^*zorg/i

(x)

1.

Serioze direkti sian atenton kaj aktivecon al ies bono: mi zorgas pri ŝi tiel kiel mi zorgas pri mi mem [1]; [li] zorgu pri lia kuracado [2]; pri la azeninoj, kiuj perdiĝis […] ne zorgu, ĉar ili estas trovitaj [3]; Li ĉirkaŭis lin, zorgis pri li, ⫽ Gardis lin kiel pupilon de Sia okulo [4]; li laŭte ploris, homoj eniradis kaj eliradis, […sed] neniu zorgis pri la knabo [5]; [ŝi] kuŝigis lin sur la sablo kaj zorgis, ke lia kapo kuŝu alte [6]; pli zorgas unu patrino pri dek infanoj ol dek infanoj pri unu patrino ^PrV ; zorgu pri vi kaj nenion pli (vd nazo) ^PrV . flegi, klopodi, prigardi, varti

2.

Apliki sian atenton al io, por certigi ties bonan staton aŭ funkciadon: vi mastrumos en nia domo, kuiros, lavos, […] zorgos pri ordo kaj pureco [7]; ŝi konservis ĉiam la samajn esprimojn kaj zorgis ilian precizecon [8]; baldaŭ li estis devigata zorgi pri sia profesio, kaj li forgesadis la birdon [9]; zorgu pri tio, ke vi povu rakonti sufiĉe belan fabelon, ĉar tio estas por miaj gepatroj la plej agrabla tempopasigo [10]; la orfino zorgis pri ĉio por kontentigi sian sinjorinon [11]; por sia vivteno li povis jam mem zorgi [12]; tajloro zorgas pri la vestoj [13]; kiom mi ŝuldas? […] havu la bonecon ne zorgi, li atendos [14]; alia urbestro, kompreneble, zorgus pri siaj profitoj [15]; antaŭ ĉio zorgu oficon, plezuro atendos sian vicon ^PrV ; zorgu vian metion, kaj ne miksu vin en alian ^PrV ; zorgu vivon vian kaj lasu vivi alian ^PrV ; faru vian aferon, Dio zorgos ceteron ^PrV ; la celo de nia gazeto estas zorgi pri la vastigado de la lingvo^Z ; zorgu, ke la reĝo ricevu la leterojn ^Hamlet ; zorgi, ke la elektitoj estu homoj prudentaj [16]; estis riĉe zorgita pri ĉiu societa bezono ^BdV . atenti, okupiĝi

3.

Maltrankviliĝi pro necerteco aŭ dubeco de io, kion oni konsideras grava: zorgi pri la morgaŭa tago [17]; la malsato, pri kiu vi zorgas, persekutos vin [18]; vi ja memoras ĉion, kion vi devas paroli? […] ne zorgu, mi bone ludos mian rolon [19]; [nu, vi] foriros, sen zorgi pri ŝia grumblado [20]; riĉa zorgas pri ĉampano, malriĉa pri pano ^PrV ; lingvoj naturaj […] tute ne bezonis zorgi pri facileco [21].

1.

Atenta penado certigi bonon aŭ prosperon de iu aŭ io (vd prizorgi): lia unua zorgo estis igi senriska la ekzistadon de lia filo [22]; al ili tre kontente li transdonis la tutan zorgon kaj aŭtoritaton pri la lingvo ^VivZam ; neniu romanisto en la irlanda lingvo hodiaŭ verkas kun kompareblaj zorgo, precizeco kaj klareco [23].

2.

Premsento pro respondeco kaj rilataj malagrablaĵoj: pezaj zorgoj premas mian bruston ^Ifigenio ; se oni ne havas zorgojn pro pano, oni tiam faras al si zorgojn de amo ^FK ; manĝu vian panon kun tremo, kaj trinku vian akvon kun ĉagreno kaj zorgoj [24]; [ŝi] pasigadis tagojn feliĉajn, liberajn de zorgoj kaj malĝojo ^Marta ; de zorgoj, ne de jaroj blankiĝas la haroj ^PrV ; malpli da havo, malpli da zorgoj ^PrV ; rusto manĝas la feron kaj zorgo la homon ^PrV ; ĉiu morgaŭ havas sian zorgon ^PrV . klopodo²

Kun zorgo, plena de zorgo: sub la zorga okulo de l' pastroj [25]; blanka rajdmantelo […] enkovris liajn graciajn membrojn [kaj…] montris plej zorgan drapiradon ^RBa ; li iĝis ege nerva, fumas trioble pli, havas zorgan mienon ^ChB ; zorgaj pensoj de la patrino ^HsT ; Aleksandro faris fundamente zorgajn banojn por sia korpo ^KKr ; fari plej zorgan nekropsian ekzamenon de lia korpo ^ChV ; lia frunto elmontris zorgan pripensadon ^ChR . asidua, konscienca, skrupula

Daŭre zorganta, akuratema, eventuale maltrankvila pri estonta stato de aferoj: ĉio estis pura kaj bonorda kaj sur ĉio estis vidata la mano de bona kaj zorgema mastrino ^FK ; ĉe multe da saĝeco estas multe da zorgemeco [26]; la antaŭzorgemo malkovros al vi la malsanon kaj la sperto montrus la rimedon [27]; sur ĉio estis vidata la mano de bona kaj zorgema mastrino [28]; ie proksime kuŝas bordoj de Baltiko, ie proksime bruas la vivo, zorgema, maltrankvila, malkvieta ^Metrop .

Persono pri kiu oni zorgas, precipe neplenaĝa infano: mi estas la zorganto de tiu ĉi infano, kaj ĝi estas mia zorgato ^DL ; Ijob estis irinta al Padar, por bonvenigi la malnovan amikon kaj liajn zorgatojn, alvenontajn per la granda karavano [29]; [la doktoro] ne povis sin deteni montri tian grandan intereson je la reveno de sia malnova lernanto kaj zorgato ^BdV .

Persono, kiu zorgas pri iu, precipe pri neplenaĝa orfo: li estis prizorganto de […] filino de lia onklo, ĉar ŝi ne havis patron nek patrinon [30]; la juna reĝo venigis sian patron kaj zorganton kaj superŝutis ilin per trezoroj [31]; nevidebla anĝelozorganto sendis al li porcion pere de maljuna kuiristino ^VivZam . kuratoro ¹

(tr)

Fari, ke iu zorgu: trankvila estas ĉiu, kiun nenio ekscitas, indignigas aŭ zorgigas [32]; kiuj estas la viroj, kiuj tiom vin zorgigas ^Ifigenio ? tiom da adiciiĝantaj bonŝancoj iomete zorgigis min [33].

(tr)

Zorgi pri io, kio ankoraŭ ne estas, ankoraŭ ne okazis, precipe por eviti aŭ malhelpi iun malbonon: se oni ne antaŭzorgos, la ruiniĝo de la energia sistemo certe okazos [34]; okaze de malsaniĝo aŭ bezono de antaŭzorga helpo ili ofte ne kontaktas kuracistojn, timante ekstradicion [35]; en tiu ĉi vintro ni devis kelkfoje salumi la ŝtuparon pro vizitantoj, poŝtistoj kaj propra antaŭzorgo [36]. antaŭtimi, antaŭmalhelpi, antaŭvidema, preventi

(tr)

Malatenti ion aŭ iun, kiun oni devas zorgi: mi scias […], kiuj oficiroj drinkas aŭ malzorgas la servadon, kaj kiuj honeste plenumas sian devon [37]; li […] ĝoje ekmigris en la mondon malzorgante nenion, kio dikigas la homon kaj maldikigas la monujon (t.e. diboĉis) [38]; gento de mensoguloj! ekkriis la tajloro, unu same sendia kaj malzorga, kiel alia [39]! [ili] opinias, ke la tradicioj rapide malaperas kaj ke la malzorgo, kun kiu oni komunikas ilin, malhelpas longan daŭradon [40]; la partiaj kaj sindikataj gvidantoj malzorgas la interesojn de la proletaro, ne okupiĝante pri solvo al la mondlingva problemo [41]. neglekti, preterlasi

Kiu ne volas zorgi, atenti, sin gardi aŭ gardi aliajn: li estis obstinaĉe nezorgema pri sia sano kaj subite, ho ve, li mortis pro febro [42]. maldiligenta

(tr)

Zorgi pri: mi prizorgis miajn aferojn en la urbo kaj mi ne povis veni ^Marta ; ŝi kisis la manojn de sia adoptinta patrino, benis ŝin pro ŝia tuta prizorgado kaj amo, kiun ĉi tiu havigis al ŝi en la tagoj de la mizero [43]; jen vi prizorgis por ni ĉion ĉi tion; kion mi povas fari por vi [44]? Li rigardu kaj prizorgu mian proceson kaj defendu min [45]; se vi povus ricevi lin kiel edzon, tiam vi estus bone prizorgita [46]; viro mortis, kaj post lia morto neniu prizorgis lian nigran hundon [47].

Ne maltrankvila pro zorgoj: Johano povis dormi tute senzorge, kaj tion li efektive faris [48]; jaroj de […] senzorga kaj feliĉa vivo ^Marta ; estas ja tiel bele, se oni en la maljuneco povas vivi senzorge [49]; li metis la manojn en la poŝojn, apogis sin senzorgece al angulo de muro kaj kun rideto sur la lipoj […] ^Marta ; li deziregis denove foriri en la drinkejon, por diboĉi kun siaj gajaj senzorgaj kolegoj [50]. luma, sennuba, serena

Homo komisiita per zorgado pri la bonstato de domo, t.e. hejtado, purigado, riparoj k.s.: la domon posedis la firmo, kie li laboris, kaj li estis domzorgisto [51]; li laboris kiel gazetportisto, ĝardena kaj mueleja laboristo, purigisto kaj domzorgisto [52]. ekonomo, kortisto

(prepoziciaĵo)

De, kun la helpo de, plenumate de: oni surscenigas […] altnivelajn spektaklojn, zorge de la Torina Manifestacia Instanco [53]; oni intencas baldaŭ [la tekston] publikigi, kune kun centoj da aliaj tiaj tekstoj, en papera kaj cifereca versioj, zorge de la eldonejo Edistudio [54]. danke al, fare de, flanke de, egido