^*zorg/i

(x)

1.  ↝

Serioze direkti sian atenton kaj aktivecon al ies bono: mi zorgas pri ŝi tiel kiel mi zorgas pri mi mem [1]; pli zorgas unu patrino pri dek infanoj ol dek infanoj pri unu patrino ^PrV ; zorgu pri vi kaj nenion pli (vd nazo) ^PrV . flegi, klopodi, prigardi, varti

2.  ↝

Apliki sian atenton al io, por certigi ties bonan staton aŭ funkciadon: antaŭ ĉio zorgu oficon, plezuro atendos sian vicon ^PrV ; zorgu vian metion, kaj ne miksu vin en alian ^PrV ; zorgu vivon vian kaj lasu vivi alian ^PrV ; faru vian aferon, Dio zorgos ceteron ^PrV ; la celo de nia gazeto estas zorgi pri la vastigado de la lingvo^Z ; zorgu, ke la reĝo ricevu la leterojn ^Hamlet ; zorgi, ke la elektitoj estu homoj prudentaj [2]; estis riĉe zorgita pri ĉiu societa bezono ^BdV . okupiĝi

3.

Maltrankviliĝi pro necerteco aŭ dubeco de io, kion oni konsideras grava: la malsato, pri kiu vi zorgas, persekutos vin [3]; riĉa zorgas pri ĉampano, malriĉa pri pano ^PrV ; lingvoj naturaj […] tute ne bezonis zorgi pri facileco [4].

1.  ↝

Atenta penado certigi ies bonon aŭ feliĉon (vd prizorgi): al ili tre kontente li transdonis la tutan zorgon kaj aŭtoritaton pri la lingvo ^VivZam ; neniu romanisto en la irlanda lingvo hodiaŭ verkas kun kompareblaj zorgo, precizeco kaj klareco [5].

2.  ↝

Premsento pro respondeco kaj rilataj malagrablaĵoj: de zorgoj, ne de jaroj blankiĝas la haroj ^PrV ; rusto manĝas la feron kaj zorgo la homon ^PrV ; ĉiu morgaŭ havas sian zorgon ^PrV ; pezaj zorgoj premas mian bruston ^Ifigenio ; malpli da havo, malpli da zorgoj ^PrV ; manĝu vian panon kun tremo, kaj trinku vian akvon kun ĉagreno kaj zorgoj [6]; se oni ne havas zorgojn pro pano, oni tiam faras al si zorgojn de amo ^FK . klopodo²

Kun zorgo, plena de zorgo: sub la zorga okulo de l' pastroj [7]; blanka rajdmantelo […] enkovris liajn graciajn membrojn [kaj…] montris plej zorgan drapiradon ^RBa ; li iĝis ege nerva, fumas trioble pli, havas zorgan mienon ^ChB ; zorgaj pensoj de la patrino ^HsT ; Aleksandro faris fundamente zorgajn banojn por sia korpo ^KKr ; fari plej zorgan nekropsian ekzamenon de lia korpo ^ChV ; lia frunto elmontris zorgan pripensadon ^ChR . asidua, konscienca, skrupula

Daŭre zorganta, akuratema, eventuale maltrankvila pri estonta stato de aferoj: ĉio estis pura kaj bonorda kaj sur ĉio estis vidata la mano de bona kaj zorgema mastrino ^FK ; ĉe multe da saĝeco estas multe da zorgemeco [8]; la antaŭzorgemo malkovros al vi la malsanon kaj la sperto montrus la rimedon [9]; sur ĉio estis vidata la mano de bona kaj zorgema mastrino [10]; ie proksime kuŝas bordoj de Baltiko, ie proksime bruas la vivo, zorgema, maltrankvila, malkvieta ^Metrop .

Persono pri kiu oni zorgas, precipe neplenaĝa infano: mi estas la zorganto de tiu ĉi infano, kaj ĝi estas mia zorgato ^DL ; Ijob estis irinta al Padar, por bonvenigi la malnovan amikon kaj liajn zorgatojn, alvenontajn per la granda karavano [11]; [la doktoro] ne povis sin deteni montri tian grandan intereson je la reveno de sia malnova lernanto kaj zorgato ^BdV .

Persono, kiu zorgas pri iu, precipe pri neplenaĝa orfo: li estis prizorganto de […] filino de lia onklo, ĉar ŝi ne havis patron nek patrinon [12]; la juna reĝo venigis sian patron kaj zorganton kaj superŝutis ilin per trezoroj [13]; nevidebla anĝelozorganto sendis al li porcion pere de maljuna kuiristino ^VivZam . kuratoro ¹

(tr)

Fari, ke iu zorgu: trankvila estas ĉiu, kiun nenio ekscitas, indignigas aŭ zorgigas [14]; kiuj estas la viroj, kiuj tiom vin zorgigas ^Ifigenio ? tiom da adiciiĝantaj bonŝancoj iomete zorgigis min [15].

(tr)

Zorgi pri io, kio ankoraŭ ne estas, ankoraŭ ne okazis, precipe por eviti aŭ malhelpi iun malbonon: se oni ne antaŭzorgos, la ruiniĝo de la energia sistemo certe okazos [16]; okaze de malsaniĝo aŭ bezono de antaŭzorga helpo ili ofte ne kontaktas kuracistojn, timante ekstradicion [17]; en tiu ĉi vintro ni devis kelkfoje salumi la ŝtuparon pro vizitantoj, poŝtistoj kaj propra antaŭzorgo [18]. antaŭtimi, antaŭvidema, preventi

(tr)

Malatenti ion aŭ iun, kiun oni devas zorgi: mi scias […], kiuj oficiroj drinkas aŭ malzorgas la servadon, kaj kiuj honeste plenumas sian devon [19]; li […] ĝoje ekmigris en la mondon malzorgante nenion, kio dikigas la homon kaj maldikigas la monujon (t.e. diboĉis) [20]; gento de mensoguloj! ekkriis la tajloro, unu same sendia kaj malzorga, kiel alia [21]! [ili] opinias, ke la tradicioj rapide malaperas kaj ke la malzorgo, kun kiu oni komunikas ilin, malhelpas longan daŭradon [22]; la partiaj kaj sindikataj gvidantoj malzorgas la interesojn de la proletaro, ne okupiĝante pri solvo al la mondlingva problemo [23]. neglekti, preterlasi

(tr)

Zorgi pri: mi prizorgis miajn aferojn en la urbo kaj mi ne povis veni ^Marta ; ŝi kisis la manojn de sia adoptinta patrino, benis ŝin pro ŝia tuta prizorgado kaj amo, kiun ĉi tiu havigis al ŝi en la tagoj de la mizero [24]; jen vi prizorgis por ni ĉion ĉi tion; kion mi povas fari por vi [25]? Li rigardu kaj prizorgu mian proceson kaj defendu min [26]; se vi povus ricevi lin kiel edzon, tiam vi estus bone prizorgita [27]; viro mortis, kaj post lia morto neniu prizorgis lian nigran hundon [28].

Ne maltrankvila pro zorgoj: Johano povis dormi tute senzorge, kaj tion li efektive faris [29]; jaroj de […] senzorga kaj feliĉa vivo ^Marta ; estas ja tiel bele, se oni en la maljuneco povas vivi senzorge [30]; li metis la manojn en la poŝojn, apogis sin senzorgece al angulo de muro kaj kun rideto sur la lipoj […] ^Marta ; li deziregis denove foriri en la drinkejon, por diboĉi kun siaj gajaj senzorgaj kolegoj [31]. luma, sennuba, serena

(prepoziciaĵo)

De, kun la helpo de, plenumate de: oni surscenigas […] altnivelajn spektaklojn, zorge de la Torina Manifestacia Instanco [32]; oni intencas baldaŭ [la tekston] publikigi, kune kun centoj da aliaj tiaj tekstoj, en papera kaj cifereca versioj, zorge de la eldonejo Edistudio [33]. danke al, fare de, flanke de, egido