan [39].
- angle:
- foundation
- beloruse:
- падмурак, база, падстава
- bulgare:
- основа
- france:
- fondation (d'un édifice), substructure
- germane:
- Unterbau, Fundament
- hungare:
- alépítmény, alap(ozás)
- indonezie:
- fondasi
- itale:
- platea (edil.), basamento
- nederlande:
- fundament
- pole:
- fundament
- rumane:
- fundament
- ruse:
- база, фундамент, основание